jC.]^>linu.^5eaiiidi.%lcronc fis biftouae naturalia aLibit.mm ab Me radio .iSenedicro

@e. pbyfico emendatio^ rca red .jmi

diri.

00 r $ *So f /r o t\viv^ (d^A

Alexander Benedidtus phyficus Veronenfis Clariffimis ciuibus fuis.Sa.perpetuan?.©.

- -i Audandi funt Ciues praeftantiflirai omnes:qui CPlirm Secundi uerondis auroris

celebratiffimi de naturali hiftoria uoluminarfoecudiffimu lannae linguae opus a no tabili foeditate operofius uendicare no definunt.Quadoqdem bello^ diturna.inxu

_ nam tanta ftudioj ruina italia toties uaftata cladibus: fecuta eft. Ex qua Iitterape

ftraee pernidofiffima degemuere i toto orbe bonaig artiu ttudia.Sed maiori dano haec drama uolumina bella infeftauere:Quonia multai* difciplinai* mira contineant eruditionem.Hanc culpa serate noftra quu refipifcere ingenia coepiffentireftituere conati funt Merula alexadnn» nofter:& Hermolaus Barbarusrqui in hoc pliniano magonio diu uerfati funt:Nos quoq? cona tus nros in iis pfertim:quae ad medicos effectus ptinet:ondimus.Maxima.n.pars eft:& pcipuu naturae opusioccultu diuinitatis capax:ex quo nullu fe ausftore:reperiri pomt maius, lulta rui ratio:ut de naturae ratioe: medicinaecg effedtibus libros phyficus quoq? recognofcererrmilia.n. * ulcerum perfanauimus:de qbus malo iudiciu fit ueftrumtq meu.Rehda funt & multa quide:

quae ad cicatrice hadtenus pducere nemo poruit.Subterfugere & alia imprefforis indiligentia pretermiffa.Sed multo maiot culpa uete^ librario^ fuit:quoru ignauia mtrafcnbedo: mdies- multu degenerante forte res litteraria ruina in ingentem traxitiunde crimina pene mtinita ui. funf :unde rudes piereeq? interptationes:ac illegitimae i eruditiffimi cotextus adoptione ppera recepta funfquas ueluti fuppofiticias a familia nfi ciuis abdicauimus maieftatem tanti au. floris fuggillantes.Ex iis caulis tanta inter codices diffidetia orta eft:ut alter(qd#raram eft)cu altero congruat Tres uerfus c6tjnuos(ut obiter unu infcitise exeplu aftera)diumae illi ptationi interiedtos in officma impffonaio.Spyrae prioris artificis# in aliis uetuftis codicibusrquos ui demustad coarguedam librario^ prioris faeculi ignauia:uidere uoletibus e facile.Piget uerba incodita referre:fed alia quocg cornipedi occafio occurrit peftilensdn uetuftis emq codicibus: qui rariores habebantunlittera: fltu collapfaemel tineare morfibiis adepta librariis uariam le. flionem: falfa faepe coniecftura oftenderunt;ex qbus impfla dolumina origine^ huere: Quor. fum hac Ciues clariffimis’ Aliena ut ta'de culpa retegat# ne ad tm audtore danandu tot facu Iis celebratu quida' fcioliobgarriat.No deterruere Hermolai iudiciu# quoruda medico^ itu dia:ridicula & uerbose interptatioes:fenfus interrupti:dimidiata:atq? diftradta uerbanra ut in fenfu plura defiderari uideanfrex qbus multa collatis ptim uetuftis codicibus pti; difcuffis au floribus:ad quos fapius legetes relegat:ad ueracerca'q? lectione redadta futnn qbus p:m eia. boraffe pfiteor: reliq qua fupfunt: fequetibus nos igemis:q fcimus indies pficere:relmqmus. ut de Aris piter metis exultef.ut cofpecta opis repumicationetdepofira librario^ fcabncia: fe. ques atas ex toto exhilaref# gaudia Plipiani manes piter fentiat. errores q in confefio funt: quatu? potuimus:emedauimus.catera uariis legionibus p aiorum diuerfittfe obtulimus, S3 as not oium de fyderiis fatiffacerefqnquidem in tanto opere: tanc^ uarioanolan temerarium fit^Nec animi humani eft in tanta reni caligine oia prouidere.Expedtan: alii fua inuenta uide re-minimo fuccenfu cauillatione damnaturi.Quot enim ingenia totidem paritet de alienis la bohbus feuiores iudices in damnando peruerfa 5C ptocaci fepe naturamuentutis perenes Ia. bores emittimus:quos acerrimi patria meae exiftimatores penlitabunnaqums tamen fi fecun dx uenetae impreffionis codices cum his conferent continuatisjedioibcs^uos (haud dubito) eaftigatiores reddent:& lituris frequentibus cicatricofos.Atqm Plimu leftrum Ciues prsfta. tiffimi Hermolaus Barbarus latinae lipgpse ornamentum facit:& : unicu: eruditionis prxfidiu: eminentiffimu quoq? auctorcff: eundem non puduit iniuriofis icftibus uerberare uel iniufteffi. cut quidam ex noftris medicis faruas ad. pugnam irrita euocates.No pofut mihi teperare:quo minus hos accufermqui tranfcribentmm errata in tantum auflorem traiftulent:quem de na tura re« oraculum cuftodiendum:& uenerandum habemus:lacii unicun pfugiutfme quo res Laus Plinii litteraria confiftere nequeatxonftetq? indodu quc^:ineruditu^ haber.cui Plinius no fapiat.

In uetuftis enim quibufdam codicibus(Saepms,n,id occurnQgraece: an >arbare loquaf : m du. bio fit Vbi uerfus integros addi:demi:i'mutariue uidemusiqd’ 8i fitus utio:& librariorum cui pa eu^mfie certu eft. Ad aucftore tn quaedam trafferunt minus q pai lupudenter: Exemplum unum ingentis licentiae afferam de era:quae medicos nonnullos ad calirnmam tanti audens inuitauitfin qua Plinium erralTe non dubitant cum Hermolao barbare Arbitrantur.n. era3 8C lolium ab ipfo auflore fepatij defcribi:fed faifo codicis errore mamfdo lib.xviii.ln quo era5

tm defiigtrficat inter medicos effedus hoc eft lib.xxii. Lolii remedia 8i uiresdutaxat denarrat. Triticum fimili ruo non era legcdum eft:fed herba:ex uetuftidimo codice ac Theophrafto lib. viii.Quonia enata herba triticu ftrangulat:de qua in eode librorubi nili in aegypto metio ha- betur:Nec terra inqt ipfa herbas gignit:q triticu necat.Itej rucatio cu leges in articulo e euuL- lis inutilibus herbis.De faba item runcari inqt non geftinqm euindt herbas.ltem ficcitas coer cet herbas: herba.n.circuligado triticu 8C eius radices enecar.In medofis pariter codicibus hoc mo legif.Era no nuq in macro folotubi de ateramno fuperiori fit mentio: ubi no era: fed ea legendu eft.Sed audior his padis:deera mox fic incipit.Erx granum minimum eft.Hac unica defenfione multo^d iritepeftiuu clangore fedauimus.bt ciue ueftru ab ingenti calunia abfolu ?urri rettulimusrut de caetero diligentius plegere 8C difcutere tm audore pdifcat. Hermolaus quocp nr cenfura 8L ipfe dignus eft:& ingrati animi poena danandusiq cu liberario^ ignauiaj accufanPIimu fubinde danatxuius labores in coferedis uetuftis uoluminibus laudo: fed iudi- ciu non femppbo : Quonia in pluribus Pliniu imerito accufauitrHuius errores quofda fuma- tim attigide no fit alienu:quos inteciori aiomifi in aliis occupatus effem in fine operis largius fubtexeremus:& fi haud ignore:id apud alios gram:apud nonullos ofFenfione hfe.De folis lu- nseqj ac terr se magnitudine.De nili origine: in qua nimia iuuandi diligentia uerfum non fine audoris iniuria decurtauit.De epiglolle:arteria 8t gula.De acetabulis i polypo:# cirrisrqs co- tyledonas uocamus.De acetario & oxybapho menfura.De cedro uero duce Lucano 8C Mar- ciale cedrinifcp melis errore mamfefto ducif: ubi citra fcribere ubiqj tradit. De fiftulis eluxa- tis: & de brafficae gnibus.De agaricop radice. De Rhamno 8i Sifamo. De Alpalatho frutice: in quo Plinium inepte accufatiqui afpalthum.i.bitume fcrip(erit:nois uicinitate:Na librarius ipfe # alpalatho afpalthu fcripfinqcFbitume interptatus e: alter uero bitume in cotextu rece¬ pit: qs haec no uideffDe fbenogreco fiue ficilia a ficiliedo dida:ille filicia tradit.De lupio: & de aconito.De urfis & colote.Si pico martio pterimus.De erice:Si Tamarice. De ouis Si lade ca, mela^.De lacerte cruribus.De uefpis ferpentes uefcentibus.De uua in doliis feruada.De oleo ex gramine Si urtica.De Alexandrinis ficis.De herba q fraga fert.De cynara.De uillis pro qui bus iullos pofuit nucametis fimiles.De puniris dulcioribus aduerfus Theophraftu fentit. De hyftriominae uenenis.De fcylia confuta.Degermine punici maliiqd' rhirinus non cytinus di- cedu fit.De graueoletia allaru :iple fellaram fcribere docet.De lyfimachiae flore uulgato pur¬ pureo: n aureo ut tradit ex Diofcoride.Gaucu caftigat p anabafi. Pro abuftis arbuftis fcribit. De Iadiba male lentit ubi Theodore gaza iepte cotra anatomice nraj excufat. De huano fan guie haufto.Eied^ capillus calculo adalI1gat9.De chamaeleote defecrato: galliaceos n attigi a uulpibus. De Myrmetio phalangio.De Bromo Si auena:in quo Si medici priores oberrant: p qbus grylli Si tryxalis-exeplo defendimus.De fucco cochlea^ ad irrita depellenda. Furucu- lis admixtum refinae extrahit:ille exteritifcribit.Marmoris gloriae inheres ille glareae magisp- bat.De aerugine oris gingiuaruq; exulcerationexxtuberatione; fcribi aderit: ite gyneconitip polygyneco corrupte legedu tradit:qm paulo ifra imago iqt atticae plebis:Strumae quocpriqt funt adenesxum ftrumae i adenis nafcanfmecp in oibus.De Nardo q cupdi odore h3.De hva- thina 8i hyarinthina.Conuulfa Si fpafmata:ide ede arbitraf Plinii uerbis:qn illigatos fenfus couulfiones infcite uocauent:Quonia prius alliganf fenfus deinde membra couellunf nec id femp Galeni fnfa. Argemata Si albugines ideede falfo putauit:Pro ifchiadicisexilietibus fpa- fticos mutauit.Era nonnuq in macro folo ubi Theophraftu cotra feipfu3 in tefte adducit: De attritis corpis ptibus no ueref Hermolaus paribus nouo 1 eo audfore uerbo utircu alibi torpe- tes inqt Plinius ptes corroborat:8i foemina^: partibus fubuenit:Si ptinetes ptes inungere:pro pudedis in uerbis cotinetidimus audor utif:I quo de fenfu mirabili:non uerbo^i nouitate de¬ cernit :caftigat alia multa fubinde nec ceffatrquae uerbofius pfequeda no funt:q tn ipfe emen¬ data inuenit in fcda ueneta impdione:uterrorum numeri augeat: Alia item quoda re^d fuccef fu Iicetiofius imutat:aut demit: fenfus audoris uexarione no dubia.Errauit in primis Hermo laus qn quidem cotumaciter Pliniu nouocomefem faritunani coiedura dudus:cu in qaa ue- tufti codicis infcriptione Plinium nouocomenfem uidide familiaribus didaret: 8i ipfe in iis uoluminibus librario]^ carnificina cernere facpepfiteref:&: pfertim cu iter eruditos certef : Ti tus an Domitiaus fui&txui dicatu fit hoc opus:de qbus pfm abigif:& nSnulIos quocg de aeta¬ te Plinii falfa tepogd fupputatioe deceptos:& iunioris nepotis filitudie errade coftater affirma rec.At ego fepofito patriae oi affedu:quid fuo de fe ipo teftimoio darius: duobus locis (ut ita

<?ica)co ferruminatis rex ipfa pfarioe:& ubi Mamurra a Catullo pfciflu} refert; Catulus poeta Veronefiscoterraneus meus:His uerbis fe ueronefe3 & Catulli coterraneu facit. Qui cum de Virgilio metione facitmec matuanumec coterraneu appel.larJde de.T.Li.aiaduertim9.Caftre fi pterea uerbo haud lepte ufus e graeca imitatioe, Pollux nlcg ad comodu Caefare ita refert. troAfTH<r.oa.s »tujaTfo^:THcy.oo 2voKi-uop.S£ATior2S^<rrocr.iTr! x<kpi6o\H.u.e2i<i-rrocr.

OAto<jiuA6cr.i3d:yHpft<r.t6 iSdyefte<y.Kcci.dpTiy£liHO'.suTSA£i. tcix«3-S« Ss Atiop dvf o X$coV. Ex quo appet nolatle conciuera dici potuirfe: ficut apud graxos necp cyvjuTfoAi th^t. Ita pariter ab iis.auTox£oov.a noftris coterraneu dici debuifle: At qm cogerrone: aut cocerro ne dici maluerint nonulli: puerfi efl ai id excogitafletnec meminerint audlore ipfum in uerbis, ubic# cotinetiflimu.Demiranf' alii qcfPl inius in ueronae metione nuq fua appellauenriq pari,, ter de como redarguendi funt: In Comeii inqt agro iuxta Iariu lacum fons largius horis fingru Iis femp intumefdtrac refidit-.Item de lapideiq in uafa tornaf cibaria in fpphno: qd in comcfi ingtdtaliae lapide accidere fdmus.De aqua q nobilitauit cornum: in Italia cu ferraria metalla In iis locis no finnLiuius liacp Si alii audtores plane id obferuauere. Secundo^ pterea familia ex urbe ura ortu h}:que gentilicia fepulchra indicat plurimatEt li aliq eiufde familiae monu^ meta in qbufda Italiae locis cernant :quae uerona origine certa habuere:Quod ut id oibus co, ftaretrMonumetu ipfe parentibus certiflimu teftimonrapofleris ueronae reliqtrqd logo tepo^ re defofium i uia publica uobis ex infperato extulittquo tpe eadem diuini uolumina emicu e re:ut furdu quoq? marmor iam diu obrututobftinatis et ais certam fide faceret: ab altero late re laceratum in ea litterarum fterilitate: maiori tn teftimoniotq fi integra n5 fine inuidiae ah latratis fufpitioe fuifodiflet: Cu item Plinius Alu: fifymbriu: tanuq; inter ciboru obledame^ ta:rapidum:ouo|e indice: ftramen:refle:Pa!mulam:Pituita:ingue morbose g»a: multacj; alia filia qua: nota fobinde uobis omitto faftidio pcens: uernacula: hoc efl ueftrati lingua loquif. Quae malu igif quorunda demetia efl: ut eo inuito nouocomefem faciantiq in comenfi agro hofpitari nefdt:nec plane uulr.qnimo i pe fefe romanu fenatore fadt lib.xxxiii.nullofq? oino anulos maior ps getiu3 hoiumqjtet q fub imperio nro degunt:hodie habeat:3£ in eode ut pda tur annis qbufcg forte reges fingulos e fubiedlis iungere ad curru3 folitos: ficqs triumphare:SJ nos ferimus q pofteri fabulofa arbitraf .Caefar q poftea di&ator: &.xxxri.ue£i 8C ad urbis no,- flrae miracula tranfire couenit:Magna in reip.ueflrae gloria ea uerba recenfuimus.qtn duis ut imperatoria maieftate etnu dignus i toga habitus fit* Sed hunc dudu patriae reftitutt^: nobili 8i antiqori hofpitio fufcepiflis:& flatua publicaflis.Pro Plinio hanc defenfione^ nfam contra mordaces quofda:& opis recognitione laborfofiffimam: qlifcuqi fit patriae dicauimus:Quam geniali forte pclariffima 8i foecuda ingenia in oi difciplina^e gne extulifie norunt oesiomitto militare difciplinaan q plurimi claruere: hoc citra fufpitione captadae gra: dixerimdn iis eme dationibus fi qd mendofu3 pter impfloije ulcu£cula:inueneritis bona uenia acf publica utilitas tem emendabitis:ut latialis Itatura uobis agere gras pariter poffit: Valete in perpetuum ciues. Ex Venetiis.M.ccccc.yii. kls lanuarit.

COPERI SVPREMA MANVS IMPOSITA ANN, GRATIAE. .M.D.VIE LEONARDI LAVREDANI. PR1NCIPAT VS ANNO.VI

CIMPETRATVM est ab illvstrissimo senatv veneto ne liceat

CVIQj,VAM ALEXANDRI BENEDICTI VERONENSIS PHYSICI CASTIGATIO NES IMPRIMERE SVBEIVS PATROCINIO VT IN PRIVILEGIO.

Qjuinty Aemyiiani Cimbriaci Poe ;Ad.C*Plinium Secundum 'Veronen* fem cncomiafticos.

Ver5ajdecus:& domus fccfae Pliniiglia: cognituq; lumen Inges nfftoria? pcrenmons. Qjjfs te fic nitidu manu exx * poliuitf

Docta(7uppiter"' &fcietiort Vel p fe aonidasfeq forores ( Vtg ta fueras lacer retofus: Nuc fisitcgcr: elegas fubide Mufa^j facer agnit^ facerdos Sic pofljs merito oibo placer Exutus fcabiem librario^S*, Pianti ingenio eruditiori :

Et digno cithara mei catulit Tadefumihi reddit^me^qj A Aereus pfi^uerufiiori: Q^ua hercifces Athefis remu git undis

Me comi licet arbitra/ ortu Q^uod fi plus fidei infidens requiris:

V erona petito: & uideto fax xum:

Sacris quod pofui oHibuspa rentum e

Tunc dices tripodas tibi lo x cutosv

Sic pheenixarabes apud fax bxost

Cu loge exuerit fitu fene&se: Eoas uolitat nouus p oras: Sic oli coluber grauat^anis Squamas exuuiis nouat rex poftis.

Ergo me legito auf uellicata: Sic te caftalics iuuat liquors V efaos biber :SC nouaf carme Doctu fledter barbito:ufipfa Na/ se hiftoria uidef ad ugue* TeAocr.

IN IV Sb

CVNDVS AVGVH ICIVIAI | RI

JERI PATRI

/Mae matri

MARCELLAE

XLI

aa i ai

G PLINIVS TACITO SVO.

^5 Etis ut tibi auuncali mei exitum fcnba:quo uerius tradere porteris- poflis^Gratias ago.Na uideo morti eiustfi celebretur a teumortale gloria efle ppolira. Quauis.n. KJ pulcherrima^ clade terraje:ut populi: ut urbes:memorabili cafu quafi femp uidu «i rus occiderit: quis ipfe plurima fcripferittplura tamen perpetuitatieius fcriptorum tuoji a:ternitas addet.Equide beatos puto quibus deo ji munere datu eftiaut facere fcribeda: aut fcribere legeda.Beatilfimos uero qbus utrucp.Hoji i numero auuculus meus & fuis libris & tuis erit. Quo liberius fufcipio depofco et quod iniugis.Erat muTenitclalTemq: impio prae, fens regebat.ix.Kal.hora fere.vii.mater mea indicat ei: apparere nube inulitara & magnitudie & fpecie. Vfus ille folermox frigida:guftauerat iacens:ftudebatq?: Popofcit foleas: Afcenditcg locu ex quo maxime miraculu illud conipici poterat. Nubes incertu procul ituetibus ex quo monte:uefuuiu poftea fuiffe cognitu elboriebatur.Cuius fimilitudine 8C fbrma no alia res ma¬ gis q pinus expreflerit.Na longilTimo uelut trunco flata i altu quibufda ramis diffundebatur. Credo 8t recenti fpiritu euedta:dein fenefcente eo deftituta:aut etia pondere fuo uida in lati, tudine uanefcebatxandida iterdu:interdu fordida & maculofa: put terra cinereue furtulerat. Magnu id propiufcg nofcenmdu ut eruditiflimo uiro uifu.Iubet liburnica aptari. Mihi fi ueni re una uelle facit copia.Refpondi ftudere me malle:& forte ipfe quod fcribere dederat. Egre, diebatur domo: accepit codicillos:retinae encafti imminente periculo exterritae:Nam uilla eius fubiacebat:nec ulla nili nauibus fuga:ut fe tato difcrimini eriperet:orabat. Vertit ille confiliu: & quod ftudiofo aio inchoauerat:obit maximo.Deducit quadriremes:afcendit ipferno retinse mo.Sed multis(erat enim frequens amoenitas orae)Laturus auxilium properat. Alii territi fu, giunt.Redum ipfe curfum redaqj gubernacula in periculu^ tenet. Adeo folutus metu: ut oes illius mali motus:omnis figuras:ut deprehenderat ocuIis:didaret:enotaret.lam nauibus cinis inciderat:quo propius accederetxalidior 8i denfior.lam pumices etiam nigri ambuftiq; 8i fra, di igne lapidesjam uadum fubitum ruinacj montis:littora obftantia.Cundanti pauiu:an re, tro flederetrmox gubernatori ut ita faceret monenti.Fortes inquit fortuna iuuat. Pomponia num pete:ftabiis erat:dirimit Gnu medio.Na cenfim circuacfis turbatifeg littoribus maxima re infunditur.lbi qq nondum periculo appropinquate comfpicuo tamen:& cum crefceret proxi, mo farcinas cotulerat in nauis artus fuge: fi contrarius uentus refediflet. Quo tunc auuculus meus fecundiflimo inuedus copledif trepidantexofolaf .-hortat : utqj timore eius fua fecuri, tate lenirerdeferri i balneu iubet :Iotus accubatxcenat atqj hilaris:aut qd e eque magnu filis hilari:interim e uefuuio monte pluribus loris latiflime flamme ateg incedia relucebat: quoji fulgur 8L claritas tenebras nodis excipiebat.Ille agreftium trepidatioe ignis relidos defertafcj uillas per fc^tudinem ardere in remediu formidinis didabat.Tunc fe qeti dedit.& quieuit ue, riffimo equidem fomno.Nam meatus anime qui illi propter amplitudinem corporis grauior a, 1. _ _ _ e _

garetur.Exritatus procedit: fecg Poponiano caeterifcp q peruigilarat redditun coe cofultat: in, tra teda ne fubfiftat:an i aperto uagenriNa^ crebris uaftifcg tremoribus teda nutabant:& qfi emota fedibus fuis:nunc huc:nunc illuc abire:aut referri uidebant.Sub dio rurfus: qq leuium exeforumcg pumicuna cafus metuebatur:quod tamen maloji collatio elegit.Et apud, illum q, dem ratio rationem:apud alios timorem timor uicit.Ceruicalia capitibus impolita linteiscon rtringunturdd munimentu aduerfus incidentia fuitdam dies alibi illic nox oibus nodibus ni grior:denfiorcj:quam rri faces multe uariacjlumina foluebaiit. Placuit egredi in littus: 8i ex proximo afpicere Qi quid iam mare admitteret quod adhuc uaftum 8C aduerlum permanebat:

lum.Innixus feruis duobus aflurrexxt:& ftatim concidit. Vt ego coniedo craffiore caligine fpi ritu obftrudoxlaufoqj ffomacho: qui illi natura inualidus^& anguftus S^ frequenter itereftu ans erat.Vbi dies redditus is ab eo quem nouiffime uiderat tertius: corpus inuentu^ integru: illefu:opertucj ut fuerat idutus. Habitus corporis qefceti fimilior q defundo. In cerij mifieni ego 3L mater. Sed nihil ad hirtoria. Nec tu aliud q de exitu eius fcire uoluifti. Fine ergo facia.

ir_.; — c — - n-“- "■ — m — — — - - pfecutu:tu

Vale.,

GAII PLINn SECVND1 VERONENSIS NATVRALIS HISTORIAE LIBER PRIMVS

CPIinius Secundus Veronenfis.T. Vefpafiano Suo Salutem. PRAEFATIO. uel Domi*

tiano

IBR OS NATVRALIS HISTORIAE NOVITIVM CAMOE nis quiritium tuopi opus natum apud me proxima foeturadicetio/ re epillola narrare conftirui tibi iucundiffime Imperator .Sit.n.haec cui pfatio ueriffima:dum maximo cofonefcit in patre.Nacp tu Iole uel maxie bas putare effealiqd meas nugas. Vtobiicere moliar Catullum co uel obiter cerraneu meu. Agnofbs 8i hoc cadrefo uerbu.llle.n.(ut fcis)permu/ moliam tatis prioribus filabis duriufoulum fo fecit:q uolebat exidimari a uel uerrta*- aeraniolis Tuis 8i fabullis.Simul ut hac mea petulatia fiat: qd” pxi/ culis me no fieri qdus es in aliapcaci epidola noftratut in quaedam acda ul' famulis; exeam.Sciantcg oes q ex aequo tecum uiuat imperiu.Triuphalis & uel exeas ceforius:Sextuqj coful:ac tribunicia poteftatis particeps: Et qd iis uel ut nra nobilius focidirdum illud patri pariter 8C equedri ordini praedas:pfe<dus ptorii eius oiacp haec exeant reipu.Et nobis qdem qualis in cadrenfi cotubemiofNec quicq mutauit I te fortunae amplitu/ uel trium/ do in iisrmfi ut pdefle tantude pofles:ut uelles.Itaqt CU3 caeteris in ueneratione tui pateat oia phale cefp illarnobis ad colendu te familiarius audacia fbla fuped.Hac igit tibi Iputabis:& I nfa culpa ti riu^ ius: tu biignofces.Perfticuifade:nectn/pfeci:qnaliauiaoccurrisingcs:odlogiusetfubmoues inge foxtu nii facibus.Bulgurat in nullo unq uerius dicta uis eloquentiae:tribuitiae pratis facudia.Quato uel facmv ru ore pris laudes tonasiQuato fris amas?Quatus in poetica es?0 magna foecuditas af.Que.. diae admodu fre; quoq? imitareris excogitadi.S} haec qs poflet 1' trepidus extimare fubiturus inge/ nii tui iudiciu pfortim Iacefiitu?Neq^n.fiiis eft coditio publicatiu:& nolatim tibi dicantiu.Tu poflem dicere:qd ifta legis iperator?Huili uulgo feripta funt:agricoIapi:opificu turbae: demqj ftudiope ociofis.Quid te iudice fads.Cu hac opam codiccre:no eras i hoc albo.Maiore te fcie ba:q ut defcefup: huc putarc.Praeterea c qda publica et eruditopi reiedio. Vtif illa &.M.T ul lius extra oem igenii alea pofitus.Et qd miremur p aduocatu defendifYHaec dochffimu Perfiu legere nolo.Lelium Decimu uolo. Quod fi hoc Luciliusrqui primus condidit di Ii nafum: di/ uel Maniu cendum fibi putauit.Si Cicero mutandum praefertim cum de republi.fcriberet:quato nos cau/ uel luniuj latius ab aliquo iudice defendimur? Sed haec ego mihi nunc patrodnia ademi nuncupatione, congiu uel Quaplrn refert fortiaf aliqs iudice:an eligat.Multucg appatus ltered apud inuitatu hofpitem Leliu com & oblatu.cu apud Catone lllu ambitus hodc:& repulfis tanq honoribus ineptis gaudente: fla gru^ grantibus comitiis pecunias deponerent cadidati: hoc fe facere pro innocentia:quod in rebus uel Ideptis huanis fummu ^flet pfitebanfunde illa nobilis.M.Cicerois fufpiratio.O te foelice.M.Porci:a quo rem Iproba petere nemo audet.Cu tribunos appellaret.L.Sripio Afiaticus: Iter quos erat Gracchus:hoc atteflabaf :uel inimico iudici fe approbare pofle. Adeo fumu qfq; caufoe fuae iu dice facit:quecuq; eligit: Vnde puocatio appella£.Te<qde I excelfiffimo humani gnis fadigio pofitu:fuma eloquetia:fuma eruditione pditu:religiofe adiri et a falutatibus fcio.Et io Imefa pter exteras fubit cura: ut q tibi dicant codigna fint.Vepr & diis laede rudiri multaeq; gentes fupplicat:& mola tm falfa litat:q fi hnt thura,Nec ulli fuit uitio deos coler quoquomo poflj.

Meae qde temeritati accedit hoc quocg:qj leuioris opae hos tibi dedicaui libelIos.Na nec inge/

nii fut capacestqd alioqn nobis per q mediocre erat. Nec admittut excefliis aut orones: formo

nes ue:aut cafus mirabiles uel euetus uarios:no alia iucuda di<du:ac iegetiba blada.-SteriIi ma uel apud

re$£ na: hoc e uita narraf.Et hxc fordididima fui pte:ut plurima^ xc$i aut rudiris uocabulis caufas m>

aut externisumo barbaris cu honoris pfatioe ponedis.Prxterea ltered no trita auedoriba uia: rabiles :

nec q pegrinari alus expeedet.Nemo apud nos qde q attentauerit.Nemo apud grxeos q unus ulexpetet

ola ea traedauerit luenif. Magna ps dudiopi amoenitates qrimus. Quas uero traedata ab aliis

dicaf Imefoe fubtilitatis obfcurii repi tenebris pmufia oia attlgeda q grxei. rct cr tyKuKAo

trai/tsidcr uocat: & tfi ignota aut Icerta fgeniis fca.Alia uero ita mitis pditarut I fadidiu fint

addusda.Res ardua:uetudis nouitate dare:nouis au<doritate:obfbletis nitore:obfcuris luce: fa

diditis gfam:dubiis fidemtolbus uero natura:6<: naturse fux o!a:itacp et no affecutis uoluifle:

abude puichru atq? magnificu e.Eqdc ita fontio peculiare I dudiis cam eop: efle:q difficultati

bus ui<di utilitate iuuadi ptulerut gratiae placediiidqj 8i i aliis opibus ipfe feci:& profiteor me

mirari Liuiu audore celeberrimu in hidoriapi fuapttquas repetit ab origine urbis: quoda uo/

aa iiii

LIBER

lumine fic orfu:Iafibi fatis gloriae quaefitu:& potuille fe delinere: ni alus inqes paferef ope; Profedo.n.populi getiu uidoris: Si Romai nois gloria» no fibi copofuifle illa decuit. Maius meritu eet opis amore:no ai ea pfeuerafle:8£ hoc populo Ro.pftitiiTe no fibi. Vigiti milia re$e gna^d cura(Quonia ut ait Doitius Pifo Thefauros oportet ee no libros) lecti oe uoluminu cuv citer duu miliu:quo^d pauca admodu ftudiofi attigut pp fecretu materiaetex exqfitis audoriba cetu:iclufimus.xxxvi.uolumibus:adiedis rebus pfimisrqs aut ignorauerat priores:aut poftea L- uenerat uita.Nec dubiram^ mira ee q Si nos pterierit.Hoies.n.fumus:& occupati officiis: fub> ficiuifcp tpib^ ifta curamqme qs ueftru putet his cefFatu horis.Dies uoB ipedimus.Cu fono ua litudine coputam^uel b iolo pmio coteri:q> du ifta(ut ait.M.Varro)muflitamus: plibus horis uiuirnus.Profedo.n.uita uigilia e. Quibus de cais atqj difficultatibus nihil aufo pmittere.Hoc uel nec fu ipq tu pftas q> ad te fcribimus.Haec fiducia opis e;ha:c idicatura,Multa ualde pciofa. io uidef: duda opis qa fut teplis dicata.Nos qde oesrpatre: te fratrecp diximus ope iufto tepo^ nroje hiftoria orfi hsec e:fed i a fine Aufidii BafTr. Vbi lit ea qres iapride pada fancif.Et alioqn ftatutu erat hrdi madareine dicatura, qd abitioi dediile uita iudicaref.Proide occupatibus locu faueo:& pofteris:quos fcio nobifcu ~ Uel ubi fit decertaturosificut ipfi fecimus cu prioribus. Argumetu huius ftomachi mei hebis: <j> i his uolu ea: q iaprf mibus audoijd nola ptexui.Eft.n.benignu(ut arbitror)& plenu igenui pudoris fateri p quosp^ de pada fecerisrno ut pleriq? ex his quos attigi:fecerut.Scito.n.c5ferete me audoresdephedifTe adiura, fancitur. tiffimisr&pximis ueteres trafcriptos ad uerbu:neqj noiatos.No illaVirgiliana uirtute:ut certa uel proide ret.No Ciceroiana fimplicitate:q i libris d repu.Platois fe comitepfitef.ln cdfolatioe filiae Cra uero occu tore iqt fequor.Ite Panaetiu <3 officiis. Qyae uolumia eius edifeeda: no mo i maibus hnda quot paribus lo tidie nofh. Obnoxii pfecto ai 8i ifoelicis igenii e dephedi i furto malletq mutuu reddere. Cu p fuj faueo: ferti fors fiat ex ufura.Infcriprioisapdgraecos mira felicitas KHpid p ifcripfere: Alii Ktpcttr.cc* ego uero na tcetf.uFut ladis gailiacei ipare poflis i uolumie hauftu. Ia la.Kuccpocr.urccv-feKTdi.e.'

Si pofteris. y x e » pf 2U t> V. A e l na s v.rzr i v-dKt 2Uo v. ifcriptioesrpp qs uadimoniudeferi poflir, At cu itraueris uFfpedare dii deaeqs q nihil i medio iuenies.Nri crafliores:ariqtatu:exeploijd artiuq:q facetiffimi lucubra uel facetiC tionu: Vt q ait Bibacul^ era:& uocabar.Paulo nimis aflerit.Varro i fatyris fuis fuftulit Si flexi fime bula. Apd grsecos dliit nugari Diodorus:& bibliotheces hiftoria fua ilcripfit. Appio qde grama

uF lucabra ticus hicrqueTyberi^ Caefar cymbaltl mudi uocabat:qm publicae famae tympanu potius uide tione puto ri poflet: imortalitate donari a fe fcripfitiad quos aliq cdponebat.Me uero no penitet nullu fe quia ut ftiuiore excogitafle titulu.Et ne i totu uidear graecos ifedaritex illis nos ueli itelligi: pigiq co

uel puto q ditoribusjquos i libelFhis iuenies abfoluta opa:& illa quocp q mirado no fatiamurrpedeti titu ait. - lo ifcripfifle: Vt Apelles faciebat: aut Polycletus: taq ichoata fp arte 8i ipfeda ut cotra iudicio

uel erat ru uarietate^ fupeet artifici regreftus ad uenia:uelut emedaturo qcqd defideraref fi no eet iter

dei Pa tomi ceptus. Quare plenu uerecudiae illud c:q> oia opa taq nouiflima i fcripfere:5i taq aliqd fingulis mus fato fit adeptu.Tria no ampliusfut opinor) abfolutae quae tradunf iferipta: ille fecit: q' fuis lo; uel fefculf cis reddaiquo appuit fuma artis fecuritate audori placuifle.Et ob id magna inuidia fuere oia xem. ea.Ego piae meis adiici pofte multa cofiteor.Nec his foF:fed Si oibus q‘ edidi. Vt obiter cauea uFmeuero iftos onHpondcrTtKacf.lta.n.uerius dixerirq audio ftoicos Si dialedicos&: epicureos quoq. penitet Na d gramaticis fp expedaui pturiri aduerfus libellos:quos d gramatica edidi.Er fubfde abor

tus fecere ia dece anis:cu celerius et elepbati pariat. Ceu uero nefeia aduerfus Theophraftu ho mine i eloquetia tm:ut nome diuinu ide iuenerit:fcripfiSe et femina: & puerbiu ide natu: fe fpedio arbore eligeda.No queo mihi teperare:quo minus ad hoc ptinetia ipfa cefoni Catoms uerba pona. Vt ide appeat:etia Catoni de militari difciplina cometati:q fub Africanodmo ue> ro fub Hanibale didiciflet militare.Et ne africanu qde ferre potuiflet:q ipator triuphu repor^

- taflet: patos fuifte iftos q obtredatioe alienae fciae fama fibi aucupaf.Quid.n.ad te ! meo uolu

uel q ita re minendo ego q feripta fut:fi palapferac: multos fore:q uitilitiget.Sed ii potiffimu q uerae lau ptobet: ut dis exptes funt.Eo^i ego orones fino pterfluere.Nec Plancus illepide:q cu diceref Afinius Pol; eligant. Ho orones in eu pare:q ab ipfb aut liberis poft morte Plad ederefne rndere poflet. Cu mortu

uel q fuiti is inqt no nifi laruas ludarfQuo dido fic regeuffit illas:ut apd* eruditos nihil ipudetius iudi> legat cef . Ergo fecuri et cotra uitilitigatores:quos Cato elegater ex uitiis 8i litigatoribus copofuit.

uei orones Quid.n.illi aliud q litigatiaut lite qrut^Exeqmur reliqppofiti.Quia uero occupatioibus tuisr fibi ptereo publico bono:parcendu eraf.qd fingulis cotmeaf libris:huic epiftolae fubiuxi.Sumacp cura ne plegendos eos haberes:opera aedi.Tu per hoc 8i aliis pftabis:ne plegant. Sed ut qfcp defidera^ uerit aliquid id tm qrat:& fciat quo loco inueniat. Hoc ante me fecit in Iris noftris Valerius Soranus in librisiquos zxsoimT^ov fcppfiri Vale,

PRIMVS

CPLINItSECVNDI HISTORIARVM MVNDI. ctfrxddv LIBROR VMOMNIVM TRIGINTASEPTEM LIBER VNVS Qui PRIMVS.

ISummatira Hac infiint Libris Singulis.

Rimo praefatio operis ad.T.Vefpafianum imperatorem;

Item audto^i nomina:ex quibus defumplit ea quae perfequif libris fex Si triginta capita rerum lingularum attingens.

Secundo de mundo:elementis 8i fpderibus.

Tertio primus 8i fecundus europae finus.

Quarto tertius europa finus.

Quinto defcribitur africa.

Sexto afia defcriptio continetur. . .

Septimo de homine Si rebus ab hofe inuentis.

O&auo terreftrium animalium genera.

Nono aquatilia,

Decimo uolucrum genera. »

Vndecimo infedta animalia. r.r

Duodecimo plantae odoratorum.

Tertiodecimo plantae arborum peregrinarum.

Quartodecimo plantae uitium.

Quintodecimo plantae arbore frugiferarum.

Sextoderimo plantae arbore filueftrium.

Septimoderimo plantae fatiuarum.

Oclauodecimo natura frugum 8i cerealium:ac fludia agriculatoris. Nonodecimo hnum fpartum 8i hortenfia.

Vicefimo quae cibis 6Lmedicinae in plantis fatiuis conuemant. : Vicefimoprimo flores & coronamenta. -*

Vicefimofecundo corona Si medicinae ex herbis.

Vicefimotertio medicinae ex uino Si arbor ibus urbanis.

Vicefimoquarto medicina ex arboribus filueftribus.

Vicefimoquinfo medicinae herbarum fponte nafcentium.

Viceflmofexto noui morbi Si medicinae quarudam herbare per morbos. Vicefimofeptimo herbae aliae quadam Si medicina.

Vicefimoodauo mediana ex homine 8i animalibus magnis. Vicefimonono de mediana audtonbus Si mediana ex reliquis animalibus. Tricefimo magia^Si medicina quadam per membra,

Tricefimoprimo mediana ex aquatilibus.

Tricefimofecundo reliqua ex aquatilibus.

Tricefimotertio metalla auri 8i argenti.

T ricefimoquarto metalla aris Si plumbi: Si artifices arari i. Tricefimoquinto pidtura colorefq? 8i pidtores.

Tricefimofexto marmora Si lapides.

Tricefimofeptimo gemma.

- - Ibro Secudo cotinefde mudo Si ca

leftibus 8i terreftribus Si aeris an fi nitq fit mud^ Si an un<? cap.i.

De forma eius

De motu eius 'Cur mundus dicatur De quattuor elementis De feptemplanetis.

De deo

De natura fydeiy errantium De natura luna Defectus folis Si luna Si de ncxfle cap.x. Defyderum magnitudine ... cap.xi.

cap.ii.

cap.iii.

cap.iiii.

cap.v..

cap.vi.

cap.yii. .

cap.yiii.

cap.ix.

Libros, Mundum. Hadlenus. Tertius. Africam. Alia. Mundus. Ad reliqua. Animaliuj. Sequitur. Reflant. Animaliu, Hadlenus, Externa. Oleam. Pomiferas Natura. Sequitur. Spderum. Maximum. In hortis. Complefle. Peradla. . Ne filuae. Ipfacp, Senfit. Crefcit. Ditfla erat. Natura. Magicas.^ Aquatiliu. Ventum: Metalla. Proxime.^ Metalloru. Lapidum. Vt nihil.

Quaqslueneritiobferuatioe ca cap.xii. Dedefedlibus • (lefti cap.xiii.

De luna motu cap.xiiii.

Erratiu motus 8i luminu canoica cap.xv. Quare eade alias altiorarals infb riora uideanmr cap.xvi.

Catholica fpderum errantium cap.xyii. Qua ratio colores eo^i mutet cap.xyiii. Sol’motus:8i dieji inaqlitatis ro cap.xix. Quare loui fulmina aflignentur cap,xx, Interualla fpderum. cap.xxi.

De fydept mufica cap.xxii.

De mundi geometria . cap.xxiii.

LIBER

De repentinis fyderibus cap.xxiui.

De cometis & caeleftibus pdigiis natura:& fitu & generibus eo£d cap.xxy. Hipparchus de fyfideribus p exe pia hiftorica: faces: lampades: tra* bes:bolides:& ch alma caeli cap.xxvi.

De caeli coloribus cap.xxvif.

Deflamacarii cap.xxyiii.

De coronis caeleftibus cap.xxix.

De circulis repentinis cap.xxx.

Plurcs foles. cap.xxxi.

Plures lunas cap.xxxii.

Dierum lux node cap.xxxiii.

Glypei ardentes cap.xxxiiii.

Oftentum caeli. cap.xxxv.

De difcurfu ftellarum cap.xxxyi.

De ftellis caftoribus cap.xxxyii.

De aere cap.^g.

Deaeftatis tempeftafibus cap.xxxix.

De canicula: exortu cap.xl.

Vis tempore anni ftatuta cap.xlf.

De incertis tempeftatibus cap.xlii.

De imbribus cap.xliii.

Quare lapides pluant cap.xliiif.

De tonitruis & fulguribus cap.xl v.

Qua ratione echo reddatur cap.xl vi.

Deuentis ^ cap.xliii.

Narurse & obfe ruatioes uetoru cap.xlyui. Ventorum genera cap.xlix.

De repentinis flatibus cap.l.

AIia,pdigiofa genera tepeftatum cap.li. Quibus i terris fulrma no cadat cap.lif. Fulgu^ genera 8t miracula cap.liii.

De obferuationibus cap.Iiiii.

De fulminibus euocandis cap.lv. Catholica fulgurum cap.lvi.

Quae no feriantur fulmine cap.lyii. Dejxhgiofis plautis lacte: fagule: carne: ferrcdanada*eribns codis cap.lviii. "De crepitu armo^e & tuba^dde caelo audito cap.lix.

De lapidibus e caelo cadetibus cap.lx.

De arcu caelefti cap.Ixi.

De gradfe:niue:prma;nebula:rof cap.Ixii. De nubium imaginibus cap.lxiii.

De,pprietatibus caeli in locis cap.lxiiii. De natura terrae cap.lxv.

De forma terrae cap.Lm.

De antipodibus an fine cap.lxvii.

Quo aqua fit terrae innexa cap.lxyiii. De nauigatioe maris 8i fluminu cap.lxix. Quae portio terrae habitetur capjxx, Mediam efie mundi terram cap.lxxi. De fyde^d !aeqlitate:& de eclypfi:

& ubi: & quare. cap.lxxii.

Quae ro diurnae lucis in terris : cap. Ixxiii.

Gnomica 3 eade re & horologio cap.lxxiiii. Vbi & qn nulla umbrae (primo cap.lxxy. Vbi bis ano ubrae:&ubi \ otrariu cap.lxxyi. Vbi logiffimus dies:& ubi breuif cap.Ixxvii. Ite de horologio (fimus cap.7g.

Quomodadies obferuentur cap.lxxix. Differentiae gentium ratio cap.lxxx. De motu terrae cap.Ixxxi.

De terrae hiatibus capjxxxo.

Signa motus futuri cap.g’.

Auxilia contra motus futuros cap.gq. Portenta terra^d femel uifa cap.lxxxv. Miracula terraemotus cap.Ixxxvi»

Quibus locis maria recefierint cap.g^. Ratio infulati cnafcentium cap. gg. Quae & quibus tpibus enatae fut cap.Ixxxix, Quas terras iterruperint maiia cap.xc. Quae infulae contineri adiundae cap.xd. Quae terrae motu mari pmutatae cap.xcii. Quae terrae ipfae fe forbuerunt cap.xciii. Quae urbes hauffce fint a mari cap.xtiiii. De piaculis ' cap.xci'.

De terris femp trementibus cap.xcvf. De infulis femp fluduatibus cap.xcyii. Quibus i terris no pluat: 8i acer^ uata terra^d miracula & caetero.- rum elementorum cap.xadii.

Qua rone aeftus maris accedat 8i cap.xc vu Vbi aeftus extra ronem (recedat cap.c. Miracula maris cap.ci.

Quae ptas luae & terrea & maria cap.cii. Quae folis: & quare falfum mare cap.ciif. Item de natura lunae cap xiiii.

Vbi altiffimum mare . c cap.cv. Miracula aq^d fbntiu & fluminu cap.cn'. Igniu 8i aq^d iuda miracula:& 3 cap.cvii. Denapta (maltha cap.cviii.

De femper ardentibus locis cap.cix. Ignium per fe miracula cap.cx.

Terrte uniuerfa: menfura: longi/ tudo& latitudo cap.cxf.

Harmonica mundi ratio cap.cxii.

Summa res & hiftoriae 8C obferuationes.cccc.

Ex audoribus. ( xviii .

M.Varrone:Sulpitxo Gallo: Tiberio Cae farer peratore.Q_.Tuberoe.Tul.Tirone.L.Pifone. T.Liuio:Gor.Nepote:Statio SebofoiCelio An tipatro:Fabiano:Antiate:Mutiano:Ceana : <j de hetrufea diftiplina fcripfit.Tarqtio.L. Aq* Ia:quiitem:Sergio.

Externis.

Platone:Hipparcho:Timarcho:Sofigene:Petp firi:Necepfo:Pythagoricis:Pofidonio:Catimi/ dro: Epigene : Gnomonico: Euclide : Ceranp

PRIMVS

philofophq: Eudoxo: Democrito : Critodeo: Trafillo : Serapione: Dicearcho : Archimede : Oneficrito: Eratofthene : Pithea : Herodoto: Ariftotele:Ctefia:Arthemidoro:Ephefio:Ifido ro:Caraceno:Theopompo.

libro Tertio continentur litus: gen- tes: maria: oppida: portus: motes: flu mina:menfurae:populiqui fut aut

_ fuerunt.

Deeuropa cap.i.

Bethycae logitudo & latitudo cap.ii. Hifpania citerior cap.iii.

Narbonenfis ,puincia cap.iiii.

Italia tyberis roma campania cap.v. Corfica Cap.vi.

Sardinia cap.yii.

Sicilia cap.yiii.

De lipara cap.ix.

De locris italice fronte cap.x.

Secundus europae linus cap.xi.

Regio italiae quarta cap.xii.

Quinta regio cap.xiii.

Sexta regio ’ cap.xiiii.

Odtaua regio cap.xy.

Depado flumine cap.xvi.

De italia trafpadana regio nona cap.xyii. Venetia decima regio cap.xyiii.

Deiftria cap.xix.

De alpibus & gentibus alpinis cap.xx. Illiricum cap.xxi.

Liburnia cap.xxii.

Macedonia cap.xxiii.

Norici cap.xxiiii.

Pannonia' cap.xx v.

Dalmatia cap.xxii.

Melia cap.xxyii.

Infula^: ionii & Adriatici fumma.Oppida ge- tes.xxyi.Suma flumina clara.Sumi montes p- clari.Sumae infulae.Summa ea quae intercide¬ re Oppida 8i getes.Suma res & hiftoriae & ob- feruationes.ccc.xxyi.

Ex aucftoribus.

Turanio Graccula:Cor.Nepote.T. Liuio: Ca¬ tone Cenforio.M.Agrippa.M.Varrone:Diuo Augufto: Varrone Attacino: Antiate: Higino. L.Vetere:Pomponio Mela.Curione patre:Gae lio Arutio:Sebofo:Licinio:Mutiano: Fabritio Tufco.L. Ateio Capitone: Verrio Flacco. L. pi fone: C. Eliano. V aleriano.

- Externis.

Artemidoro: Alexandro Polyhiftore: Thucydi de:Theophrafto:IlidoroTheopopo:Metrodo- ro Sceplio:Callicrate: Xenophote Lapafceno: Diodoro Siracufano:Nymphodoro: Calipha-

ne:Timagene.

n Ibro quarto cotinentur fitusrgentes f If maria: oppida:port9:motes:flum!a: j& mefurae ppK qui funt aut fuerunt. S Epirus cap.i.

Aetholia cap.ii.

Locri cap.iii.

Peloponnefus cap.iiii.

Achaia cap.y.

De archadia cap.yi.

Graecia & attica ' cap.yii.

Theflalia cap.yiii.

Magnefia cap.ix.

Macedonia cap.x.

Thracia _ cap.xi.

Infulae iter eas terras iter qs creta euboea cyclades Sporades Maeo¬ tis Hellefpontus Poti Maeotidis Dariae Sarmatiae Scythiae cap.xii.

Infulae ponti cap.xiii.

Germaniae cap.xiiii.

Infulae in gallico oceano cap.xy.

Britaniahibernia cap.xyi.

Gallia cap.xyii.

Lugdunenfis gallia cap.xyiii.

Aquitania cap.xix.

Citerior hifpania cap.xx.

Lufitania cap.xxi.

Infulae in oceano cap.xxii.

Vniuerfae europae menfura cap.xxiii.

Suma oppida & gentes: Suma flumina clara: Summa montium clara: Summa infulae quae f tercidere oppida & gentes: Suma iys hiftoriae & obferuationes.

Ex au&oribus.

M.Varrone:Catone Cenforio.M. Agrippa di uo Augufto: Varrone Attacfo: Cor. Nepote: Higino.L. Vetere:Poponio MeIa:Licinio:Mu tiano: Fabritio Tufco: Ateio Capitone: Ateio philologo. Externis.

Polybio:Hecateo: Hellanico damafte Eudo- „ xo:dicearcho:Timofthene:Ephoro:Crater gra matico: Serapione Antiochenfe: Callimacho: Artemidoro:Apollodoro: Agathocle: Euma- cho ficulo mufico: Alexadro polyhiftore:Thu- cydide:doliade:Anaximadro:Philiftide:MaIo- te:dionyfio:Ariftide: Callidemo: Menaechmo: Aedofthene:Anticlide.Heraclide:Philemone: Menephote:Pythea: Ifidoro:PhiIenide: Xena- gora:aftymonio:StaphylIo:ariftocrito: Metro doro:Cleobulo: Pofidonio.

Ibro Quinto cotinenf fitus:gentes: maria:oppida:portus:motes:flumi- na:mefurae: ppftq funt aut fuerut.

UBER

De mauritania

Tingitana prouincia

Numidia

Africa

Cyrene

Lybia marcoris

Infulse circa afiicam & aduerfajt

africae

Aethiopes

De alia

Alexandria

Arabia

Syria palseftina phoenicis Idumaea-.fyria: palaeftia: famaria: afcaIum:azotus:caefarea. Iudaea:galilea: hierico :emmaus: Iydda:ioppe.

Iordanis

Afphaltides.

Gens heflenorum Decapolis Tyrus & fydon Mons libanus Syria antiochia Caflius mons Coele fVria Euphrates Palmira Hierapolis

Ciliria: 8i adiudae gentes: paphf/ Iia:ifauria:homanadum: piffidia: lycaonia:taurus mons: lycia Indus flutnus Laodicea apameaionia

cap.i.

cap.ii.

cap.iii.

cap.iiii.

cap.v.

cap.vi.

cap.yii.

cap.viii.

eap.ix.

cap.x.

cap.xi.

cap.xii.

cap.xiii.

cap.xi iiu

cap.xv.

cap.xvi.

cap.xyii.

cap, xyiii.

cap.xix.

cap.xx.

cap.xxi.

cap.xxii.

cap.xxiii.

cap.xxiiii.

cap.xxv.

cap.xxvi.

cap.xxvii. cap. xxyiii, cap.xxix.

Ephefas aeolis troas pergamus cap.xxx. Infulae an alia: pamphiliu mare: rhodus-.famus chius cap.xxxi.

Hellefpontus:mifia: phrygia: ga^ Iacia:nicea:bithynia: bofporus cap.xxxii, Suma oppida 51 getestfumma flumina clara: fuma montiu clara:fuma infulae.cxviii. fuma

quae intercidere oppida: fumma res hiftoriae 61 obferuationes.

Ex audoribus.

Agrippa:Suetonio:Paulino:VarroneArtacro: Cor.Nepote:Higino.L. Vetere.Mela : Domi/ tio CorbuIone:Licinio:Mutiano:Claudio Cx fare: Arutio:Liuio filio:Sebofo in adis trium phorum.

Externis.

Iuba rege:Hecateo:Hellamco damafte:Dicear cho:Bione:Timofthene:Philenide: Xenagora: Aftymonio:StaphyIo:Dionyfio:Ariftotele:Ari ftocrito : Ephoro : Eratofthene ; Hipparcho:

Panaetio : Serapione : Antiocheno rCalfima» cho:Agatocle:Polybio:Timeo. Machania:Hc ; rodoto:Myrfilo : Alexandro polyhiitore. Me* trodoro:Pofidonio qui periplu: aut perihege/ fim:Sotade:Periandro:Ardare Sycionio. Eu/ , doxo:Antigene:Callicrate:Xenoph6teLampa fceno:DiodoroSyracufano:Hanone:Himilco ne:Nymphodoro:CaIliphoe:Artemidoro:Me gafthene:Ifidoro:CleobuIo:Ariftocreonte.

Ibro fexto continentur fitus:gentes 1 maria:oppida:portus:flumina:men

1 j **UKE: P°PU^ fimt aut fuerunt.

.cij Ponti mariadinoje cap.i.

Gens paphlagonu & cappadocu cap.ii.

Cappadocia cap.iii.

Tbemifcyrae regionis gentes cap.iiii.

Regio colchica: achsei: & caeteri eodem tradu cap.v.

Bofporus cimericus-.maeotis cap.vi.

Gentes circa mseotim cap.vii.

Armeniae duse cap.viii.

Armenia maior cap.Ix.

Albania hiberia cap.x.

Portae caucafiae cap.xi.

Infulae in ponto cap.xii.

Gentes in fcythico occano cap.xiii.

Mediaxafpiae portsexaucafe cap.xiiii.

Gentes circa hyrcanum mare cap.xv.

Item gentes " cap.xvi.

Scytharum gentes cap.xvii.

Fluuiusganges cap. xyiii

Ganges indiae cap.xix.

Indus fluuius cap.xx.

Arii 8i iundae gentes cap.xxii

Taprobane infula cap.xxii.

Capiflenae daritis carmania cap.xxiii.

Sinus perficus 8i arabicus cap.xxiiii,

Cafcandrus infula pthope regna cap.xxv.

Media:mefopotamia:babylo: fe> leuda cap.xxvi.

Flumen tigris cap.xxvii.

Arabia:nomades: nabatei: omai: tilos:Sd ogyris infulae cap.xxviii.

Sinus maris rubri trogiodytici 81 aethiopici cap. xxix.

Multiformes & mirae hoium e£ cap.xxx.

Infulae aethiopici maris (figies cap.xxxi.

De fortunaris infulis cap.xxxii.

Terrae per menfuras computata: digeftio cap. xxxiii.

Digeftio terrajiin paralellos 8i

umbras pares cap.xxxiiii.

Summa oppida .c,xcy. Summa gentes. dJxvi. Summa fluminum clara. c,xc. Summa mon*

PRIMVS

tes clari. xipyiiL Summa infufae.cviii.Summa quae intercidere oppida aut gentes. xcp.Sunv ma res 8i hiftoria: 8i obferuationes duo milia ccj xiiii.

Ex audloribus.

M. Agrippa: Varrone Attarino: Cor. Nepote: Jgino.L.Vetere.Mela P6ponio:Domitio Cor., bulone: Licinio : Mutiano : Claudio Caelare: Ajuntio:Sebofo:Fabritio Tufco.T. Liuio:S&. neca:Nigidio.

* Externis.

Iuba rege:Hecarheo: Hellanico damafte r EiL doxo:Dieearcho:Betonio: T imoftheneipatro^ cle:Demodemate:Clitarcho: Eratofthene Ale. xandro magno: Ephodoro:Hipparcho: Panse^ tio:Gallimacho:Artemidoro:ApollodoroAga thocle:Polybio:Eumacho Siculo : Alexandro Polyhiftore:Ifidoro: Hamometo: Metrodoro: PoGdbnio:Oneficrito:Nearcho : Megafthene: Betone:& Diogneto: Ariftocreote:Bione: Dial dorie: Simonide minore: Bafile : Xenophonte Lampfaceno.

ibro leptimo cotinentur gentium mirabiles figurae Getiu mirabiles figur cap.i.

De fcythfs& aliati diuerfitatege cap.11.

De pdigiofis partibus (tiu cap.iii.

De mutatoe fexySC gemis ptubp cap.iiii.

De hole gene rado 8i piedi tpap iliuftria exepla mcfibus.vii.ad.xi. cap:v. , De conceptibus di ligna fexus in

grauidis ptinentia ante partum	cap.vi.
De coceptu holum 8C generatioe	cap.yii.
Deagrippis	cap.viii. .
Moftruofi ptus exofi utero	cap.ix.
Qui (intuopifei	cap.x.
Exepla numerofa: fobolis	cap.xi. ,
Exepla fimilitudinum	cap.xii.
Quae fint generandi ratio	cap.xiii.
Item de eode multiplicius	cap. xiiii.
De menftruis mulierum	cap.xv.
Item de ratione partuum	cap.xvi.
Infignia corporum	cap.xyii.
Exepla uariarum figurarum	cap.xyiii.
Diuerfoi« morum exempla	cap.xix.
De fortitudine & uelocitate	cap.xx.
De uifu	cap.xxi.
De auditu	cap.xxii. .
Exempla parientiae	cap.xxiii.
Memoriae exempla	cap.xxiiii.
^.aus.C.Iulii Csefaris ■Laus Pompei magni	cap.xxv.
cap.xxvi.
Laus Catonis primi	cap.xxyii.

Itedefbrritudine cap.xxviii.

Diuerfae laudes plurimorum cap.xxix.

De Platone: Ennio: VirgiIio.M.

Varrone: &. M.Cicerone cap.xxx.

Demo^ihoneftate cap.xxxi.

Deaudarirate cap.xxxii.

Dediuinitate cap.xxxiiL

Denafica cap.xxxiiii.

Depadicitia cap.xxxv.

Depietate : cap.xxxpi.

De artiu plutimaje excellentia aftrologia:gramatica:geometria- cap.xxxyii. kem mira opera artificis cap.jg.

De £eruitiis cap.xxxix;

De prteftantia gentium cap.xl.

De faelicitate foeminae cap.xli.

Varia exepla fortunae cap.xlii.

De bispfcriptis.L.Sylla. Q^.Me cap.xliii.

De altero Metello (tello cap.xliiii.

De diuo augufto cap.xl v.

Quos btllTimos dii iudicauerunt cap.xl yi. Que uiuente ut deu coli iufierut cap.xlvii.

De lpatiis uitae longilTimis cap.xlviit.

De uarietate nafcendi cap.xlix.

In morbis uaria exempla cap.i.

Defignismortis cap.ii.

De his qui elati reuixerunt cap.iii.

De mortibus, repentinis cap.iiii.

Defepultura cap.l iiii.

De ala:uel de manibus: uel de re.. furrediSe uerba gentilia inania cap.ii.

Qua: qs inuenerit in uita cap.lvi.

In quo primus gentiu confenfus cap.lyii.

De Iris antiquis cap.Iviii.

Quando primu tonfores romae cap.hx. Quando primum horologia cap.Ix. Summa res 8i hiftoriae 6d obferuationes. dee. xlni.

Ex audoribus.

Verrio Flacco: Cn. Gellio.Lidnio: Mutiano: Mutio:Mafurio: Agrippino: Claudio Caefare M.Cicerone: Alinio Pollione: MefTala : Rulfo Nepote Cornelio: Virgilio.L.Cordio: Melifi. fo: Sebofo-.Cor.Celfo: Maxlo V alerio: T rogo: Nigidio FigulorPoponio attico:Pediano aleo nio:Sabino:Catone Ceforio: Fabio ueflale. Externis.

Herodoto: Ariftea:Betone . Sigono: Cratete: Agatharcide:Calliphane:Ariflotele: Nympho doro:Apo!lonide:Philarcho:Damone: Mega^ Rhene: Cteiia:Taurone: Eudoxo : Oneficrito: Clitarcho: Duride : Artemidoro : Hippocra. te Medico: Afclepiade medico: Hefiodo Ana creonte: Theopompo: Hellanico damafee^ .

LIBER

no:£phodoro:Epigene:Berofo: Petofiri: Neo cepfo:Alexandro polyhiftore:Xenophote: Cal limaCho:Democrito: Diulio : Polyhiftore h L ftorico:Stratone:qui cotra Ephori theorema^ ta fcripfit.Herachde p5tico:Afclepiade: q tra. godumenapbo: Stephano: Egefia : Archima^ cho:Thucydide:Mneftigitone:Xenagora:Me trodoro:Scepfio:Anticlide:Critodemo.

IbroO&auocontinenf animalium fi fggSjg terreftriu naturae peditantum.

*■ rirfflj De aialibus terreftribus elephato^

comendatio:& de fenfu eoji cap.i. Quando primum iun&i cap.ii.

De docilitate eoiy cap.iii.

De claemetia eo£::&g> picula fua itelligat:& de tygridis truculetia cap.iiii. De ftelledu 8C memoria eorum cap.v. Quado primu in italia cap.vi.

Pugnae eorum cap.yii.

Quomodo capiantur cap.viii. -

Quomodo domantur cap.ix.

De partu eoijd 8i reliqua natura cap.x. Vbi nafcanf Si de difcordia eo$£

& draconum cap.xi.

De folertia animalium cap. xii.

De draconibus cap.xiii.

De ierpentibus maximis 8i bois cap.xiiii. De fcythiris aialibus 8i feptetrio cap.xv. De leonibus (nalibus cap.xvi.

De pantheris cap.xvii.

De tigridis natura 8i cameF Si ca melopardaji & qn primu uifa ro cap.x viii. De chao Si cepho ( mz cap.xix.

De rhinocerote cap.xx.

De lyncibus 8i fpigibus 8i cocru tis cercopithecisudicis bubusileu crocutis:eale:tauris<£thiopiae:ma ticora monocerote:cateblepa: ba cap.xxi. De lupis (filifco cap.xxii.

De ferpentibus cap.xxiii.

De icneumone cap.xxiiii.

De crocodilo & hippopotamo cap.xxv. Quis primus romse hippopoti. mum 8i crocodilos ondit: 6C me- dicinae ab aialibus repertae cap.xxvi. Quae aialia qs herbas ohderunt cerui lacerti: hirudines: teftudies: muftella:ciconia ap: aguis:draco: pathera:elephas: urii: cerui: palu, bes:colubae:grues:coruus. cap.xxvii.

Prognoftica animalium cap.xxyiii.

Guitates & gentes a minutis ani maltbus deletae cap.xxix.

De hyena 8i crocuta 8i maticora & fibris & lutris cap. xxx.

De ranis 8i uitulis marinis & ftel cap.xx xi. De ceruis ( lionibus cap.xxxii.

De trogelapho 8i cameleote Si re liquis colore mutantibus cap.xxxiii.

De tarado Si lycaone Si thoe cap. xxxiiii.

De hyftrice cap.xxxv.

De uriis 8i foetibus eoi$i cap.xxxvi.

De muribus poticis 8i alpinis 8C herinaciis cap.xxxyii.

De Ieotophono: lynce: melibus:& fciuris cap.xxxviii.

De uipa cocleis Si lacertis cap.xxxix.

De canibus cap.xi.

Ad canis rabidi morfum cap .xli.

De natura equorum cap.xiii.

De aiinis cap.xiiii.

De mulis cap.xliiii.

De bubus cap.xly.

Deapiboue cap.xi vi.

De natura pecori & pecudum cap.xlvii.

De generibus lanaji 8C ueftium cap.xlyiii.

De mulimono cap.xlix.

De capns 8i generatione carum cap.i.

De fuibus 8i natura earum cap.ii.

De uiuariis beftiarum cap.iii.

De femiferisanimalibus cap.iiii.

De fimiis cap.liiii.

De leporibus cap.lv.

De dammis cap.lyi.

De muribus 8i gliribus cap.Ivii.

Qua: animalia qbus lods no fint cap.i viii. Quae aduenis noceant cap.lix.

Summa res 8i hiftoriae Si obferuationes. dcc £x auctoribus. (lxxxviii.

Mutiano:ProciIio: Verrio Flacco .L. Pifone: Cor. Valeriano: Catone cenforio : FeneiMla: Trogo:Adio:ColumeIIa:Virgilio: Varroe.L. Metello:Scipione:Cor.Celfo:Nigidio: Trebio nigro:Poponio Mela:Manilio: Sura.

Externis.

Iuba rege:Polybio:Oneficrito:Ifidoro: Antipa tro:Ariftotde: Demetrio phyiico: Democrito: Theophrafto:Euante: Apocha q olympionica: Hierone rege:AttaIo rege: Philometere rege: Ctelia: Duride : Philifto: Aichita : Philarcho: Amphiloco:Ateneo:AnaxipoIi Thasio: ApoL lodoro Iemnio: Ariflophane mileiio : Antiga. no cymaeo: Agathoclechio: Apollonio perga^ meno:Ariftandro ateneoiBachio millelio:Bio ne fblenfe: Cherea ateneo: Diodoro prieneo: Dione co!ophonio:Epigene Rhodio; Luagoe Thafio: EuphroiorAtheneo: Hegefia: M ardeo

PRIMVS

Menadro priento:HeracIeote:Menecrate poe ta. Androcione qui de agricultura fcripiir: E- fcrione q icem:Dionyfio qui magonem traftu Iir.Diophane qui ex Dionyfio epitomen fecit: Archelao rege: Nicandro.

Ibro Nono cotinenf anim Jiu aqti co^> hidoriae 8i natu ae.

De aquatilium natura

ca>.i.

cap.ii.

cap.iii.

cap.iiii.

Quare maxima in mari aialia De indiciis maris beluis Quae in oceano quocp maxima De tritonu nereidum # elephato rum marinoije figuris cap.v.

De balenis & orcis cap. vi.

An fpirent pifces:an dormiant cap.yii.

De delphinis # eo$i na mirabili cap.viii. De torfiombus cap.ix.

De pedudinibus quo capiantur cap.x. Quis primus tedudines fecare L ftituerit eap.xi.

Tegmenta aquatilium cap.xii.

De uitulo marino __ cap.xiii.

De pifcibus pilo caretibus:# quo modo pariat:# quot eo^t genera cap.xiiii. De noibus # naturis mukofji pifeium cap.xv.

De auguriis # diuerfitate pifciuj cap.xvi. De mugili # aliis pifcibus : &qd* no idem ubicg placeant cap.xpii.

De mulo:# corado:falpa:falm3e cap.xviii. De exoceto: munbus:polypis: # murenis cap.xix,

Digedio pifciu f figuras corpo^t cap.xx.

De anguillis a cap.xxi.

De captura ea in lacu benaco cap.xxii. De murenae natura c ip.x iii.

De planis pifcibus cap. cxiiii.

De echio pifceieiufq; na mirabili cap.xxv. De uarietate naturae pifeium cap. xxvi. De miluo pifce # dracoe marino cap.xxyii. De pifcibus faguine carentibus cap.xxyiii. De loligine # fepiis:# polypis:# naupliis cap.xxix.

De onigenarlocudis # cancris:co deis # conchis cap.xxx.

Decaneris cap.xxxi.

De cocleis cap.xxxir.

Depe&inibus cap.xxxiii.

De diuitiis marinis cap.xxxiiii.

Quomodo nafcaf Si ubi: 8i quo inueniunf margaritae cap.xxxv.

De natura purpurae Si muricis cap.xxxyi. Quot funt genera cap.xx.wii.

Quomodo capiantur cap.pg.

R urnae quando ufus purpurae cap. x xxix.

De precio earum cap.xl.

De tingedo amethyflino Si cocco biflyno cap.xii.

De pinna 8i pinotere:# aquatiliu fenfu cap.xiii.

De fcolopedris: uulpib^ 8i clauis cap.xiiii.

De ariete pifce cap.xliiii.

De his q tertia natura hnt no aia/ lium neq? fruticu^:# de urticis: Si fpongiis

De caniculis marinis De animatibus qua: filicea tefta:

Si quae line uillo indudunf: Si re/ liquis fordidis animalibus De uenenatis marinis De morbis pifeium De generatione eoije mira Ite de generatione:#^ pifces oua pariant

De uuluis pifeium Delongiflimauita pifeium De uiuariis oftreojje: & qs primus inuenerit

Quis primus murenarum uiuaria fecerit

De coclearum uiuariis # quis primus indituit De pifcibus terrenis De muribus nili De anthia pifce:# quo capiatur De ftellis marinis Dedadtylis eorucp miraculis De inimicitiis # amicitiis iter fe aquatilium cap.lxii.

Suma res # hidoriae # obferuationes. dc.l. Exaudtoribus.

Tutranio:Graccula:Trogo:Maeeenate: Albi/ no flauio:Cor.Nepote: Valerio mimographo: Fabiano: Fenedella Nlutiano: Helio Stillone: Statio febofoi Vleliffo. Seneca: Cicerone Ma»' cro: Aemilio:Medalla Coruino: Trebonio Ni/ gro: Nigidio.

Externis.

Ariftotele: Archelao rege:Callimacho: Demo/ crito: Theophrado: T ralillo: Aegefidemo Cyd nio: Alexandro polyhidore.

Ibro Decimo cotinenf naturae # hi/ ldoriae animalium uolatilium De natura auium cap.i.

cap.ii. cap.iii.

cap.xJv. cap.xl yl

cap.xlvii.

cap.xiiii.

cap.xlix,

cap.i.

cap.ii.

cap.iii.

cap.iiii.

cap.Iiiif.

cap.lv.

cap.lvi.

capjyii.

cap.lviii.

cap.Iix.

^cap.ix.

cap.lxi.

D e phoenice De aquilis

LIBER

Quando Iegionu ligna ee coepinc cap.iiii. Mirum de aquila cap.v.

Deuulturibus cap.vi.

De fanquale cap.vii.

De accipitribus cap.yiii

De cocyce quae a fuo genere interimitur cap.ix.

Demiluis cap.x.

Digeftio auium per genera cap.xi.

De inaufpicatis auibusicornice: coruis-.bubone cap.xii.

De incendiaria cap.xiii.

Decliuina cap.xiiii.

De auibus incognitis cap.xy.

De auibus nodurnis cap.xvi.

De nodhiis cap.xyii.

De pico martio cap.xyiii.

De ucos ugues hntibus 8t digitos cap.xix. De pauombus:& quis eos pri, mus comederit cap.xx.

De gallis:& quomodo caftrenf:

& gallinaceo locuto cap.xxi.

De aferibq: 8i qs prius iecur anfe^ rinu comederit: Si de adipe anferino comageno cap.xxii.

De gruibq: cicoiis:oIoribq: & pe. gris auib^i Si coturicibq: 3 giotte cap.xxiii. De hirundimbustmerul: turdis;S£ fturnis: turturibus:& palubis cap.xxiiii.

Quae auium perenesrquae femeftresrquae trimeftres cap.xxv.

De auibus mira cap.xxvi.

De auibus Teleucidibus cap. xxyii.

De ibi cap.xxyiii.

Qua: aues in quibus locis no funt:&quae mutant colo re Si uoce: Si de lufciniis cap.xxix.

De merulis cap.xxx.

Tempus auium geniturae cap.xxxi.

De halcyoibus: & de diebus eape nauigabilib^-.Si gauia:& reliquo aquaticarum genere cap.xxxii.

De diuerfitate nidificantiu auiu agathilis:cinamulgis & pdicibus cap.xxxiii. De columbis . cap. xxxiiii.

De palubis 8i differetia paluba^ cap.xxxy. Depafieribus cap.xxxyi.

De tinnungulo cap.xxxyii.

De uolatu Si inceffu auium cap.xxxyiii.

De apodibus cap.xxxix.

De caprimulgis & plateis cap.xi.

De ingeniis auium ' cap.xli.

De carduele Si pfytacor&auibus

quae loquuntur cap.xiii.

De coruoje intelligentia cap.xiiii.

De diomedeis auibus cap.xliiii.

Quae animalia nihil difcant cap.xly. De potu auium cap.xlyi.

De haemotepode: onocrotalo: Si de peregrinis auibus cap.xiiii.

De mftage auiu noibus 8i natura cap.xi viiu De nouis auibus 8i fabulofis cap.xlix. Quis gallinas farcire inftituerittt de auiariis:& qs ea prius lftitueri cap.l.

De aefopi patina cap.li.

De gnatioe auiu:&pter aues quae quadrupedes oua pariant cap.lii.

De tempore 8i gnatioe icubatus auium 8i coitu cap.iiii.

De uitiis Si remediis incubantiu cap.liiii. De auguriis ouorum cap.Iy.

Quae gallinae optimae cap. I vi.

De morbis earum 8i remediis cap.lvii.

De coceptu Si nuero foetus auiu cap.lviii.

De pauone Si anferibus cap. lix.

De ardeolis Si quo feruenf opt i* me oua cap.ix.

Quae uoluqje fola alal pariat:& lade nutriat cap.lxi.

De coceptu uiperae 8i partu: 8i quae terreftrium oua pariant fcapjxii.

De generatione terreurium cap.lxiii.

De uaria generatione auium cap.lxiiii.

De murium foeta cap.lxy.

De fpina bois, anguem nafri cap.Ixvi.

Defalamandra cap.Ixvii.

De his quae nafcut ex no geitis:

Si quae nata nihil gignunt cap.lxyiif.

De fenlibus animalium cap.lxix.

Auditu & olfadu effe pifcibus cap.lxx.

T adum coem efle omnibus cap.lxxi.

Quae uenenis uiuat:& q terra cap.lxxii.

De cibo Si potu quorudam cap.lxxiii.

Quae inter fe diflideat:8i quae iter fe conueniant cap.lxxiin.

De fomno animalium cap.lxxv.

Suma res & hiftoriae & obforuatoes.dcc.xxriii. Ex auctoribus.

ManiIio:Gornelio: Valeriano: Adio: VmbrL tio meliore:Maffurio:Sabino:Antiftio Labeo.* ne:Trogo:Cremutio.M.Varrone:Macro: Ae> milio:Emiffio:Mutiano Nepote:Fabiao pido re.T. Lucretio: Cor.Celfo: Oratio Delufone: Higino:Sarfenis:Nigidio:ManilioSura. Externis.

Homero:Phoemonoe:Philemone: Boeto: qui ornytogonia: Hyla qui de auguriis : Arifto^ tele : Theophrafto: Callimacho: Eichilo:

PRTMVS

Hierone regerPhilometere rege: Archita: Am/ phdochoathenienlerAnaxipolithalio: Apollo doro lemnio: Ariftophane milldio: Antigono cymaeo: Agathode chiorApollonio pgameno Ariftandro atheneorBachio milldiorBioneSo lenfetCherea athenieferDiodoro prienio: Dio ne Colophonio: DemocritorDiophane . nicefe: Epigene rhodio: Euagora thafio: Euphronio «thencorliiba Androtione qui de agricultura: Aefchrione qui itenrDionyiio qm magonem tranftulit: Diophane qui ex Dionyiio epito* men fecit : Nicandro: Oneficrito : Philarcho: Hdiodo. .

nlbro Vndecimo continentur hifto riaeSi naturae paruorum animaliu 8C reptilium.

De mfectoi^ genere cap.i.

De fubtilitate naturae in his cap.ii.

Vtrumfpirentan habeant fam guinem cap.iii.

De corpore eorum cap.uii.

De apibus cap.v.

Qui ordo naturae in eis cap.yi.

De uocabulis operis cap.yii.

Ex quibus floribus opera fiant cap.yiu.

De amatoribus earum cap.i.?.

R atio operis cap.x.

De fucis cap.xi.

Qua: natura mellis cap.xii.

Qua: optima mella cap.xiii.

Quas genera mellis in lingulis cap. xiiii.

Quomodo probentur mella cap.xv.

De tertio genere mellis & quo apes probentur « cap.xvi.

Quae regiminis ratio cap.xyii.

Degenere apum:8£ quae inimica apibus cap.xyiii.

De morbis apum cap.xix.

De continendis apibus:& quo re parentur cap.xx.

De uefpis & crabronibus cap.xxj.

De bombicibus 8t bombylir&ne cyda!o:& quis primus bobicina} ceftem inuenerit cap.xxii.

Debombicecoa cap.xxiii.

De araneis 8C generatione earum cap .xxiiii. De fcorpionibus cap.xxv.

Deftellionibus 8C de dcadis cap.xxyi.

De penis infe<ftoij£& fcarabeis:

K reliqs fcarabeoijd generibus cap.xxyii.

De locuftis cap.xxviii»

De for micis noftratibus cap.xxix.

De indicis cap.xxx, .

De diuerlitate infetftorum cap.xxxi.

Deaialibus in ligno 5i ex ligno nafcentibus cap.xxxif.

De aiali cui cibi exitus no eft cap.xxxiii.

De tineis & culicibus: 8i de diuer litate earum cap.54.

De pyrali liue pyraufta cap.xxxw

Hiftoriae natura: animaliu p fin. gula membra cap.xxxyi.

De fanguine 8£ quope celerrime ficcef:& quorum non coeat: quo ru grauiffimus uel tenuiflimus: quorum nullus cap.xxxvii

An in fanguine pridpatus 8t ter* gore:& pilis mamis Si ueftitu cap.^g. Notabilia aialia quae mamis cap.xxxix.

De Ia<fte:8i unde caleus no fiat cap.xi.

De diuerfifate caleorum cap.xii.

Differentia membro^: hois a est teris aialibus cap.xlii.

De fimia^* multitudine cap.xliif.

De unguibus cap.xliiii.

Deungulis cap.xly.

De pedibus auiu Si unguibus cap.xlvi. De pedibus flecto^: a duobus ad centum cap.xlvii.

De pomilionibus Si genitalibus cap.xlviii. De caudis cap.xlix.

Deuocibus cap.i.

De agnafeetibus mebris:& ditfta ariftotelts deuita hominis cap.ii.

De afa Si de habitu alalium: 8i q guftata iterimat:& de uidfu hois*

&i quibus de caulis no coquatur cap.lii.

De corpuletia augeda uel minue daret qguftu fame ac 1M ledent cap.Iiii. Summa res et hiftoriae et obferuationes. ii.m. cc,lxx.

Ex ausioribus.

M. Varrcne:Higino:Scropha: Sarfena: Celia Cor. Aemilio Macro: VirgiIio:ColumelIa: Iu* lio Aquila qui de hetrufea difciplina fcriplit: Tarquitio qui itemrVmbritio qui ite: Catone CeforiorDomitio caluinc.Trogo: Meliflo: Fa uonio: Fabiano: Mutiano: Nigidio: Manilio: Opio.

Externis.

Ariftotelerdemocrito: NeoptoIemo:qui mellis turgiarAriftomacho qui item:Philifto qui ite: Nicandro: Menecrate: Dionyiio qui magone tranftulit: EmpedocIerCallimacho: Attalo re* geiApollodoro qui de beftiis uenenatis: Hip* bb

LIBER

pacrate: Eriphilo: Erafyftrato:Afclepio:The* mifone-Pofidonio ftoico: Menadro prienefe: Heraclide: Euphronio atheneo: Theophrafto: Heliodo: Philo metere rege.

rlbro Duodecimo continet de arbo Ipiribus.

g|j De arbori honore &

'-'qn platanus primuin

italia Si de natura earum De chamaeplatano^ qs totode* rit uiridaria:

De peregrinis arboribus Si malo aflyrio

De indiat arboribus:uf qn tomsc hebenus primum De fpina 8i ficu indicis De arhorepala 8i arboribus indi cis fine noibus 8i laniferis Depfperis arboribus:5; gaiiophy lo& aliis pluribus De machir 8i arboribus gentis amans

De bdelio:& arboribus pfici ma*

cap.i.

capji.

cap.iiii.

cap.v.

cap.viii.

cap.ix.

De arboribus perficae infulae Sila nigeris arboribus De goflampino 8i arboribus ex quibus ueftes fiunt Si qbus mo* dis conflent arbori fructus De cofto 8i nardo 8C differentiis nardi

DeafTaro amomo: Si amomi: 8i de cardamomo De thure 8i arboribus thuris De.nayrrha& arboribus myr* rhs

Degeneribus myrrhae Si natura Si precio eius

De maftice:ladano:& bruta:enhe mo 8i ftrobo Si ftyrace De felicitate arabis De cinnamomo & xylocinnamo mo & cafia

De ifbcinnamomo Si cancamo afflaro

De ferichato 8i gabalio:de myro balano

De phoenicobalano & calamo odorato

De ammoniaco 8i fpagno De cypero Si fpalatro De balfamo ci opobalfamo Si xy lobalfamo: Si ftyrace 8C galbana cap.xxy.

cap.x.

cap.xi.

cap.xii.

cap.xiii.

cap.xiiii

cap.xy.

cap.xyi.

cap.xyii.

cap.xyiii

cap.xix.

cap.xx.

cap.xxi.

cap.xxii.

cap.xxiii.

cap.xxiiiu

De panace 8i fodylio Si maloba¬ thro cap.xxvi

Deeleomphacio cap.xxvii

De iryo 8i oenathe: Si de elate ar bore 8i cinnamo Si comaco cap.xxyiii.

Summa res Si hiftoris 8i obferuationes. cccc. lxxyiii.

Exauffloribus.

M.Varrone.Mutiano: Virgilio: Fabiano': Se* bofb:P6ponio Mela:Flauio Proculo: Trogo. Higino:Claudio Csefare:Cor.Nepote:Sex. Ni gro qui grsece de medicina fcripfit:Caffio He mina.L.Pifone:Tuditano: Antiate.

Externis.

Theophrafto:Herodoto: Cal Iiflhenedfigono: GIitarcho:Anaximene:Duride:Nearcho: One ficrito:PoIycrito:01ympiadoro:Diogneto:Ni gibulo : Anticlide : Carere Cydonio : Mense* chmocDorotheorXenia athenato Lyco: Anteo: Epidodo:Cherear Democle: Ptolemato Lago: Marfia Macedone.-Zoilodte Democrito: Am phiIocho:Ariftomacho: Alexandro polyhifto reduba: Apollodoro qui de odoribus fcripfit: Heraclide medico:Archidemo:Ite3 Dionyfio: Item Democledtem Euphronedtem Opfeni* dedtem Diagoradtem lolladtem Heraclide ta rentino:Zenocrate ephefio. gSjpFjsvIbroTertiodecimo continef deun jg guentis 8i arboribus maritimis.

1 De unguentis Si quo

m primum funt cognita

nobis 8i de compofirione cap.i. Quod unguentu regale uocef :8i q diapafmata Si qualiter feruenf cap.ii. Quata in unguetis Iuxuria:8i qn primu romanis in ufu cap.iii.

De palmis Si natura eaije gnibus cap.iiii. De fyriat arboribus cap.y.

De terebintho cap.yi.

De ficu segyptia 8i cypria cap.vii.

De ceraunia Si filiqua cap.viii.

Deperfico segypti 8i fpina aegy* ptia cap.ix.

De pruno Si arboribus circa me* phim cap.x.

De gumi generibus 8i papyro cap.xit

De generibus chartarum: 8i quo chartse de charta^pbatio ne & uitiis 8i glutino earum cap.xii

De libris Numms cap.xiii.

De arboribus atthiopise cap.xiiii.

De atlatis arboribus Si citreis: 8i q in his lauden£:& q uituperenf:

& de arbore trogete cap.xy.

PRIMVS

De arbore lotho. cap.xvl

De paliuro 8i punico malo: 8i de flore punid mali. cap.xvii

De afiae & grsecise frudibus cap.xyiii.

De timelea fiue camelea 6i traga.- cantha & de trago fiue fcorpione & myrice 8i bria & galla cap.xix.

De enonymo 8i andrachna com •grygia & thapfia cap.xx.

De cappari fiue cynof bato aut epheoftaphyle:& de faripha cap.xxi.

De fpina babylois regia: 8i de cyv De frudibus 8i arboribus (tifo cap.xxil

noftri maris atqp rubri 8i indici cap.xxiii.

Summa res di hiftorize 81 obferuationes. cccc. Ixyiii . Ex audoribus.

M.Varrone:Mutiano:Virgilio:Fabiano:Sebo fo:Pomponio Mela:Fabio:Higfo:Trogo'Prox cuIo:ClaudioCaefare:Cor.Nepote:Sex.Nigro: qui graece de medicia fcripfit: Caffio Hemina. L.pifone:Tuditano: Antiate.

Externis.

Theophrafto:Herodoto:Callifthene: Ifodoro: Clitarcho:Anaximene:Duride: Nearcho:One ficrito: Olympiodoro: Diogneto: Qeobolo: Anticlide: Crate Mitileno: Menaechmodoro Thebano: Dorotheo atheniefe: Lyco: Anteo: Epipodo:Dione:Adimatho: Ptolemaeo Lago: Marfia Macedone:^oilo.Ite Democrito: ara/ philocho:alexandropolyhiftore:ariftoacho:lu ba rege:apo!lodoro g d odorib^ fcripfit;Hera dide medico:Botrye medico:archidemo:Ifem Dionyfio: Ite Democlide Ite Euphrone. Item Mnefide: Ite Diagoradte: lolia: Ite Heraclide Tarentino:Xenderate ephefio. fg^p^nilbro quartodecimo cotinef de uiti

H^yjibus 8i uineis.

^1 De uitium natura 8i g tJPj bus modis ferant. cap.i.

De generibus uitium cap.ii.

Item de uitium generibus cap.iii.

Infignia culturae uineagi. cap.iiii.

De natura uini. cap.v

Vinagenerofa. cap.yi.

Vina tranfmarina. cap.vii.

De uinoq&uacaf bio gna .7. cap.yiil De dulciu generibus.xiiii. cap.ix.

De deuteriis 8i fecundariis: uini genera tria cap.x.

Quae nup i italia generofauina efie coeperint. cap.xi.

De uini obferuatione Romulo regepofita. cap .xil

Qui uini ufus antigs 8i de uinis

antiquorum cap.xm.

De apothecis 8i de uino opimiao cap.xiiii. De liberalitate Caefaris i uino: 8i qn primu genera uini fiditii cap.xy

De uinis fiditiis cap.xvi

De hydromelle 8C oxymelle cap.xvii.

Prodigiofa genera uini cap.xviii.

Quibus uinis ad facra uti fas no fit:& gbus generib^ mufta corv- diantur cap.xyiiil

De picis generibg Si refinis:& mu ftis condiendis 8i de aceto 8i fece cap.xx De cellis uinariis cap.xxi.

De uirasda ebrietate cap.xx».

Summa resSthiftoriae 8i obleruationes.d. x. Ex audoribus.

Cor. V aleriano: Virgilio: CelfoiCatone Cefb/ rio:farfenispatre 8i filio:Scropha.M.Varroe. D.Syllano:Fabio pidore:Trogo:Higino: Flac co: Verrio:Graecino: Iulio Adico: Columella: Mafurio:Sabino: Feneftella: Tergilla: Madio Placo:Flauio Dorfinio:ScaeuoIa:Aelio: Atteio Capitone: CottoMefTalino.L.Pifone: Popeio Leneo:Fabiano.Sex.Nigro:VibioRuffino. Externis.

Hefiodo:Theophrafio:Ariftotele:Democrito: Attalo rege:Philometere rege: Archita:Xeno> phonre:Amphiloco:Atbeneo:AnaxipoIiTha/ fio: Apollodoro Lehanio: Ariftophane milefio: antigonoCymaeo:Agatone:Apollonio pgame notAriftadro Athenteo:Botrye: Item Bacchio miIefio:Bione:Sclenfe:Cherea atheniefe: Che^ riftonte Diodoro pricneo:Dione Colophonio: Epigene Rhodio:Euagora Thafio:Euphrone ateneo: Androtioe qui de agricultura fcripfit: Efchirione qui ite Lyfimacho qui item:Dioy/ fio qui magonem tranftulit: Diophanequi ex Dionyfio epitomen fecit: Afclepiade medico: Oneficrito-.Erafiftrato qui item:Iuba rege.

■ - Ibro Qultodecimo cotinef de na>

tura frugifera^ arbogi Sd cultaru. Naturae frugiferarum arbojse. cap.i

De oleo. cap .ii.

De natura oliua» 8i oleae lapietis cap.iii De natura olei. cap.iiii.

De cultura oliuap:. cap.v.

De feruandis oliuis;& quomodo faciendum oleum cap.vi.

De oleo fidicio. cap.vii

De amurca. cap.vii!

Pomose oium genera 8i naturae, cap.ix. Nucu pineale genera quattuor. cap;X.

De malo cotoneo. cap.xl

bb ii

LIBER

De perfico genera quattuor. eap.xii.

De pruno genera xi. cap.xiif.

Dediuerfis gnibq malorum: ge^ nera.xxix. cap.xiiii.

De pyris di mfito^i uarietate cap.xv.

De pomis feruandis & uuis cap.xvf.

De cotoneis pyris di forbis cap.xvii.

De ficis genera.xxix. cap.xiiii*

De caprifico di caprificatione cap.xix.

De melpilis di copi gnibus.iiii. cap.xx.

De forbis genera quattuor cap.xxi.

De nuce iuglande cap.xxii.

De caftaneis gna ocio cap.xxiii.

De filiquis & carnofis pomis: di moris di de acinis 8i baccis cap.xxiiii.

De cerafis genera ocio cap.xxv.

De como di Ieritifco cap.xxpiii.

De generibq fucco^e Si de odore cap.xxvii. De fucis fruduu Si arboru 8C co loribus et odoribus:et natura po morumret de comendatione fio- <3uum cap.xxvi.

De myrto genera eius cap.xxix

De lauro genera.xiii. cap.xxx.

Suma res et hiftoriae et obferuationes.d.xx.

Exaudtoribus.

FenefteIIa:Fabiano:VirgiIio: Cornelio Valeri anotCelfo: Catone cenforio: Sarfenis patre et filio:Scropha. M.Varroe:Lifimacho:Fabio pi>> ctore:Trogo:Higino:Flacco Verrio: Graecfo: Atrico:Iulio$abino:Tergilla:Cotta:MefIalio: Columella .L. Pifone: Popeio Leneo :Madho Planco:Flauio Dorfene:SceuoIa:Helio:Atteio Capitone:Sex.Nigro:Mumio Ruffino.

Externis.

Hefiodo:AriftoteIe:Democrito: Hierone rege Archita:Philometere rege: Attalo rege:Xenox phonte:Amphilocho:Athenaeo:Anaxipolitha fiorApolIodoro Lemnio:Ariftophane Milefio: Antigoe Cymaeo: Agathocle Chio: Apollodo ro Pergamenotariftandro ateneo:Bacchio Mi lefio:Bione folenfe: Cherea Ateneo: Cherifto: Item Diodoro Prieneo: Dione Colophonio: Epigene Rhodio: Euagora Thallo: Euphroio ateneo: Androtione g de agricultura fcripfit: Efchirione qui item: Dioyfio qui magonem tranftulit: Diophane qui ex Dioyfio epitome fecit:Afclepiade medico: Erafiftrato item: Co^ miade qui de conditura uini: ariftomacho qui item: Hycefio qui item: Themifone medico: Oneficritoduba rege.

HIbro Sextoderimo cotinentur filue ftriu arborum naturae cap.i. Gentes fine arbore: 8i miracula in feptetrio^ nalis regionis arboribq cap.it.

De hyrciniae filuae magnitudine, cap.iii.

De glandiferis. capMif.

De glande genera.xiii. cap.v.

De fagina glande 8i reliquis gla^ dibus:& carboe di paftu porcoije cap.vi.

De galla & q multa pter gladem eaedem ferant arbores cap.vii.

De cachrye 8i cocco grano 8i agarico Si fubere. cap.yiii.

Quarum fint in ufu cortices cap.ix.

De fcadulis 8i pinu:pinaftro:abie te: piceaq?: larice: taeda:taxo cap,x.

Quibus modis fiat genera picis 8i quomodo fiat cedru:& de fpif fa pice quomodo fiat: 8i quibus modis refina coquatur cap.xi.

De zopiifa di lapio 8i quarum ar borum materia in preci o cap.xii.

De fraxino genera eius.iiii. cap.x iif.

De tilia genera duo cap.xiiii.

De aceris genera decem cap.xv.

De brufcho molufcho di fiaph^ lodendro 8i buxo genera tria cap.x vi.

De ulmo genera quattuor cap.xvii

De arborum natura per litus cap.xviii.

Diuifio generum cap.xix.

Quibus folia non decidat: 8i de rhodendro cap.xx.

Item quibus folia non decidunt: di quibus no oia folia cadant: 8i quibus locis nullae arborum cap.xxi.

De natura foliorum cadentiu di

quibus foliorum uarii colores cap.xxii.

De populo tria genera: 8i quoije foliorum figura mutetur cap.xxiii

Quae folia uerfenf omnibus arv nis:quae foliorum eius palmis cu ra di ufus di foliotje mirabilia cap.xxiiii.

De ordine naturae in fatis: di de

flore arboru3 & conceptu di ger^ minatione di partu: di quo ordi ne floreant cap.xxv.

De corno di quo tepore quaeque ferant:& quae frucfu non ferant: di quae infelices exiftimanf : di q facillime fru&u perdunt:o£ gbus frucius anteq foliu nafcantur cap.xxvi.

De biferis di triferis:& quae celer rime fenefcat:& de aetatibus eaje cap. xxvii'

PRIMVS

De moro. cap.xxviii.

De iilueftribus cap.xxix.

De buxo 3i faba graeca fiue loto, cap.xxx.

De ramis cortice & radicib^ ar-

De pdigiofls arborib^^ (bo^j cap.xxxi.

qbus modisfpote nafcunt :& g?

no oia ubiq; nafcuf & quse non

alibi na fcant arbores eap.xxxii.

De cyfuoi8& q> ex terra noua ali-

q fepe nafcaf quae i ea antea no cap,xxxiii.

De hedera (fuerunt, cap.34.

De hedera quae uocaf fmilax cap.xxxy.

De aqticis calamis & fruticibus. cap.xxxyi.

De falice gna eius odo: & q pter falice iint utilia ligaturis &de ru De fuccis arbo^::& na mate (bis cap.xxxvii. riaru:& de caededis arboribus cap.3g.

De teredinibus larice cap.xxxix..

De materiis:de magnitudie arbo ru: 8i q carie & ruina no fentiut:

81 de ppetuitate materia^ cap.xl.

De teredinibus cap.xli.

De materiis architedi: 8C q mate ries ad quid Utilis:# quae firmior materia in tedum cap.xlu.

De glutinada materia:# lignis fe dilibus. cap.xliii.

De arbori aetate: 81 quae genera arbo^: minime durant cap.xliiii.

Suma res # hilloriae & obferuationes .cxxxr. Exaudoribus.

M.Varrone:Feciale:Nigidio:Cor.Nepote:Hi gino: Maflurio:Catone: Mutiano. L. Pifone: Trogo: Calfiimio: Baflo: Cremutio: Sex. Ni- gro:Cor.Bocco:Vitruuio:Graecino.

Externis.

Alexandro polyhiftore: Heliodo: Theophra- fto:Democrito:.-ioero:Timeo: Mathematico.

B'~ - j Ibro decimofeptimo conrinenf {a-

| tiuaru ac cultaru arboru naturs. j Arboijd ptia mirabilia cap.i.

'De natura caeli ad ar¬ bores:# qua parte caeli fpedare

De fodetate caeli & ter- (debeat cap.ii. ree ad arbores. cap.iii.

De qualitate regionum. eap.iiii.

Genera terrarum. cap.y.

De terra quam britania 8i gallia amat. cap.vi.

De graecor dodrina. cap.yii.

De terra^e generibus. cap.viii.

'De cineris ufu:et de fimo:et quae

fata uberiore terra faciat et quae

urant. cap.ix.

De latione arbore: # q> auulfio ne na f mnfur arbo res cap.x.

De tranfferendis feminariis:#ul mis ferendis & ferobibus. cap.xi.

De iteruallis platada^j arbo^d 8t ubris & ftillicidiis 8i ub plantari debeant. cap.xii.

Quae arbores tarde crelcant: 8i quae celeriterret de fabina, cap.xiii.

De fatione arbore & infitione: & quomodo fuera lit tenera iferedi implaftratio cap.xiiii.

De uite inferenda cap.xy.

De emplaftratfone cap.xvi.

Exemplu huius rei cap.xyii.

De cultura taleajd: 8i qbus tem¬ poribus inlitio fiat cap.xyiii.

Quae arbores fodetate gaudeat:

& de difdplia oblaqandi & acuie De falido et harudineto:# (adi cap.xix. caeteris caeduis ad pticas palos cap.xx.

De culturis et difciplina excolen da^duinearum cap.xxi

De fulco etuineaijd putatione cap.xxii. Ratio arbuftorum cap.xxiii.

De ieruadis uuis:et morbis arbo De pdigiis ex mutatione: (rum cap.xxiiii. et de remediis ex arboribus: et q irrigatione ,pficiat: et qliter riga- dum:et mirabilia de riguis cap.xxy. De remediis morbosi arbori cap.xxpi. De caprificatione et ftercoratioe cap.xxyii De diuerfis medicameris arboru cotra uenenata animalia:et cotra formicas:# ciotra noxia animalia cap.xxyiii. Suma res et hiftoriae et obferua- tiones.d.lxxxi.

Ex audoribus.

Cor.Nepote:Catone Ceforio.M. Varroe CeL fo: VirgiIio: Higino: Sarfenis patre et filio: Scropha: Calfiirnio: Baflo: Trogo: Aemilio: Macro:Gr«erino:CoIumella:Attico lulio: Fa¬ biano: Sura: Manilio: Dofeno Mundo. G Epidico.L.Pifone.

Externis

Ifidoro: Theophrafto: Ariftotele: Democrito Theopompo:Hierone rege: Attalo rege: Phi- lometere rege:Archita: Xenophote: Amphilo cho athenienfe:Anaxipoli Talio: Apollodoro Lemnio: Ariftophane Millelio: Antigono Cy¬ rneo: Agathocle chio: Apollonio pergameno: Bachio Millelio: Bione: Cherea athenienfe: Chetedo:ltem Diodoro prienio:Dione Colo- bb iii

LIBER

phonio:Epigene rhodio: Euagone Thafio:Eu phronio: Ateneo: Androtioe: quide agriculru. ra fcripfit: Afcryone qui irejtLyfimacho q ite: Dionyfio qui magonem tranftulit. Diophane qui ex Dionyfio epitomen fecit: Ariftandro q de portentis.

Ibro Derimoodlauo continetur de Sp! agricultura.

jlQuodantiqs maximu ftudiu agri

L* culturae fuit.

cap.i.

cap.ii.

Qua: corona primo romx De iugere & achi & legibe) circa pecora :& quoties # qbus tpibus fuit fuma utilitas anoae: & q agri cultura illuftres Ratio de agricultura Laus agricola^:;# qua: obferua.. da in agrp parando De uilla^i politione: # praecepta antiquo^» de agro colendo De frugu generibus # natur N5 ofa frumeti gnaubicp nafci.

# de reliquis i oriete generibus cap.vm. De piftonis # molitura # farina cap.ix.

De fimilagine: filigine: di de aliis gnibus & de piftura cap.x.

De fermetis & panis faciedi ratio gna: 81 quado primu piftores ro>- mae:& de cribris 8i alica De leguminibus De rapis 8i napis amiternis De lupino De uitia Si eruo

De feno # faragine:# de ocimo:

8i de medica 8i cytifo >

De uitiis frugu 8i remediis: 8i qd i quoqs terra: gne debeat feri >

De pdigiis frugu:# arandi d iCcis plina:#uomei5e generibus cap.xyiii. De tpibus aradi 8C ludione bou. cap.xix. De occado 8i quoda aratiois gne: di de iteratione # refedione cap.xx.

De cultura terrae ^ cap.xxi.

Exepla diuerfa^e terraiji:& fuma

fertilitate 8i bifera uite: 8i aqua, .

ru differentia cap.xxii.

De qlitate terrae 8i ftercoratione cap.xxiii. De bonitate feminum 8i difcipli na feminandi: # quatu ex quoqs genere frumenti in iugero feren¬ dum:# temporibus ferendi cap.xxi iii, Digeftio fydepe i nodes et dies cap.xxy. Replicatio totius cultura: et qd quoqj mefe i agro fieri oporteat cap.xxyi. _

cap.iiiV

cap.mi.

cap.yi.

cap.yii.

cap.xi.

cap.xii.

cap.xiii.

cap.xiiii.

cap.xv\

cap.xvi,

capjtyii.

Ne agricolae alpidant flellas: fed magis tempora feredae frugis: et ortus occafufep fyderisin quibuf dam herbis et pro ftellarum ortu etoccafu cap.xxvii.

De pratis 8i reparatione prati Si cotibus 8i falcibus 8i defcriprio frugum 8i fyderum cap.xxyiii.

De rempeftate utriufq? temporis 8i remediis fterilitatu cap.xxix

De tnefle & tritico di palea 8i fru mento feruando cap.xxx.

De uidemia di autuni tpibus cap.xxxi. De lunari ratione cap.xxxii.

De uentoje ratione cap.xxxiii.

De limitatione agro^e cap.34.

Pronofhca tempeftatum cap.xxxy.

Suma res & hiftoria: 8i obfer uatione s. ii. m. lx.

Exau&oribus. :

Maflurio:Sabio:Caffio Hernia: Verrio flacco. L.Pifone: Gor. Celfo: Thuranio Graccula:D. Sylano .M. Varrone.. Gatone Cenforio: Sero.- pha: Sarfenis patre Si -filio: Domitio Caluino: Higino:Virgilio:Trogo:Ouidio: Grxdo:Co> lumella: Tuberone. L. Aruntio qui graecede aftris fcripfit: Caefare didtatore qui ite: Sergio: Paulo:Sabino:Fabiano.M.Giceroe:Calfurnio BafTo: Atteio Capitone:Manilio: Sura: Adtio; quipraxidica. .

Externis.

Hefiodo:Theophrafto:AriftoteIe:Democritoi Hierone rege: Philometere rege: Attalo rege: Archelao rege:Archita: Xenophonte: Amphi¬ locho Ateneo: Anaxipoli Thafio: Ariftopb% millefio:Apollodoro Lemnio:Antigene Mice- naeo: Agatocle chio:Apollonio pgamenotArL ftandro ateneo: Bacchio millefio: Bione folen fe:Cherea attenienfe:Cherefto: Item Diodoro ptienneo:Dione colophonio:Epigene rhodio: Euagora thafio: Euphronio ateneo: androdo^ ne qui de agricultura fcripfit: Efchryone qui item.Lyfimacho qui item:Dionyfio qui Mago nem tranftulit: Diophane qui ex Dionyfio epi tome fecit: Palete:Eudoxo:Philippo:Calippo: Dofitheo:Parmenifco:Melitone:Critone;Oe> nopide: Zenone:Eutemoe:Harpalo: Hecateo: Anaximadro:Sofigene:Hipparcho:Arato:Zo* roaftre archibio.

I-* Ibro decimonono cotinenf lini na¬ tura:# mirabilia.

De lini fatioe 8i gnibus eius:# quo _ pfiriaf :8i de mappis:# lino no arde te:# qn pritari in theatris uela., capo.

PRIMVS

De /parti natura : & qn primum ufus eius Si quo pficiaf: 8i q fine

radice nafcanf Si uiuanr. cap.ii.

De myfi 8i ruberibus:& de fugis pesicis laferpitio:Si magyderi: Si rubia Si radicula. cap.iii.

De hortojc cura ex digeflioe ter. rse nafcentiu pter fruges Si fruti cap.iiii. •Natura 8i genera 8i hiftoria (ces nafcentiumin hortis rerum cap.y. De hortefium herbaje radicibus ' foliis floribus coloribus cap.yi.

Quoto die quaeq? herbae nafcufi far ae:Si quo qaaeq; formanf uel digeran£:8iquoji fingula genera funt:8i quoje plura. cap.yii.

Natura Si gna Si hiftoriae ad co. dimeta i horto fataji rejt. xxxvi. cap.yiii. De focniculo 8i canabi. cap.ix.

De morbis hortorum & remedia circa formicas erucas Si culices cap.x. Quae magis fint fortia uel minq:

& quibus falfae aquae profin^ cap.xi.

Ratio rigadoji hortojr 8i q traf lata meliora fiat: Si de fuccis hor. tenfiojit 8i faporibus, cap.xii.

Summa res Si hiftoria: 81 obferuationes.M. c. xliiii.

Ex audoribus.

M.A<ftio:Placc.M.Varrone.D.SylIano:Cato. ne Ceforio:Higino:Virgilio:Mutiano: Celfo: GoIumellatCalfurnio Baflo Manilio:Sura: Sa bino:Tyrone:Lidnio: Macro.Q^.Hirtio: V i. bio Ru{fino:Cefenneo:q cepurica fcripfit: Ca. ftritiodtem Firmio:Item Peritio.

Externis.

Herodoto: Theophrafto:Democrito : Arifto. macho:Menadroqui biochrefta fcripfiriAna. xilao.Opione.

=^=CT]Ibro Vicefimo cotinent medians § ex his q i hortis feruntur.

» De cucumere filueflri

Si elaterio cap.f.

De angurio cucumere fiue errati co;Si de fatiuo:8i de pepone cap.ii.

De cucurbita filueftri Si rapo cap.iii.

De napo je dr iis Si raphano filue. ftri:Sid raphao fatiuo 8i paftlaca cap.iiii.

De ftaphylino fiue paftinaca : Si gigidio:8i fifere:8i fefili: Si inula:

Si de cepe filueftri cap.y.

De porro fectiuo Si capitato : 8i de allio cap.vi.

De ladhica filuatica fiue caprra:

Siefopo Si ifati Sila&uca filueftri cap .vii. Degeneribus betce:& intybis Si cichorio:3i feri genera duo cap.yiii.

De braflica 8i lapfana: & de braf fica marina:& fcylla: Side bulbis Si bulbine cap.ix.

De afparagis&T corruda: 8i liby. co Si horminio capcx.

De apio & apiaftro : Si heliofeli. no:Si oreofelino cap.xi.

De petrofelino Si ocimo cap.xii.

De filueftri ocimo 8i eruca: Si na fturtio & ruta c ap.xiii.

De metaftro 8 i menta 8i pulegio & nepeta Si de cumino cap.xmi

De cumino ethiopico:Si de cap. pari:6i de liguftico:fiue panace cap.xy.

De cunila gallinacea fiue origa, no Si cunilagine 8i cunila fatiua Si cunila montana cap.xyi.

De piperiti Si origano Si othimi

ne praffio Si tragorigano Si hera

clio Si lepido:Si de gith fiue mela

thio 8i anifo cap.xvii.

De aneto Si fagapenio: Si de pa.

pauere albo Si nigro:Si quo fiue.

cus herba jd colligedq e:Si d opio cap. xyiii.

De empra&ico Si erratico 8iglau

do fiue paralio Si heraclio fiue

aphro:Si de diacodio cap.xix.

De tichymalo Si archalio Si portulaca fiue pe

plio Si coriadro:Si de atriplici cap.xx.

De malua malope 8i althea Si ia parhon oxylapato hydrolapato Si hyppolapato Si bubalapato cap,xxi.

De finapis trib^ gnib9 Si marru bio Si ferpillo Si fifpmbrio fiue thymbraeo Sid lini femfe 8i blito cap.xxii. De meu Si Fceniculo hippomara thro:uel myrfeneoSi canabi Si d ferula 8i carduis cap.xxiii.

Confedio theriacae copofitio me dicamiriis antiochi cap.xxiiii.

Summa medicinae Si hiftoria: Si obferuatioes. M.dc. yii.

Ex auctoribus.

Catone ceforio.M.Varroe.P6peio:Leneo:Gal lione:Higino:Sex.Nigro: q graece fcripfit: Ia- ho baffo qui item:Celfo: Antonio Caftore. Externis.

Demoerito:Theophrafto:Orpheo:Menandro qui biochrefta fcripfit: Pythagora: Nicandro. Medicis.

bb iiii

Nicadro:Hippocrate:Chryfippo:Diocle:Opio ne: Heraclide Hiferi : Dionyfio : Apollodoro Tarentino: Apollodoro Citienfe: Praxagora: Pbiftonico medo: Dieuce-.Cleopate: Philiftio^ ne:Afc!epiade:Grateia:petronio: diodoro:loL la:Erafiftrato:diagora: andrea: Mneficie: Epi^ carmo:damione:dalione: Sofimene. Hyepolo: metrodoro:Solone:Lycio:01ympiade Theba^ na:Phyllino:Petridio:Mid:ione : Glaucia: Xe^

wjSijIbro Vigefimoprimo cotinenffio^e ffifeSpfifcoronametoi^ naturae.

De mira flopi uarietate cap.i.

— De ftrophiolo ferto:&

q primu flores mifcere caepint:& qri primu corolla inuenta uelap pellata 81 quare. cap.fi.

Quis primu corona foliis aureis 8i argeteis dedit:de honore coro

napi apud antiquos &de Scipiois honore:& de padilibus coronis:

8i Cleopatrae reginae facta cap.iii.

De rofa in coronis: Si de generi¬ bus eius:& ubi feratur cap.iiii.

De lilio tria gna:<3£ roe ea lferedi cap.y. De uiolis:& de caltha & bacchar

8i combreto

cap.yi.

De floribus atiqs 8i de odorame> topi diuerfitate & faliuca& polio cap.vif. De ueftiu aemulatoe cu florib^Sf amaratho chryfocome flue chr y, cap.viii. De honore coronale Si c y, (fiti clamio Si melotro Si trifolio tria

genera eius cap.ix.

De origano Si thymo 8i meile at tico Si coniza Si Iouis flore 8i he

lino 8i abrotono 8i leucanthemo capiX. De amaraco ulfanfuco Si nycke, greto Si meliloto Si uiola alba 8C codiamino 8i de filueftribus buL» bis et helichyfo 8i lychnis et de herbis citra mare cap.xi.

De cura apum et pabulo et mor, bis earum et remediis cap.xii.

De uenenato meile et de reme^ diis mellis uenenati et mellis ifa i cap .xiii. De meile qcf mufcae no attingut et alueariis et cura eo pi fi famem fentiur apes et quo caera fiat cap.xiiii.

De herbis fpote nafcentibus et cap.xy. De carduo helxine et (aculeatis tribulo et anchufa cap.xyi.

De dfia herbare g folia et q .hen- bae toto anno floreat et hafiula

regia et pitana et de gladiola - cap.xyii.

De iuco gna fex et de cypero et de medicamentis eai n et de cypi- ro et odorato iunco cap.xyiii.

Ex rofa medicinae et de lilio et denarcifo et ex uiola et de bao chareetcobreto et afaro cap.xix.

De nardo gallico:et de croco me dicinae:et croco magno: et ex firi «

et faliuca et holochryfb et chry-- focome et meliloto cap,xx.

De trifolio et thymo et homero calle:et de helenio et abrotono cap.xxi.

Ex leucathemo et fafuco medi.- cap.xxii.

Ex anemona medicinae (cinae cap.xxiii. Ex oenathe medicinae cap.xxiiii.

Ex heliocryfb medicinae cap.xxv.

Ex hiacyntho medicinae cap. xxvi.

Ex uincaperuinca medicinae cap.xxyii.

Ex colocafia medicinae cap.xxyiii.

Ex anthalio medianae cap.xxix.

De parthenio medicinae cap.xxx.

De ftrichne medicinae cap.xxxi.

Decorcoro \ cap.xxxii.

Deperfoluta cap.xxxiii.

De menfuris et ponderibus cap.34.

Summa medicinae hiftoriae & obferuationes. ; d.cc.xxx. Ex audforibus.

Catone Ceforio.M.Varrone MafTurio: Antia te.C.Helio Veftino: Vibio Ruffino : Higino: Pomponio mela: Pompeio lenate: Cor. Celfo: Calfurnio Baflb.P. Largio:Liriniomacro: Se> ftio:qui graece fcripfitdullio Baflb:q item: Ami tonio Caftore.

Externis.

Theophrafto:Democrito: Orpheo: Pythago^ ra:Magone:Menandro:qui biochrefta fcripfit Nicandro:Homero:Hefiodo; Mufeo: Sopho- cIe:Anaxilao.

Medicis.

Mnefteo qui de coronis:Caflimacho qui item: Phania phyfico:Simo:Timarifto: Hippocrate: Chryfippo:Diode:Opione:Heraclide:Nicefio: Dionyfio:ApolIodoro Citiefe:Apollodoro Ta retino:Praxagora:Pliftonico medico Dieuche: Cleophanto:Phililh'ne: Afclepiade: Cartheda: Petronio:Diodoro:Iolla:Erafiftrato Diagora; Andrea:Mnefiele:Epicarmo:Damione:Dalio- ne:Sofimene:Theopolemo: Metrodoro: Solo- ne Lyrio:01ympiade thebana Phillino: Petre- io:My<£hone:Glauria:Xenocrate. g r$!|p Ibro Vicefimofecudo continef de 1 fUsl au&oritate herbarum.

P.&Tcll De getibus herbis formae gra ute-

PRIMVS

tibus. cap.i.

Quod herbis ueftes ificiantur cap.ii.

De corona graminea. cap.iii.

De uarietate eius. cap.iiii.

Qui foli corona ea donati. cap.v.

Qui folus ceturio coronatus. cap.yi.

Medicinae ex reliquis ornametis 8i erynge. cap.yii.

De herba q cetu capita uocant cap.viii.

De achao 8i gfycyrrhyza: 8i ftoma/ chice. cap.ix.

De tribulo 8i generibus eius 8i me' dicinis. cap.x.

De ftcebe 8i medianis eius. cap.xi.

De hyppophye 8i medicinis eius cap.xii.

De urtica 8i medicinis eius. cap.xiii.

De lamio 81 medicinis eius. cap.xiiii.

De fcorpioc:gmbufq5 ac medicis Deleucacathafiuephinio fiue (eia cap.xy. ifchada 8L medianis eius. cap.xvi.

De helxine pditio pthenio fyderite 8i medianis eius. cap.xvii

De chamaeleote generibufeg et me, dicinis eius. cap.xyiii.

De coronopo et medicinis eius. cap.xix. .

De anchufa et pfeudanchufa et me dicinisearum. cap.xx.

De onichylo:athemi:lotho:et loto' metra: he!iotropio:tricocco et cal' litricho cap.xxi.

De picride: thefio etafphodelo: ha limo et achafo et bupm: elaphobo fcho fadiceret lafinatet d ceucalide: fio: fylloboifcolymo fiue Iimoio et focho codrilo fiue codrili et boletis, cap.xxii. De fugis et filphio: et d lafer mede, cap.xxiii De natura mellis et aq mulfa: et qr gne ciboru mores fmutenf : et de melitideetcaera. cap.xxiiii.

Contra oppofitiones medicorum medicinae ex frugibus. cap.xxy.

Summa medicinae et hiftoriae et obferuationes. dcccc.yi.

Ex auctoribus

lifdc quibus priore libro:et praeter eos Chryfer mo: EratofthenerAlceo.

Ibro Vigefimoterto cotinetur de cui tis arboribus.

De medicinis uuarum recentium et fermentis uuarum et uinaceis: et de uua theriace:et de uua pafla:et aftaphide Si afta phifagria pituitaria 8i labrufea: 8i de nite alba & nigra: 8i de muftis 8i uini generi, bus cap.i. _

De aceto fcyllino 8i oxymelle di fapa 8i faece uini aceti Si fapae cap.ii.

De oleis 8i foliis oles: flore et cu nere: et de oliua alba et nigra: et de amurca. cap. iii.

De foliis oleaftri et oenathfo oleo et coccio et amygdalino et lauri no et myrteo chamaemyrfino et cupffinorcitreo et caryino. cap.iiii.

De myrobalano palma et palma Medicinae ex finguloru ge (elata cap.v. neru fiore:foliis:fru<tu:ramis cor tice: ligno: fucco: radice:cinere. cap.yi.

De pyris 8i eoru obferuatioibus:

et de ficosi obferuatioe:et caprifi

co et hermea et alioru gnibq me

De pineis et aygdalis et (d irinae cap.vii.

nuce auellana: et d nuce iuglade

et piftaciis et caftaneis et filiqs et

cornu unedone et lauro cap.yiii.

De myrto fatiua: et myrtidano:

et de myrto filueftri cap.ix.

Summa medicinae et hiftoriae et obferuatio,

nes.M.cccc.xix.

Ex auctoribus

C.Valgio:Pompeio Leneo: Seftio Nigro: qui graece fcripfit:IuI.BafIb:qui item:Antonio Ca ftore.M. Varrone. Cor.Celfo:Fabiano Externis

Teophrafto: Democrito: Orpheo: Pytagora: Magone: Menandro: qui biocrefta fcripfit: Nicandro:Homero:Hefiodo: Mufeo: Sopho, cle:AnaxiIao. Medicis Mnefteo: Callimacho: Phania phyfico: Simo Timarifto: Hippocrate: Chryfippo : Diode: Opioe: Heraclide:Hicefio: Dionyfio: Apollo, doro Citienfe: ApolIodoro:Tarentino:Praxa, gora:PIiftonico medico: Dieuche: Cleophan, to:PhiIiftione: Afclepiade: Crateia: Petronio: Diodoro: lolia: Erafiftrato: Digora: Andrea: Onorca:Mneficle:Epicarmo Demione:Datio ne:Cofimene Theopolemo: Metrodoro: Solo ne Lycio: Olympiade Thebana: Phillino:Pe, no: Myctione:Glaucia:Xenocrate.

- 5] Ibro Vigefimoquarto continentur

3} medicinae ex arboribus filueftri, ^ibus cap.i.

vi Lotos cap.ii.

Glans cap.iii.

De coco ilias et galla et uifco pilulis glande : de cerri radice et fubere cap.iiii.

De fago et cupflo et cae dro magna: de caedri, de galbano cap.v.

De hammonico et ftyrace et fpondylio

LIBER

Si fphao Si tercbirho & camaepyre 8i picio Si refinis 8i picea Si lentifco cap.yi. De pice fpifia 8i Iigda 8i palipifla Si pifTa fephaltos di sropifia 8i rsda 6C

lentifco cap.yii.

Deplatao 8ibaxio8i acere Si alba pplo 8i ulmo Si tilia 8i fabuco 8C De falice Si amerina Si (iunipero cap.yiii.

mril&us Si eriftro cap.ix.

De uirga fanguinea Si filere Si ligu ftro 8i alno Si hedera Si cyftho Si ciffo 8i erythrano 8i chamaeciffb Si fmilace Si de clematida cap.x.

De arudine Si papyro Si hebeno Si rhododendro: de rhufen 8i hydro Si cachrye Si fabina Si felagine Si famulo Si gummi medicini cap,xi.

De fpina segyptia Si fpina alba Si achanto & acatia cap.xii.

De uulgari fpina S i filueftri:& de fy rifceptrorSi de appedice fpina Si py rachato Si paliuro aqfoJia Si taxo Si rubis mediana: cap.xiin

De cynofbato Si io rubo Si rhano Si Iytio farcocola Si oporice medL De chamaedrye Si chamseda (cinae cap,xiiii. phneSichamaeleaSi chamaefice Si cham^cifTo chamaeleuce 8i chamse cipariifo Si apeloprafo Si ftachye 8i clinopodio Si centuculo Si clemati de aegyptia medianae cap.xy.

De ar5 8i dracuclo dracutio Si eri Si millefolio Si herba eiufde nois Si pfeudoio Si myrrhi Si onobryche medicina: ‘ cap.xvi.

De coriacefia Si callida Si meaicle:

Si aliis xxiiLSi medicis ea£» qs qda magicas ec dicut:Si dc cofidia & de aproxi Si recidiuis morbo^ cap, xyii.

De eriphia 8i lanaria Si ftratioti me De herba q nafrif I capite (dieina: cap.xyiii. ftatua:: 8i de herba de fluinib^

Si herba ligua Si cribro Si fimetis & rhodo Si fpia 8i ueneris pedle S£ nodia 8i philathropo 8i canaria lap pa 8i tordyle: Si d gramine Si da<9y lo Si fenograeco medicina cap.xviiii.

Suma medicina Si hiftoria Si obferuationes, M.ceccxviii. Ex au&oribus

C. Valgio. Ponpeio Leneo:Sex. Nigro: qui grsece fcripfit: lulio. baffo: qui item: Antonio Caftere.M. Varrone . Cor. CelforF&feiano.

Externis.

T eopbraftorApoIlbdprcKDemoCTitotOj pheo:

Pitagora:Magone:Manadro:q biochrefta feri pfit:Nicandro:Homero: Hefiodo:Mufeo: So^ phocIerAnaxilao.

Medicis.

Mnefteo: Callimacho: phania phyfico: Simo: Timarilfo:Hippocrarc:Cryfippo:Diode: Opf onerHeraclide: Hicelio: Dionyfio: Apollodo ro Citiefe: Apollodoro Taretino: Praxagora: Pliftonico medico:Dieuche:Cleophato: PhilL lfone:Afclepiade:Crateia:Petronio:Diodoro: lolia: Erafiftrato: Diagora Andrea: Enortar Mneficlerepiearma: Demioe: Sofimene:Theo polemp:So!oneLicio:Metrodoro:01irapiade rhebana:Philino: Petrdo Mi&oe:Glauda:Xe

nnocrate.

Ibro Vigefimoquinto cotinef na> tura: herbarum ipote nafcentium: audoritas herbarum: 8i de origie ufus earum. cap.i.

Qui latine ufus herbaru fcripferint: Si qn ad Romanos noticia earu puenerit:& qui primi grsecorum de his compofuerint: Si de herba rum iuetione:Si antiq medidna:5i qre minus exerceatur earum remedia: Sidecynorhodo: Si de dracunculo medianae. cap.iu

De quoda peftifero fonte germaniae:Si de bri tanica:Si maximis morbopi doloribus cap.iii Demoly Si dodocatheo:& pceonia uel pento^ robo: uel glycyfide 8i panace uel afclepio 8i heracleo panace chironio Si panace centau reo ufpharnaceo 8ieracleo fyderio Si hyofey amo uiapollinari fiue altcrcangeno cap.iiii. De linozofte: parthenio:hermipora fiue potiq mercuriali:Si achillea 8i panace heraclea fide,- riti millefoliorSi de fccparegia:8i herineo reu crio fplenio:3idemeiapodio fiue helleboro: quot ue eoru genera:Si de nigro helleboro Si albo medicinae:Si quando detur :6i quomodo fumendum: Si quibus non dandum: Si quod mures necat cap.n .

De mitbridatia:8i fcordoti fiue fcordiorSi po* lemonia ufphilseteria ul’ chiliodynama Si.em patoria Si centaurea fiue chyronia Si deledo centaureo libadio felle terne Si triorche medi cinae cap.yi.

DeclimenoSi gentiana Si lyfimachia Sipar> thenide SiartemifiaSi ambrofia Si nymphea 8i eracleo fiue rhopalo Si euphorbia medici¬ na: cap.vii

De plantagie Si buglofTo Si cynoglofTo ci brn phtalmo 8i fcythica:Si de fpartania Sihippice Si efchaemone-Si de betonica Si cantabrica Si

FfUMVS

confiligine: 8i hiberida:& chelidonia: 8i canaria 8i eIaphobofco:8£ dictano & ariftoIochia:& q> eius de lediariSe inuoluat pifces & ftati capianf:& medicis nae cotra ferpetiuidius ex herbis quas fuperius no- minauic cap.viii.

De.argemonia 8i agarico: 8i echio: & hyofcyamo: 81 hieraborane: 8i blattaria 8i lemonia: et quinque folio: & dauco:perfoIata:& ardho:& cyclamino: 8t peucedano cap.ix.

De ebu!o:8£ uerbafco :8i thelegono: et de phrinio: Si de alifma: et de perifterio : 8i demoly:et de ant- rrhino : 8i contra mala medicamenta : 8i de. peri- carpo cap.x.

De remediis:q generarim mebratimq; lingulis cor¬ pore morbis eueniunt cap.xi.

De thyfellio 8i cetaurea:& cbelidonia:& panace: 8i hyofcyamo:et euphorbio cap.xii.

De anagallide fiue acoro 81 madracora Sue circelo 8i cicuta 3i creno agrio 8i molibdena 8i iride et ca- pno:3i alice & achoro cotyledo aizoo 6t adrachne di erigero:et de ophemoro:et de labro ueneris:& d ranuculo medicinse:^ de oris uitiis cap.xiii.

Suma medicinae & hiftoriae Si obferuariones.M.cc. xcii. Ex auctoribus.

Sex.Gallico.Pompeio LeneorSeftio Nigro:q graece fcripfinlulio Bafjfo q iteAntoio CaftonCor.Celfb. Externi?..

Theophrafto: Apollodoro : Democrito: Iuba : Or¬ pheo: Pythagora: Magone: Menidro:q b.toehrefta fcripfit:Nicadro:Homero;Hefiodo:Mufeo;Sopho- cle:Xantho: Anaxilao.

Medicis.

Mnefl:eo:Callimacho:PhaniaphKfico:Timarifl:o:Si Wo:Hippocrate:Chryiippo:DiocIe:Opioe:Heracli- de:Hicefio: Dionyfio:ApolIodoro Giriefe: Apollo¬ doro Taretino:Praxagora:Pliftonico medico:Dieu

Ad lateris dolores S£ pedforis:Sf ad; borthbphoeasr ad iecinoris dolorem:cordis dolori pulmoni urinae tuifi pedori ulceribusipulmoi renibus: epaticis:ad uomitione:adfingultusp!eureticis Cap.xii.

De olbus uitiis uentris 81 remediis eo pe quae circa uritraXun S' de aluo fifleda uffblueda ' cap.viii. De pulegio et argemone cap.ix.

De nymphea et abftinetia et appetentia ueneris:et dfatyrio erytrococco et crategi et fideriti cap.x. Medicinae generales de pedibus talis articulis ner/ : uis:et remedia contra morbos qui totu corpus oc¬ cupantor de myrtide et uigiliis et paralifi: et de fe- • bribus frigidis et febre iumentope et phrenetids et chamoadte et aizoo et igne facro cap.xi.

Ad eluxata mebra et cotra morbu regiu et contra furunculos et fiflulas et inflationes et ambiiftio- nem et contra alios morbos ad neruos et fangui-. nem cap.xii.

De herba equifeto et ftcphanomeli et erintaleet' contra uerraes cap.xiii. :

De ulcerib^ ad plagas et de polienemo cap.xiiii. De plurimis experimentis ad inficiendos capillos, et partus eiiciendos et continendos et aliorum re¬ media cap.xv.

Summa medicine et hiftoriae et obferuatiories. M. > ccxcii.

Ex audtoribus.

M.Varrorie.C. Valgio. Pompeio Leneo: Seftio Mi-; gro:qui graece fcripfit: lulxo ba(Io: qui item: Anto¬ nio Caftore. Cor.C el fo.

Externis.

Theophrafto: Apollodoro: Democrito: Iuba: Or- pheo:Pythagora:Magone:Menandro qui biochre fta fcripfit: Micandro: Homero:Hefiodo:Mufeo:So phocle:Xantho.Anaxilao.

Medicis.

che:Cleophato:Phyliflione:Afclepiade:Crateia:Iol- la:Erafiftrato:Diagora:Andrea:Mneficle:jEpichar- motDemione:Sofimene:Theopolemo:Metrodoro: Solone Lycio:01ympiade rhebana: Phillino:Petre- io:Midlione:Glaucia:Xenocrate. i »»»| Ibro V icefimofexto cotinenf reliquae p

: jn italia cceperjtf&: de carbuculo elepha

tiafi 8i colo cap.i.

Laus Hippocratis cap.it.

Denoua medicina:& Afclepiade raedico:& q rorie ueterc medicina mutauefit cap.iii.

Irrifio magicae artis:& de lichene Si tapfia cap.irii. Ad (frumas: 3i ad digitos:& ad pedtus et ad tulfim medicinae cap.v.

De uerbafco 8i chamaeleuce uel thufiilagine 8i be- chio 8L aqlea & faluia cap.vd.

Mnefteo.Callimacho. Phania pHyfico . Timarcho; Simo.Hippocrate.Cnri(5ppo.Diocle.Opione. Hera clide.Hicefio.Dionyfio.Apoi!odoro Citienfe.ApoI lodoro Tarentino. Praxagora . Pliftonico medico. DieucheChleophanro.Philrftione.ACclepiade.Cra teia.lolla.Erafiftrato. Diagora. Andrea. Mneficle. Epicharmo.Demioe.Theopolemo.Metrodoro.So Ione Lycio:Thebana Olympiade.Phylino. Petreio Mydlione.Glaucia.Xenocrate.

- Ibro Vigefimofeptimo continentur Rc^

Sw liqua herbarum genera. cap.i.

gg De aconito 8i panthera quae extingui- -^1 tur aconito cap.ii.

Quod olum creaturape coditor fit deus cap.iii, Deaethiopide: 8i amaratho:& aloe : 8i alcea & ali- pho:& alfima:& adroface:& adro(eno:Si ambrofia: 8L aconi: 8i anagyro:& anonymo cap.iiii.

De aparine 8£ ardfio Si afpleno 8C afclepiade Si a(ti-

LIBER

re uel bubonio&J aftyto uel afbyroide:& aphace & de alcibio & ale&orolopho cap.y.

De alo (finthio cap.vi.

De alga & adtea 81 de apelofagria & ab- cap.yii. De abfinthio & balote & botrye fruticofa & bra* nyla & brio et bupleuri et catananre & calli 8i cir* cea 6C circefio & trategono & theligono 8C crocodi lio & cynoforchy et chryfolachano et cuculo et co ferua cap.viii.

De cocco gnidio et driopteris et dryphono et elati ne et empetro fiue calcifraga et epicafti uel hellebo rine et epimedio et eneaphylo et filicepteriret de fe more bubulo cap.yiiii.

De glaucio et glycyfide et glaphalio fiue chamaeze Io ergaledrago et holco et hyofiri et holofteo et hy popefto cap.x.

De hypoglofla et tremulis hydropicis cotra imagi nes orthopnoeas paralyfis lapientes cap.xi.

De medio et myofata et myagro et natrice et otho ne et honofma et onopodo et ofiri et oxye et barra* chio et polygono et leucathemoSi plythena et phyl It> et pheladrio et phaleri et polyrrhizo et,pferpina ca et de rhecoma d refeda et ftoecbade cap.xii.

De folanoet fmyrnioetthelephioet trichomane

ftinco et hippopotamo et lyncibus cap.viii.

Medicinae coes ex feris aialibus: aut eiufde generis placidis:la<3is ufusret obferuatioes et cafeis:butyro et adipe cap.ix.

Medicinae de apro et capris et eqs feris et remedia de beft iis cotra oes morbos (aialibus cap.x.

De remediis ad morbose multa gna ex cap.xi.

Ad faciei uitia:ceruids et pedoris morbos cap.xii. Ad ftomachi malarlubo^ doloresret renu cap.rnii.' Ad aluu fiftcda foluenda colicos dy* (uitia fentericos: tenas nuquam et tineas cap.xiiii. Ad ueficae cruciatus et calculos: de gemtaliu et fe* dis uitiisret inguinu remediis cap.xv.

De podagris: ad morbd comitialem: ad fideratos: morbuqjregiuroflacp frada remedia cap.xyi. ' Ad febrestad melacholicos:letargicos:idropicos:ad igne fac^:& ad dolores neruope remedia cap.xvii. Ad fanguine fiftendu: cotra ulcera et carcinomata ad fcabie remedia: et qua ifixa corpori exrrahutiet quaecicatricibus,pfunt cap.xviii.

Ad muliebria mala medicinae et ad infantiu mor* bos:et ueneris remedia cap.xix.

Mira de aialibus cap.xx.

Sumina medicina et hiftoriae et obferuationes.dc.

et thalietro et thlafpe et thragoia et tragoi 8C trago Ixxxr. Ex audoribus.

et tragologo et fpodile:et qda morbi in qbufda M.Varrone.L.Pifbne:Fabiano:Verre:Antiate: Ver no funt gentibus cap.xiii. rio FIacco:CatoneCeforio:Sergio:Sulpitio: Licinio

Suma medicina: et hiftorise et obferuationes.dc,ii. Macro: Celfo: M affurio: Seftio Nigro:q graece feri Ex audoribus. pfit:Bytho Dinrhaceno:Ophilio:Medico : Granio

Pompeio Leneo:Seftio Nigro:q graece fcripfinlulio medicis. Externis.

baflb:q item:Antonio Caftore:Cor. Celfo. Democrito:Apolloio q et mirfin:Mileto Artemde:

Externis. Sextilio: Homero:TheophrafIo:Lyfimacho: attaio:

Theophrafto:Apollodoro q ite:Democrito: Arifto* Xenocrate: Orpheo q diophios:Arche!ao q ite: De* gitone:Orpheo:Pythagora:Magone: Menandro q metrio:Sotira:iaide:Elephantide:SaIpe:01ympiade biochrefta fcripfit:Nicadro. Medicis. thebana:Diotio:Iolla:midione:Smirneo:Aefchine

Mnefteo-.Callimacho : Tlmarifto:Simo: Hippocra* medico:Hippocrate:AriftoteIe:Metrodoro: Icacida te:chryfippo:Diocle:Opioe:Heraclide:Hicefio: Dio medico:Hefiodo:Dialcone:Cecilio: Bione:q peridi nyfio: Apollodoro Citiefe: Apollodoro taretio: Pra /jj»»qsinameon:Anaxilao:Iuba rege. xagora:Pliftoico medico:Dieuche:Cleophato:PhiIi S Ibro Vigefimonono cotinent medicinae

fti6e:Afclepiade:Crateia:Iolla:Erafiflrato:Diagora. & ex aialibus.

Andrea: M neficle: Epicarmo: Demione: Sofimene: P De origie medicinae et qn primu clinice:

Theopolemo: Metrodoro: Soloe Lycio:01ympiade et qn primum iatraliptice:et de Chryfippo: et Erafi Thebana Philino:Petreio:Mydioe:Glaucia:Xeno* flrato: et empirice: et Erophilo: et reliqs illuftribus ibro Vigefimoodauo continenf ( crate medicis:et quoties ro medicinae mutata fit:et q pri* g De medicinis ex aialibus. cap.i. mus Romae medicus: et qn et qd de medicis antiq

f| prfw An fit in mededo aliq uis uerbo^:et fa* Romani iudicauerit:et uitia medicinae cap.i.

nari et depelli cap.ii. De medicinis lanarum cap.ii.

Remedia cx hoie cotra magos cap.iii. De ouope natura ^ cap.iii.^

De qbufda fortilegiis:et faliua hois cap.iiii. Remedia de cane:& ex aialibus q placida no fut fj

De obferuatione in uidhi (ieiuni. cap.y. fera: 8£ ex uoJucribus 8L contra morfus phalangio*

De fternutameto et uenere:et caeteris cap.vi. rum cap.iiii.

De remediis muliebribus (remediis cap.vii. De feuo camelino & cane rabido 8i lacerta & anfe

Medicinae ex aialibus pegrinis:de elephato et leone ribus& colubis & muftelli s remedia cap.y.

de camelo et hyeiia et crocodilo et chamaeleonte et Ad alopecias tollendas 81 ad pilos reddendos 8i

PRIMVS ,

ad lendes tollendas Si ad palpebras 8C ad glau pione:Orpheo:Democrito:AnaxiIao.

comata 8£ ad oculos §£ parotidas Medicis

remedia cap.yi. Botrye horo:Apollodoro:Menadro: Archime

Sdma medicinae et obferuationes.d.xxi, de:Ariftoe.Xenocrate:diodoro:Chryfippo Ho

Ex au&oribus. ro:Nicandro:ApolIonio Tyanco.

M. Varrone. L. Pifone. Verrio Flacco. Antiate. Ibro Tricefimoprfo cotinef medici

Nigidio.Caffio Hemina.Cicerone. Plauto. Cei & fsiSu nae ex aqtilibus: et aq^i mirabilia.

fo.Sefho Nigro qui graece Ccripfit:Cecilio me- cj fgjp&j Aqua^> mirabilia eap.i. dsco. Metello. Scipione.Ouidio poeta. Licinio J~=IiLlDe dria aquaijd: medicinis et obfer-

macro. Externis. uatiQnibus.cc.Ixri. cap.ii.

Philopatore.Homero. Ariftotele.Orpheo De- De qualitate aquali in falubritate uel como

mocrito.Anaxilao. ditate earum cap.iii.

Medicis. Aq^t fubito nafcltiu aut dfinetiu ro cap.iiii.

Bocrj/e: Apollodoro: Archidemo: Anaxilao: Obferuatio hiftorica cap.y.

Ariftone . Xenocrate . Democrate . Diodoro. Ro aq* ducedae: et quo medicatis utedu: et qd Chryfippo philofopho.Horo. Nicadro: ApoL piit nauigato et mediciat aq mariae cap.yi. Ionio Tyaneo. _ De generibus falis et cofeduris et medianis

I bro T ricefimo cotinent medianae et obferuationibus cap.yii.

§ ex afalibus reliquae prioris libri. De fcobropifce et muria et alece cap.viii.

jr| De origine magica artis: qh & a q- De natura falis et eius medicinis cap.ix.

f3' bus coeperit : Si a quibus celebrata De nitri generibus et confeduris et medicinis

fuerit eap.i. et obferuationibus cap.x.

De fpebus magicae artis:& Neronis: 8i mago- De fpongia^i natura cap.xi.

rum detellatio. cap.ii. Suma medicis hiftoria* et obferuatoes.dcccc.

De talpis Si reliqux medicinae p morbos dige xxiii. Ex au&oribus.

ftae iri animalibusrquorum genera placida fut M.VarroneiCiflio Parmefe:Cicerone:Mutio: aut fera cap.iii. Cor.Celfo:Trogo:Ouidio: Polybio:Sornatio.

Q uomo comendet ostcotra maculas faciei Si Externis,

fauciu uitia cap.iiii. Callimacho:Cecilio: Ctefia:Lyndo:Theophra

Ad ftrumas exulceratastad humerope 8i pcor- fto:Eudoxo:Theopopo:PolycIito: Iuba Lyco: diosje. dolores cap.v. Appione.Epigene:Pelope:Apelle: Democrito:

De pulmonu uitiis iecoris 8i fanguinis reie- Thrafillo:Nicadro Menadrocomaedo: Attalo: diombus (media cap.vi. Sa!ufh'o:Dionyfio: Andrea: Nicerato: Hippo-

Ad dyfentericos 6i uetris mala re- cap.vii. crateiAnaxilao.

Ad calculos: Si ueficae dolores tertiucg: 8i un- Ibro Tricefimofecudo cotinenf re

guinu tumorestSC ad panos cap.yiii. *®§pjliquae medicinae ex aquatilibus.

Ad podagras:8C articulo^ dolores cap.ix. | De echeneide pifce: et mirabili eius

Remedia aduerfus morbos toti cor pprietate: de torpedine et marino

Cotra morbu regiu:& frene (pori cap.x. leporeret mirabilia rubri maris cap.i.

ticosrSC cotra febres:& hydropicos cap.xi. De igeniis et manfuetudine quoruda pifciu et

Ad igne faej^rad carbuculos funiculos abufta ubi ex manu edatret ubi refpofa danfex pifet- neraorucg cotraciiones cap.xii. bus cap.ii.

Ad fanguine fiftedu: 8C tuores uulnejerukera: De his qbus i terris et i aqs uidus e:et d cafto- uulnera: 8i alia mala ex aialibus re- reis medicinae et obferuationes cap.iii.

Ad muliebria mala mede (media cap.xiii. De tefludine et multope pifeium medicinae et

da:5C coceptus maturados cap.xiiii. obferuationes cap.iiii. '

Promifcuae medicina cap.xy. De aqtilibus quo^t remedia i morbos digefta

De miraculis quarudam beftia^ cap.xvi. futret primum cotra uenena: et uenenata ala-

Suma medicinae et obferuationes. dccc.Iiiii. De oftreis etpurpuris:alga:et (lia cap.y.

Ex auctoribus. eo^: remedia cap.vi.

M.V arrone: Nigidio.M. Cicerone . Seftio Ni- Ad alopeciasret capillos oculo^e ui

gro: 9 graece fcripfir.Licinio macro. De auriu:et dentiu remediis: (tia cap.yii.

Externis. et ad cutis uitia cap.viii.

Eudoxo: AriftoteleiHermippo: Homero: Ap- Promifcuae medians cap.ix.

LIBER

Ad iocineris uitia lateruqy ad fto machi alunSialiaepmilcuae medi Ad urina 8i calculos uredo (cinae cap.x. ru uitia:8i ad podagras medicis Si comitialem morbum cap.xi.

Ad febres oium genepe: & contra diuerfas infirmitates cap.xii.

Animaliu oium in mari uiuentiu clxvi.genera effe cap.xiii.

Summa medicina: et hiftoriae et obferuatio* nes.d.ccccxxviii.

Ex audoribus.

Lirinio macro.Trebonio Nigro.Seftio Nigro qui graece fcripfit.Ouidio poeta.Caffio Hemi na.Moecennate.L.Ateio.

Externis.

luba. A ndrea.Salpe.Appioe.Peope. Apelle Tha

n| fio.Thraiillo.Nicandro.

jlbro Tricefimotertio corinenfnatu j rae metallorum.

_ ' Quse pria comedatio metallope au

ri:8i de origie anulope aureope Si mo auri ape! atiquos:8i eqftri ordine:Si de iure anulope au

reorum cap.i.

De decuriis iudicu: 8i quotiens noxa equeftris ordinis imutataiSi donis rei militaribus Si qn primum corona aurea cap.ii.

De reliquo ufu auri i uiris 8i mulieribus:Si de numo aureo:& qn primu lignatu e sstargctu: 8i aupe:8i anq fignaref q mos in aere:Si q maxi ma pecunia primo cenfu:& quoties: Si quibus tpibus auctoritas auri icap.iii.

Ro naturalis auri inueniendi:8i qn primu au* rea ftatua:8i medicinae ex auro cap.iiii.

De chryfocolla:8i medirfae:6i chryfocolla. vi. 6i mirabilia natura: de glutinandis inter fe pfi ciendifq? metallis cap.v.

De argeto Si argeto uiuo ex ftibia fiuealaba* ftro:6i fcoria argeti: 8i de Ipuma argenti cap.vi.

De minio cjtae audoritatis fuerit apud Roma nos:8i origine ac inuentione eius:8i cinabaris rone inpiduris:Si medicinae:de generibus mi nii Si rene eius in piduris cap.vii.

De hydrargyro:de argeto inaurado: de coticu lis i argeti generibus Siexpimetis cap.yiii. De fpeculis Si aegyptio argeto cap.ix.

De imodica pecuia:8i quope maxie opes fuerit Si qn primu Po.ro.ftipe fpaiferit cap.x.

De luxuria & frugalitate in uafis Si ledis arge teis-qri lacesimodicce fadae cap.xi.

De ftatuis argenteis Si celatura argenti Si ca^ teris quibufdam cap.xii.

Defile:SiceruIeo:8i chryfocoilaxSi neftoria*

no:Si cilonorSi non of anno aequaliter Ipes uendantur cap.xiii.

Summa medicinae 8i hiftoriae Si obferuatio* nes.M.ccxy.

Ex audoribus.

L.Pifone. Antiate: Verrio.M.VarroneiCorne. Nepote:Meflala ruffo:Marfo poeta Butho: lu lio baffo:q de medianis graece fcripfit : Seftio nigroquiitem:Fabio Veftale. ®

Externis.

Democrito:Metrodoro Scepfio: Menaechmo qui de toreutice fcriplit: Xenocrate qui ite: An tigonp qui item: Heliodoro q de atheniefium anathematis: Pafitele qui admirabilia opa feri pfit:Nymphodoro:Timeo q de medicina me* tallica fcripfit:IoIla:ApolIodoro:Andrea : He* rac!ide:Diagora:Botryefe: Archimede: Diony fio: Ariftogene: Democrito: Mneficle: Attalo medico:Xenocrate Zenonis: Theomneflo.

«mroi Ibro Tricefimoquarto continentur N ^tis metalla: Si ferri: Si plumbi Si

% Usi cap.i.

tAjgflSj Genus aeris quae Corinthia: quae de* liaca:quaeaeginetica cap.ii.

De cadelabris teplope ornametis cap.iii. Quado primu fimulachrum romae fadu Si de origine ftatuap::Si honore ftatuape Si generis bus 8i figuris cap.iiii.

De ftatuis togatis:8i quibufdam aliis 8i qui- bus primum in coluna:Si qn roftra:8i quando primum publice : Si quae primum ftaruae ro*

mae cap.y.

De ftatuis fine tuniris:8i qbufda} aliis:Si quae prima romae ftatua equeftris:& qn omnes fta» tuae priuatim Si publice fublatae:Si quibus ro mae mulieribus:Si quae priae ab exteris publi ce politae cap.vi.

De antiqs ftatuariis Si pretiis fignope imodi* cis oi coloflis i urbe celeberrimis cap.yii. Nobilitates ex aere operum Si artificum ccdxvi. cap.viii.

Differentiae aeris Si mixturae: Si de feruando

aere cap.ix.

De cadmia medicinae eap.x.

Defcorea Si flore Si fquama aeris Si ftoniace Si aerugine Si hyeratio cap.xi.

De feoletia Si chalciti Si pforo 8i chal* cantho cap.xii.

De pompholige Si fpodio Si antilpodio Si di* phryge Si triente feruilio cap,xiii.

De ferro Si ferreis metallis Si differen¬ tiae ferri cap.xiiii.

De temperatura ferri:Si medicinae ex ferro 8i ex aerugine 8i rubigine Si fquama ferri Si hy*

PRIMVS

grempIafTro cap.x.

JDe pldbi metallis 6i albo plubo & nigro» cap.xyi.

De ftagno & plubo argeeario : & quibufHam aliis cap.xvii.

Medicinae de plubo & fcoria plu bi:de xnolibeda liue galea: de pfy initio 3C fandaraca cap.xviii.

Summa res 8i hiftoriae&f obferuationes dccc.xy. Exaudoribus.

L.Pifone: Antiate. Verrio.M. Varrone: MeC fallaiRuffo: Marfo poeta: Butho: luliobaSb g de medicina grsece fcripfit:Sex.Nigro: item Fabio Veflale. Externis. DemocritoiMetrodoro Sceptio: Menaechmo g de toreutice fcripfit:Xenocrate g ite:Antigo no g iterDuride g ite: Heliodoro g de athenie fiuanathemate fcripfit:NIymphodoro:andrea: Heraclide:Diagora:Botrvefe:Ialla:Appolodo ro: Architxiede:Dionpfio:Anftogene:Diomed: Mneficle : Xenocrate Zenonis: Theomnefto.

Ibro Tricefimoquinto cotinef hox nos pidrurs.

Honos pidurae cap.i.

Honos imaginum cap.ii.

Quado primu clypei imaginum publicetSd qn I domibus pofiti & de pidlurae initiis 8L monochrox maton 8C primis pidoribus: & antiquitate p i£to$z in italia De picionbuiromanis: & qn pri mu dignitas pidurx: 8C g uidox rias Tuas pidtura ppofuerunt : 81 quado externis piduris dignitas romae

Ratio pingendi de pigmentis De coloribus natiuis & faditiis Qui colores udo no iduca£:& gx bus coloribus atig pixerut: 8i qn primu gladiatorum pugnae pro. politae funt

De aetatae pufhirae opu 8i artifix cu indicatura nobilitatis.cccy.

: Primu pidturae certame: 8t g prix mi penicillo pinxerunt JDeauibusp pidura deceptis: &

:gd difficillimum in pidura De auiu cantu copefcedo:’& qui «ncaufto 8C penicillo primus lacu naria 8C cameras pinxerit : fparx limqj precia mirabilia pidura^e. cap xi.

• Plalhces primi iiuetores d fimula : eris uafis ficlilib^s: prioeo^i cap.xii. Terrae uatietates: &depuluef pu

cap.m.

cap.uu.

cap.v.

cap.vi.

cap.yn.

cap.yiii.

cap.ix.

cap.x.

teolao:8i aliis terrae gnibus q t Ia -

pide uertuf cap.xiit

De pietibus fornaceis 8i latericiis

8i eo£> ratione cap.xiiii»

De fulphure & alumine & genex

ribus copi 3i medianae cap.xv.

De terra famja 8i eretria 8i chia 8C fibaifia:& phiti & appelliti mex Crete gna ad ueftiu ufus ci(diciae cap. xyi. molia farda ubrica: laxu argetax cap.xvii. Qui &quo£: liberti ppofiti (ria cap.xiiii. Terra excalata & terra clupea:ter ra balearica: terra ebufitana cap.xix.

Suma medicinae 8i hiftoriae 8i obferuatioes.d. cccc.lvi. Ex audoribus

MefTala oratore: Mefiala lene: Feneftella atrix co. Verrio., M.Varroe:cor.Nepote:Decio:Ecu Ieone:Mutiano:Meliflb: Vitruuio Calfio feue ro:LoguIano:fabio ueftale g d pidura fcripfit Externis.

Prafitele-Apelle: Melathio:Afclepiodoro: Eux phranore.Parrha(io:Heliodoro qui anathema ta fcripfit athenis: Metrodoro qui de architex doicefcripfit:democrito:Theophrafto:Appio ne gramatico g de metalica medicina fcripfit. Nyrnphodoro:Andrea:Heraclide:IoIla:apollo doro:Diagora:Botr^enfe.Archidemo:Diong< fio:Ariftogene: Demade: Mneficle: Xenocrate Zenonis:Theomnefto.

Ibro Tricefimofexto continenfnax- turae Iapidu 8i luxuriae marmorum. cap.i.

Quis primus I publicis

operibus offenderit Qui primus pegrio marmore co lumnas habuerit romae (

Qui primum laudati i marmore fcalpcdo:& gbus teporibus cap.iiii.

Nobilitates opu 8C artificu i mar more.c. xxyi.de marmore pario 8C maufoleo (

Quado primu marmori aedifix ciis ufus:& gs primus romae crux ftauerit pietes: & gbus aetatibus quae<£ marmora i ufu uenerit ro mae:&gs primus marmora fecuex rit:& ro fecandi de arena cap.vi.

De naxio Si harmonio : 8t de gex neribus marmorum c

De alabaftrite & tigdido alabadi Deobelifco thebaico:alexa (co cap.viii. drio: & de illo gei circo magno cap.ix. De illogeicapo martio,pgnox De tertio obdiico romae (moe cap.x.

cap.ii.

cap.iii.

cap.v.

cap.yii.

LIBER

In uaticano cap.xi.

De piramidibo atgyptiis & fphyn De labirinthis aegyptio: lem (ge cap.xii.

Ilio Italico cap.xiii.

De pefili horto & oppido & teni/

pio dianae ephefise cap,xiiii.

De delubro cyzici & lapide fugi/ tiuo : & de echo fepties refonate & aedificio fine clauo:& mirabis liaaedificiojeromae. cap.xy.

De magnetis gnib^ & medianis cap.xvi.

De Iapidibus q cito abfumutcor j?a i eis codita: et de his q diu fer/ uat:et de thafio Iapide et medici De eborefoffili et lapidi- (niseio cap.xni, ofleis et palmatis et alio^ ghi DecotaIlio:uFpyriteetme- (b^ cap.xviii, dicinis eius: et oftracite: de ama- to lapide et medicinis eius:de mi- litino lapide et uiribus eius: de ga gate lapide et medicis eius:de fpo giis et phrygio Iapide et na eius cap.xyiiii. Deemathide etqnqpgnib^eius: et fchifto cap.xx.

De qttuor ghibus aetidisret cala/

mo et famio et arabo et puicib^ cap.xxi.

De lapidib^ mortario^ medirfa liu & mo!!ib9 lapidib9 et fpecin lapide et filicibus et phegite et co tib^ et reliqs ad ftru&ura Iapidi/ b^ igni et tepeftatib^ refiftctibus cap.xvif. De cifternis et cdce et harense ge nerib^ et mixtura calds et hare- nae eruitiis ftru&urae et codariis etcolumnis cap.xxiii.

De medicis calcis et malta et gy- Depauimetisetqn primu (pfo cap.xxiiii. romaeret fubdiualibus pauimetis et grecaicis et qn primu camerae. cap.xxv. De origie uitri et rone faciedi: et de obfiano uitro: et de generibus multiformibus uitri cap.xxpi.

Igniu miracula et medicinae pdi/

Suma medicinae et hiftoriae (gia cap.xxyii. et obferuationes.d.xxiiii.

Ex audoribus.

M.Varroe:Celio:Ga]ba,C.Idio:Mua‘ano:Ne/ pote Cor.L.Pifone: Tuberoe:Se. Fabio Vefta/ Ie: Amo FoecialeiFabiao.G CeforiorVitruuio Externis

Teophraffo: Praxitelie: Iuba rege: Nicandro Sotaco: Sudine: Alexandro poiyhiftore: Apio ne :Pliflonico: Duride: Herodoto: Eumero: Ariftagora: Dionyfio: Archemidoro: Bucori/

da:Anthiftene:Democrito:demotclc:Lycea.

- Ibro TtiCefimofeptimo cotinef ori

go gemmarum.

De gema polycratis tyranni 8t pyr>

_ _ ^ rhi regis: 8C q fculptores optimi: 6£

nobilitates artincu & qs prim^ dad) lotheca roma habuit. cap.i.

De gemis tranflatis i triumpho Pompeii:& natura criftalli &: me/ dicinis:& luxuria circa eam & qn primu iueta myrrhinarS' luxuria circa ea:et natura myrrhinoiy et q menriti fut au&ores de fucrio. cap.ii.

De ortu: er medicis: .et generibo: et luxuria fuccino^et Iyncurio: et medicinae cap.iii.

De adamantis generib^ et medi/ anis et margaritis cap.iiiiV

Dc fmaragdi generib^: et gemis uiridib9 tranfiucidis eap.v

De opah' generib9 et uiriis et ex/ perimetis et uariis gemmis cap.pi.

De generib9 carbuculo^d et uiti-

is et expimctjs et gemis ardcrib9 cap.vii.

De generib9 topatii et callaite:et de gemis uiridib9 no tranflucen tibus cap.viiv

De iafpidum generibus cap.ix.

De qbufda gemis p alphabeti or/ dinem cap.x.

De gemis p.b.&.c. ordinem cap.xi.

De gemis p.d.e.g.ordinem cap.xii.

De gemis p.h.i.l.m.n.ordinem cap.xiii.

De gemis p.o.p. & reliqs litteris

per ordinem cap .xiiii.

De gemis q a mebris hohty co-

gnominaf :& quse ab aialibus: 8C

de iis quae a ceteris rebus cap.xjr

De gemis nafcetibus 6 i fadiciis:

& figuris gemmari cap.xn*.

DeToe pbandapi gemmari cap.x vii.

Suma res et hiftoiiae et obferuationes.]Vi.ccc. Ex audoribus

M. Varrone: Adis tiuphi: Mcecenate: Iaccho: Cor.Boccho. Eternis Iuba rege:Xenocrate Zenonis:Sud:ne.Efchy/ lo: Philoxene: Euripide: Nicandro: Satyro: Teophrafto: Carete: Philomere: Derroc ate: Xenotino:Metrodoro:Sotaco:Py rhea: Timeo Siclo: Nicea: Thcocrefro: Afaruba: h-lnafea: Theomene:Cfefia:Mitridate:Sophccle: Arche lao.rege:CaHiftrato:Demccrito:ifmGio:Oiym pico: Alexandro poiyhiftore: Appionc: Horo: 5£oroaftre. Sacralia.

SECVNDVS

CAH PLYNII SECVNDI NAT VR ALIS HYSTORIAE LIBER SECVNDVS.

An Finitus Sit Mundus:Et An Vnus. CA. I.

VNDVM ET HOC Q VOD NOMINE ALIO CAELVM AP pellarilibuitrcuiuscircuflexutegutur cunda:numeefle credi par eftatternu: immenfummeqj genitumeqj {tenturum unqua: Huius extera idagare nec itereft hominum:nec capit humana: coniechi' ra raentis.Sacer eft:a:ternus immefus: totus in toto: imo uero ipfe totu:finitus:ac ifinito fimilis. Omniu re^j certus: Si fimilis incer^ uel infini to. Extra intra cuda coplexus x fe: idemqj re^> natura: opus :oi re, tus:ac fin u rum ipfa natura.Furor eft mcfura eius animo quofda agitafle: atcg rojfrtrulis ^ prodere aufbs. Alios rurfus occafiae hinc fumptaaut his data inno- v s ~

merabiles tradidiflemudos: ut totidere^ naturas credi oporteret.

Aut fi una omnes icubar et: tonde tame folesttotidecg lunas:8£ ca^ tera etia i uno 8i immefa:3i innumerabilia fyde ra: quafi no eadem queffione lemper in termino cogitatiois occurlura defyderio finis alicuius. Aut fi hsec infinitas natura: omniu artifici poffit affignari:n5 illud ide i uno facilius fit intelligi tato pratfertim ope* re.Furor eft profecto furor egredi ex eo :8i tanqua iterna eius cuda plane iam fint nota:ita fcrtu rari extera: quafi uero mefura ullius rei poffit agere:qui Iui nefciatraut mes hominis uidere quae mundus ipfe non capiat. De Forma Eius. CA. II.

Orma eius in fperie orbis abfoluti globata efle nome i primis:& cofen fus in eo mon taliu orbem appellatiu.Sed Si argumeta reifc docetmo folu quia talis figura omnibus iui partibus uergit i fefe:ac fibi ipfa tolerada efhleque includit:^ cotinet nulla^e eges ccpaginu: nec fine aut initiu ullis lui partibus fenties: nec quia ad motu quo fubide nerti debeatfut mox apparebit)talis apoffima e:Sed oculoig quoqj ,pbat5e cj> couexus mediufqj quacuncp cernatuncu id accidere i alia no poffit figura.

De Motu Eius. CA. ID.

Anc ergo forma eius seterno:& irrequieto ambitu inenarrabili celeritate.xxiiii. hora> ru fpado circumagi folis exortus Si occafixs haud dubiu reliquere: an fit immefus Si ideo fenfum auriu facile excedes tatae molis rotata: uertigfe affidua fonitus no equL de facile dixerimmo hercle magis q circuadoi^ fimul tinnitus (yderu: fuofqj uolue^

tiu orbes. An dulci quijde:&r {credibili fuauitate cocentus nobis qui intus agimus :iuxta diebus nofhbufqi tadtus labit mundus:effe innumeras ei effigies animaliu rerucp cundaijd impreflas.

Et ut i uolucru notamus ouis lseuitate cotinuadubricu corpus:quod clariffimi auctores dixere uel. Nec teneru argumetis idicaf: quonia ide deciduis repe omniu feminibus innumera in mari praxn uel leufta> pue:ac pferuqj cofufis moflrifica: digeneraf effigies.Praeterea uifus jpbatioe alibi plauftra: alibi te cotinua urfutauri alibfialibi littera: figura cadidiore medio fuper uerticem circulo. ud;uerum

Cur Mundus dicaf< CA. M.

Quidem Si confenfu gentium moueor. Nam quem kogulon grseci nomine orna> menti appellauerunt: eum &jios a perfeda abfblutacg elegatia mudu.Cadu quidem haud dubie caelati argumeto diximus:ut lterpretatur.M. Varro. Adiuuat rerum or^ do defcripto circulo:qui fignifer uocatur {.xii.animaliu effigies: & per illas folis cm>

(ii congruens tot feculis ratio.

De Quattuor Elementis. CA, V.

Ec de elemetis uideo dubitari quattuor ea efle.Igniu fummo: inde tot ftella^: collu/ uel ignitu centiu illos oculos. Proximu fpiritus: que grseci noftriq; eode uocabulo aera appel, uel ignem lant. Vitale hunc:& per eunda rexje meabile: totoqj cofertu-.Cuius ui fufpenfam cum cum quarto aquali elemento librari medio fpatii tellure. Ita mutuo coplexu diuerfitatis

effici nexunr-S: leuia poderibus inhiberi quominus euoler. Cotraqj grauia ne ruat fufpedi leuL bus i fublime tedetibus. Sic pari in diuerfa nifii ui fua qusecg confiftere irrequieto mudi ipfius coftrida circuitu: quo femper in fe currente imam atqj media i toto terra:eadeqj uniuerfo car^ dine ftare pedete librate per quse pedeat.Ita lola immobile circa ea uolubili uniuerfitate eadem ex omnibus nedi; cidcc^ omnia inniti. De Septem Planetis. CA. VL

LIBER

S Nter hanc calumc 5 eode (piritu pendent certis difcreta fpatiis.vii.fpdera: qua ab m> | ceflu uocamus errantiaxu errent nulla minus illis.Quofj/ medius fol fertur amplifli 1 j ma magnitudie ac poteftaternec teporu modo terraruq?: (ed (pderu etia ipfcru cadiq;

_ reflor. Hunc mudi efle totius animu:ac planius mente:" Huc principale naturae regi/

mcn:ac nume credere decet opera eius extimantes.Hic luce rebus miniftrat: aufertcp tenebras. Hic reliqua fpdera occultat.Hic uices rempo^rannuqj lemper renafeente ex ufu naturae tempe¬ ra;. Hx caeli triftitfa difeutit: Atc£ etia nubila humai animi (erenat.Hic fuu lume caeteris quoqj fyderibus fcenerar praecIarus:eximius:omnia intuens:omnia etia exaudiensrut principi litteraru Homero placuifle in uno eo uideo. De Deo. CA. VIL

Vapropter effigie dei forroaq; quaerere imbecillitatis humans reor: quifqs eft deus (fi modo eft alius)& quacuncg in parte totus eft fenilis: totus eft uifus:rotus auditus: totns animae: totus animi:totus (iu.innumeros qdem credere: atep etia ex uirtutibus uitiiiqj holum ut pudicitia: concordia:mente:lpem: honore:clsmetia:hdem:aut(ut Democrito pIacuit;duos pino poenam & beneficiu maiore ad focordia accedit. Fragilis 3t labo . | rioia mortalitas in partes iftadigeflit infirmitatis fuae memor: ut porticibus coleret quifqj quo

■v , " — : Aaiaxime mdigeret.Itaq; noia alia aliis gctibus:3i numina in iifdem innumerabilia reperimus.In- tl- fcns quoque in genera deferiptis morbifque:& multis etia peftibus du efle placata trepido metu

j cupimus.Ideoque etia publice febri fanu in palatio dicatu eft:Orboriae ad cede lariu ara:Et ma/

fortunae efquiliis.Quaobre maior cariitu populus etia q holum intelligi pot: cu finguli quo v ■? x’ queexiemetipfistotidedeos faciat:Iunones geniofque adoptado fibi.Getes uero quada anima

lia etiflX aliq etia oblcena pro diis habenae multa diflu magis pudeda p foetidos cibos & alia fi milia iurates.Matrimoma quide inter deos credi tantoque teuo ex hi nemine nafci:& alios efle gradseuos': lempqj canos:alios iuuenes:atqj pueros atri coloris: aligeros: claudos:ouo editos ai

ternis diebus uiuetes morietefqj pueriliu prope delirametoi^ eft. Sed luper omne impudetiam adulteria inter ipfos fingrmox iurgia:& odia: atqj etia furtoru efle:& Iceleru numina. Deus eft mortali iuuare mortale:& haec ad sternam gloria uta:hac pceres iere roroani: hac nunc caelefti caflu cu liberis luis uadit maximus omnis aui reflor Vefpafianus Auguftus feflis rebus fubue/ miens. Hic eft uetuftiflfimus referendi benemerentibus gratia mos: ut tales numinibus alcribat. Quippe & omniu alioru nomina deoru:& quae fupra fyderd rettuli ex holum nata funt meritis. Iouem quide aut mercuriu:aliterue alios inter (e uocari: & efle caeleftis nomeculaturae quis np interpretatioe naturae fateafvlrridendu uero agere cura reni humanaiy illud quicquid eft fum mum.An ne tam trifti atep multiplici minifterio non pollui credamus dubitemufiief Vix prope eft iudicare utru magis conducat generi humano quando aliis nullus eft deorii re(peflus:aliis p'u dendus:externis famulantur (acris: ac digitis deos geftantroi monftra quoq;: quae colunt danv nant: 3C excogitant cibos: imperia dira in ipfos ne fbmno quidem quieto irrogant. Non matri- monia:non liberos:non deniq; quicq aliud nifiiubetibus (acris diligunt. Alii in ipfo capitolio fallunttac fulminantem peierant Iouem:& hos iuuant fcele: a: illos (aera lua poenis agunt.Inue- nit tamen inter has utraiqj lentent as medium fibiipra mortalitas numen: quominus etiam pia na de deo conieflatio eflet. Toto quippe mundo 8t locis omnibusxmntbufqj horis:hominum uocibus fortuna fola inuocatur:& una nominatur:una accufatur:una agitur rea: una cogitatur: fola laudatur: fola arguitur:& cum conuitiis colitur :uo!ubili% a plcrilq; uero & caca etia exifti mata:uaga:mcoftans:incerta:uaria:indignorucp fautrix:huic omnia expe(a:huic omnia ferutur accepta:& in tota ratione mortalium (ola utraq; pagina facit. Adeocg obnoxia fumus fortis:ut fors ipla pro deo (ir:qua deus pbatur incertus. Pars alia & hanc pellit: aftroq? fuo euentus afE- gnat:& nafcendi legibus femelcp in omnes futuros unq deo decretu.In reliquu uero ociu datur. Sedere coepit lententia haepariterqj 8C eruditu uulgus SL rude in ea curfu uadit. Ecce fulgura moitus:oraculopi prafata: arulpicu pradifta: atq; etia parua diflu in auguriis fternutameta:8£ induflum offenfioes pedu. Diuus Auguftus lauu pdidit fibi calceu prapoftere induflu:quo die leditioe uel indf militari ppe afdiflus eft.Qua fingula improuida mortalitate inuoluut:folu ut inter ifta uel cer

tu fit nihil efle certi:nec mi ferius quicq homine aut fuperbius:Cateris quippe animatiu fola ui flus cura eft.In quo Ip5te natura benignitas fiifficit:uno quide uel praftreda cunflis bonis:q^ - d A de gloria:de pecunia:ambiti5e: fupercp de morte non cogitat. Veru in his deos agere curam re/

'~3‘ rum humanarum credi ex ufu uita efhpoenafqj maleficiis ahquado (eras occupato deo in rata

mole:nunq autem irritas efle. Nec ideo proximum illi genitum homine:ut uilitate iuxta beluas

Jgafi

colitur uel tollif

SECVNDVS

l

eflet.Imperfedae uero in homine naturae praecipua lolatiame dea quide pofle omnia. Nac^ nec libi poteft morte cofciicererfi uditrquod homini dedit, optimu in tatis uitae poenis:nec mortales aeternitate donare:aut reuocare defunctos:nec facere ut qui uixit n5 uixeri:: qui honores geflic: no gefiferit.Nullucg habere in praeterita ius praeterq oblfuionis.Atqjfut facetis quocg argumen¬ tis Iocietas haec cu deo copuletur)ut bis dena uiginti no fintrac multa fimiHter efficere no pofle.

Per quae declaratur haud dubiae naturae potentia.Id quocg efle quod deum uocamus.In haec di- uertifle no fuerit alienum propter uulgatam aifidue quaeftionem de deo.

De Natura Syderum Errantium. C A. VIIL

Inc redeamus ad reliqua naturae lydera:quae affixa diximus mudorno illa ut exiffimat uulgus fingulis attributa nobis:& clara diuitibusrminora paupihusrobicura defectis:

8i pro forte cuiu% lucetia ad munera mortalibus.Quia nec cu iuo quaeqj homie or¬ ta moriunf :nec alique extingui decidua fignificat- No tata cado iocietas nobiicu eft: utnoftro fato mortalis fit ille quoq; fyderu fulgor; Illa nimio alimeto tradi humoris ignea uim abudatia reddut.Cu decidere credunt":ut apud nos quoqj idluminibus accefis liquore olei nota mus actidere.Caeteru aeterna eft catieftibus narura intexetibus mudurintexruqj cocretis.Potetia aute ad terra magnope pertinensrquae ppter effeci us claritatecg 8C magnitudine in rata fub tilitate noici potuerurrficut fuo demoftrabimus loco.Circulo^e quoqs caeli ratio in terrae metio ne aptius dicefqdo ad ea pertinet tota {igniferi modulatio inuetionibus no dilatis.Obliquitate eius intellexifleihoc eft reru fores apuifle Anaximander Milefius tradif primus olympiade.Iyiii.

Signa deindein eo CIeoftratus:& primu arietis ac iagittarii.Sphaera ipiam ante multo atlas.Nuc relido ipiius mudi corpore reliqua inter caelu terra% tradenf .Sumu efle quod uocant Saturni iydusndeocg minimu uideri:& maxio ambire circulotac.xxx.anno ad breuiffima ledis fuse prin¬ cipia regredi certu eft.Ofum aute erratiu lyderu meatus intercp ea folis & lunae cotrariu mundo agere curfumhdeft laeuu:lemper illo in dextra praetipiti: 8i quis affidua couetfione immelae cele ritatis attollanf ab eo:rapiaturc£ in occafurmaduerfo tame ire moturp luos quaecp paflus ita fer ri ne couolutus aer eande in parte aeterna mudi uertigfe ignauo globo torpeat: lea findat aduer fo lyderu uerbere dilcretus di digeftus.Saturni aute lydus gelidae ac rigetis efle naturseimulroqj ex eo Iferiore Ionis circulu:& ideo motu celeriore duodenis circuagi annisfTerru Martisrquod quida Herculis uocat:ignea ardentis folis uidnitate binis fere annis couerti.Ideocg huius ardore nimio & rigore Saturni interiedu ambobus ex utrocg teperari loueilalutarecg fieri deu.Inde fo- lis meatu ee partiu quidem trecetayeJx.Sed ut obleruatio umbraru eius redeat ad notas quinos annis dies adiici: fupercg quarta parte dfei.Qua ob cam quinto ano unus intercalaris dies addif ut tempo^. 16 facilius folis itineri cogruat, Infra fole ambit inges lydus appellatu Venerisraiter no meatu uagii:ipfi% cognominibus aemula folis & lunae: praeuenies quippe & ante matutino exoriesduciferi nome accipit: ut fol alter: dirmqj maturans.Cotra ab occafu refulgens nucupaf uefper:ut prorogas Iuce-.uicecp lunae reddes.Qua natura eius Pythagoras Samius primus depre- hedit olympiade circiter.xlii.qui fuit urbis Romae annus.cxlii.Largiori magnitudine extra cun <fta alia fydera:eft claritatis quide tatae ut unius huius ftellae radiis umbrae reddafJtacp & in ma gno nominu ambitu eft. Alii enim Iunonis: alii ifidis: alii matris deu appellauere. Huius natura cuda generanf in terris. Nacg in alterutro exortu genitali rore colpergens no terrae modo coce ptus implet:ueru animantium quocp omniu ftimulat.Signiferi aute ambitu peragit tricenis 6C duo de quinquagenis diebus:ab fole nunq abfiftens partibus lex atqj quadraginta longiusfut Ti¬ meo placet)Simili ratione fed nequaq magnitudine lcilicetautui proximu illi Mercurii lydus a quibufda appellatu Apollinis inferiore circulo fertur.ix. diebus ociore ambitu modo ante folis exortu:modo poft occalum (pledesmunq ab eo.xxiii.partibus remotior: ut Ctelias & Soligenes docent. Ideo 8i peculiaris horu lyde ru ftatio eft:necg comunis cu (upradicfis. Naqj ea & quarta parte caeli a fole abefle & tertia:&: aduerla foli faepe cernuntur:maiorefcp aliis habent cunaa ple aias ucj nse couerfionis ambitus in magni anni ratione dicendos. De Lunae Natura. CA. IX. ajlos ' * Ed oxum admiratione uincit nouiffimu lydus terrilq; familiariffimu:5^ in tenebra^

remedia ab natura reperru Iunae.MuItiformi haec ambage torfit ingenia conteplan^ tiu:& proximu ignorari lydus maxie indignatiura: crefcens lemper:aut fenelcens. Et modo curuatain cornua:mo aequa pportioe diuila:mo finuata in orbe: maculola:eo deqj fubito praenites:immefa orbe plenorac repete nulla:alias pernox:alias lera:5^ parte diei folis luce adiuuas;deficies:& in defectu tame colpicua. Quae melis exitu latet ra laborare no credff.

a ii

altitudine uel latitu- dinem

<^0?^ - «.?-

LIBER

Iam uero humilis & excelfa:& ne id quide uno modo:fed alias admota caelor alias cotigua moti busrnuc in aquilone elatarnucin auftros deieda.Quae iingula in ea deprehedit hominu primus Endymion:& ob id amore eius captus fama traditur. No fumus profecto grati erga eosrqui lax bore curaq? luce nobis aperuereJn hac luce mira quoqj humani ingenii peffe ianguine:& caedes codere annalibus itfuatrut fcelera hominu nofcanf mundi ipfius ignaris. Proxima ergo cardini: ideoq* minimo ambitu uicenis diebus feptenifcp & tertia diei parte peragit fpacia eaderquse Sa¬ turni fjdus altiflimu.xxx.ut didu eft annis: dein remorata in coitu folis biduo cu tardiflime a tricefima luce rurfus ad eafde uices exit.Haud fcio an omniu quae in cado praeno fci potuerunt magiftra in.xii.fpatia mefium oportere diuidi annurquado ipfum totiens folc redeudo ad prinx dpia cofequif. Solis fulgore ea ut reliqua fydera tegirfiquide i totu mutuata ab eo luce fulgere: quale I repercuflu aquae uolitare cdfpicimus.ideo molliore 8C imperfeda ui fbluere tatu humo re:atcp ena augererque folis radii abfumat.ideo & inaequali lumine afpidrquia ex aduerfo demu plena reliquis diebus tantu ex fe terris oftedat: quatu ex fole ipfa codpiat.In coitu quide no cer nirquonia hauftu omne luas auerfa illo regeratrunde acceperit.Sydera uero haud dubie humo re terreno pafdrquia orbe dimidio nonunq maculofa cernafrfcilicet nodu fuppetente ad hauri enduro ultra iufta ui.Maculas enim non aliud efle q terrae raptas cum humore fordes.

De defedu Solis & Lunae 8£ de node. GA. X.

j Efedus autem fuos & folis rem in tota contemplatioe natura maxima mira 8i ofte>

( to fimilem eope magnitudinu umbraecg indices exiftere. Quippe manifeftum eft fox Icm interuetu lunae occultarirlunacp terrae obiedurac urces reddi eofdem folis radi- ! os luna fterpofitu fuo auferete terrae: terracp lunae.Hac uero fubeute repetinas obdu ci tenebras:rurfumcj3 illius umbra fydus hebetari. Necp aliud efle node q terrae umbra. Figura • aute umbrae fimile metae ac turbinuuerforquado mucroe tatu ingruat: necg lunae excedat altitu dine:quonia nullu aliud iydus eode mo obfcuref :8C talis figura femp in mucrone defidat.Spa- tio quide cofumi umbras idicio funt uolucru palti uolatus. Ergo cofiniu illis eft aeris terminus initiucp aether is. Supra luna pura ofa ac diuturnae lucis plena. A nobis aute per node cernut fy dera ut reliqua lumina & tenebris.Et ppter has caufas nodumo tepore defiat luna. Stati aute atqfmeftrui no funt utriqs defedusppter obliquitate figniferi.Iunaeqj multiuagos(ut didu eft) flexusrnon lemper in ferupulis partium congruente fpderum motu.

De igderum magnitudine. CA. XI.

Aec ratio mortales animos fubducit in ceelu ac uelut inde coteplatibus triu maxima ru r epi naturae partiu magnitudine detegit. No poflet quippe toms fol adimi terris i tercedete lunarfi terra maior effet q luna.Certior ex utraq; uaftitas folis aperifrut no fit necefle amplitudine eius oculoi*> argumetis atcp coiedura animi fcrutari. Immen

fum efle c5ftat:quia arbori in limitibus porredaiy in quotlibet paffuu milia umbras paribus ii ciat iteruallisrtanq toto fpatio medius.Et quia per aequinodiu omnibus in meridiana plaga ha- bitatibus fimul fiat a uertice.Ite quia drca folftitiale arculu habitatiu meridie ad feptetrionem umbrae cadat:ortu uero ad occafumrquae fieri nullo modo poflentrnifi multo effet maior q ter ra:& q> mote ida exoriens latitudine exuperat dextra leuaq; large ampledes: praefertim difcKV tus tato interuallo.Defedus lunae magnitudine eius haud dubia ratioe declarat: ficu t terrae par ipfa uel uitate ipa deficies. Naq; cu fint tres umbra^j figurae: coftetcg:fi par lumini fit materia:quae iadat

ipfe umbra-.colunae effigie iad:nec habere fine.Si uero maior materia q Iumem: turbinis redi: ut fit

imu eius anguftiffimu:& iimili modo ifinita logimdo.Si minor materia q lux: metae exiftere ef¬ figie in cacuminis fine definetertalecg cemi umbra deficiete luna pala fit:ut nulla amplius relin quaf dubitatio fuperari magnitudine terra. Id quide 8i tacitis ipfius naturae indiciis. Cur enim partitis uiabus ani brumalis abfceditfiit nodiu opacitate terras reficiat:exufturus haud dubie: & fic quoq; exurens quadam in partc:tanta magnitudo eius eft.

Quae quis inuenerit in obieruatione caelefti. CA. XII.

IT ratione quide defedus utriufqj primus romani generis fn uulgus extulit Sulpitius Gallus:qui confcu.M.!viarcelIo fuit, fed tu tribunus militu follicitudineexercitu li berato:pridie q Perles rex fupatus a Paulo eftrin codone ab impatorepdudus ad pd neda eclipfim:mox & copofito uoluine. Apud graecos aute inueftigauit primus oium

SECVNDVS 3

menfes gentium dielcg & horasrac Crus Iocorum:& uicos populorum complexus xuo tefte: ha¬ ud alio modo:q cofilio^j naturx particeps.Viri ingetes fupraqj raorcaliu natura ranto^ numiV nu lege deprehela:& miiera holum mete abibluta x defectibus ftella^fceleraiaut morte aliqua fydepi pauente.Quo in metu fuilfe Sterfichori & Pindari uatu fublimia ora pala eft deliquio fo lis:3i in luna ueneficia arguete mortalitate:& ob id crepitu diflono auxiliate. Quo pauore igna rus caufae Nicias athemenfium imperator ueritus daflem portu educere: opes eo^: afflixit. Ma¬ di ingenio & cadi interpraetes rerucp natura capaces argumenti repertores: quos deos hornis nefqj uiciftis.Quis enim haec cernens:& ftatos lyderu(quonia ita placuit appellare labores non Tuse neceffitati mortalis geitus ignofcat.Nuc cofefla de iifde breuiter atq? capitulatim attingar ratione admodu neceflariis locis ftridicg reddita. Na necp iftituti operis talis argumetatio eft: necR omnium rerum afferri polle caulas minus mirum eft:q conftare in aliquibus.

De defedibus. ^ CA. XIII.

! E fedus.cc.xxiii. melibus redire 1 fuos orbes cerrn eft. Solilqj defectu no nili nouilfi ma primaue fieri luna:quod uocat coitu, Lunae aute no nifi plena: fempcg citra q,pxi me fuerit.Omnibus aute annis fieri utriulqj (yderis defedus ftatis diebus orifq; fub =j terra.Nec tame cu fiat fupne ubiqs cerni:aliquado ppter nubila: fiepius globo terrae obftate couexiratibus mudi. Intra ducetos annos Hipparchi lagacitate copertu eft:& lunae defe- dum aliquado quinto mele a priore fieri:loIis uero ieptimo.Eande bis in triginta diebus lupra terras occultari:fed ab aliis atq; aliis hoc cerni.quxq; funt in hoc miraculo maxime mirarcu co- ueniat umbra terrae luna hebetari:nunc ab occalus parte hoc ei actideremuc ab exortus.Et qua na ratione cu folis exortu umbra illa hebetatrix fub terra elTe debeat femel ia acciderit:ut in oc- caiu luna deficeret utroq? fuper terra colpicuo lydere. Na ut in duodecim diebus utrucg lydus quxreref :& noftro seuo accidit imperatoribus Veipafianis patre.iii.filio iterum conlT.

DeLunxmotu. CA. XHII.

Vna lemper auerfis a Iole cornibus fi crelcat:ortus fpedare: fi minuaf occafus:haud dubium eft.Lucere dodrantis femuntias horarum ab fecunda adiidentem ulque ad plenum orbem detrahentem^ in diminutionem: intra.xiiii.autem partes folis fem- per occultam elle. Quo argumento amplior errantium ftellarum q Iunx magnitu-

do colligitur:quando illse & a feptenis interdum partibus emergat. Sed altitudo cogit minores uiderirficut affixas caelo lolis fulgore interdiu non cerni:cum xque die ac nodu luceatadcp ma nifeftum fiat defectibus lolis:6d praealtis puteis.

Errantium motus:& luminum canonica; CA. XV;

Rrantiu autem tres quas lupra folem dicimus fitas:occuItantur meates cum eo.Exo- riunf uero matutino difcedentes parribus nunq amplius undenis. Poftea radiorum eius contradu teguntur: 8i in triquetro a partibus.c.xx.ftationes matutinas feriunt: quae & prima uocanf :mox in aduerlo a parribus.c.lxxx,exortus uelper tinos . Iteruqj

in.c.xx.ab alio latere appropinquate ftationes uelpertinas: quas SC fecundas uocant: donec alle¬ catus in partibus duodenis occultet illas:qui uelpertini occalus appellanf .Martis ftella ut pro- pior etiam ex quadrato fentit radios ab.lxxxx.par tibusrunde 8C nome accepit. Is motus primus fecudus nonagenarius didus ab utroq; exortu. Eade ftarionalis fenis mefibus comoraf in fi- gnisralioquin bimeftris cu cxterx utrac^ ftatione quaternos menfes n5 impleantlnferiores au¬ tem dux occultanf in coitu uelpertino fimili modo: relidoq; fole totide in partibus fariut ex¬ ortus matutinosiatq; a logilfimis diftantix fux meris lolem infequunf :adeptxc^ occafum ma¬ tutino codunf :ac prxtereut:mox eode interuallo uelperi exoriunfeulq; ad quos diximus termi nos. Ab his retrogradiunf ad fole:& occalu uefpertino delitefeut. Veneris ftella 8C ftatioes duas , matutina uefperanacg ab utroq? exortu fecifia logilfimis djftarix fux finibus.Mercurii ftatioes breuiore mometo:q ut deprxhedi polfint.Hxc eft luminu occultationum ratio gplexiore mo- tu:multilcp inuoluta miraculis.Siquide magnitudines fuasrSi colores mutant:& exde ad fepte- trione accedunt:abeuntm ad auftrum:terrilm propiores:aut cxlo repente cernuntur.In quibus aliter multa q priores tradituri fetemur:ea quocp illorum elle muneris: qui primi quxredi uias demoftrauerut. Modo nequis delperet fxcula proficere femper. Pluribus de caufis hxc omnia accidut. Prima circulorum eft:quos grxci apfidas in ftellis uocaf.etenim grxcis utedu erit uoca bulis.Sut autem hi lui cuiqs earu:aliiq? q mundo:quonia terra a uerticibus duobus quos appel- lauerunt polos:centru cadi eft:nec no figniferi oblique inter eos liti. Omnia aute hxc coftat ra-

LIBER

tione circini femper indubitata.Ergo ab alio cuiq? centro apfides fuae exurgunt.Ideocg diuerfos habent orbes motufq; diflimilesiquoniam interiores apfidas necefle eft breuiores eflc.

Quare eadem alias altiora:aliasinferiora-uideantur. CA. XVI. Gitur a terrae centro apfides altiffimae lunt: Saturno in fcorpioe.Ioui in uirgine.Mar ti in leonerSoli in geminis: Veneri in iagittario.Mercurio in capricomo: Mediis om¬ nium partibus.Ete cotrario ad terrae centrum humillimae atque proximae. Sic fit ut tardius moueri uideantur: cum altiffimo ambitu feruntur. Non quia accelerent tar. dentue naturales motus:qui certi ac finguli funt illis: led quia dedudlas ab fumma apfide lineas coartari ad centrum necefie eft : ficut in rotis radios. Idemque motus alias maior : alias minor centri propinquitate fenritur. Altera fublimitatum cauia.quoniam a fuo cetro apfidas afriffimas habent in aliis fignis.Saturnus in librae parte uicefima.Iuppiter cacri.xv.Mars capricorni.xxviii, iol arietis.xix. Venus piTcium.xpi.Mercurius uirginis.xv.Luna tauri.iiii. Tertia altitudinum ra. tio caeli menfura non circuli intelligitur: fubire eas:aut defcendere per profundum aeris oculis eftimantibus. Huic connexa latitudinum ligniferi obliquitati% caufa eft. Per hunc ftellae quas diximus errantes ferunf.Nec aliud habitatur in terris q quod illi fubiacet.Reliqua a polis Iqua> lent. Veneris tantum ftella excedit eum binis partibus. Quae caufa intelligitur efficere ut quae, dam animalia & in defertis mundi nafcantur. Luna quocg per totam latitudinem eius uagatur. ied omnino no excedens eum. Ab iis Mercurii ftella laxiflime:ut tame e duodenis partibus(tot enim luntlatitudines)non amplius odtonas pererret: neq? has aequaliter. Sed duas medio eius:8£ fupra.iiii.in&a duas.Sol deinde medio fertur inter duas partes flexuofo draconum meatu inae. qualis.Martis ftella quattuor medias.Iouis mediam 8i fupeream duas.Saturni duas ut fol.Hsec erit latitudinum ratio ad auftrum delcendetium:aut aquilone fubeutium. Hac coftare & tei tia illa a terra lubeuntiu in cselu.Et pariter fcandi ea quoq; exiftimauere plericp falfo.Qui ut coar. guatur:aperienda eft iubtilitas immenfa:& ois eas coplexa caulas.Couenit ftellas in occafu uefp. tino jpximas effe terrae:& latitudine:& altitudine exortufqj matutinos in initio cuiufqj fieri.Sta tioes in mediis latitudinu articulis:quae uocat ecleptica:perinde colefium eft motu augeri: qdiu in uicino fint terrae: cu abfcedat in altitudine:minui. Quae ratio lunae fublimitatibus maxie ap. probatur. Aeqj no eft dubiu in exortibus matutinis etia numere augeri:atq; a ftationibus primis tres fuperiores diminui ufq? ad ftaiiones fecudas.Quae cu ita finnmanifeftu erit ab exortu raa. tutino latitudines lcadi:quonia in co primu habitu incipiat partius adiiri moms.In ftationibus nero primis 8C altitudine fubire:quonfa tu primu incipiat detrahi numeri: ftella eq; retroire, Cu. ius rei ratio priuatim reddeda eft.Percuflae in qua diximus parte 8C triangulo folis radio inhibe tur re&u agere curlum:& ignea ui leuaf in fublime.Hoc no protinus itelligi poteft mfu noftro: ideocg exiftimanf ftare:unde 8t nome accepit ftatio.Progredif deinde eiufde radii uioletia:& re troire cogit uapor repercuflas. Multo id magis in uefpertino ea£> exortu toto fole aduerfb:cu in fummas apfidas expellunCminimeq? cernutur: quonia altiflime abfunt: 8C minimo ferunt mo. tu:tato minore cu hoc i altiffimis apfidu euenit fignis. Ab exortu uefpertino latitudo defcedif: partius ia fe minuete moturno tame ante ftationes fecudas augete cu 8C altitudo defcedif iupue niete ab alio latere radio:eadeqj ui rurfus ad terras deprimente:quae fuftulerit in caelu ex priore triquetro.Tantu intereft fubeant:ne radii an fuperueniat.Multoq? eade magis in uefpertino 00 cafu accidunt.Hsec eft fuperio^e ftella^ ratio.Difficilior reliquaru: di a nullo ante nos reddita.

Catholica Svderum errantium. CA. XVII.

Rimum igitur dicatur cum fint diuerfae ftellae: cur Veneris ftella nunq logius.xlvi. partibus.Mercurius.xx.a fole abfcedant.Saepe citra eas ad fblem reciprocent. Couer. f as habent utraeqj apfidas:ut infra fole fitae:tatum q; circulis earum fub terra efhqua tum luperne praedidfaije:& ideo non poflunt abeffe ampIius:quoniam curuatura ap. ad uel led fidum ibi non habet longitudinem maiorem.Ergo utraecg fimili ratione admodum ftatuut ap.

fidum fuarum margines:ac fpatia longitudinis latitudinum euagarione penfant. At enim cur no femper ad.xlvi.8f ad partes.xx.perueniuntvimmo uero.Sed ratio canonica falhr. Nancp apparet apfidas quoq; earum moueri:q> nunq tranfeant folem. Itaq; cum in partem ipfam eius incidere margines alterutro latere: tum 8i ftellae ad longiffima fua interualla peruenire intelliguntur :cu citra fuere margines totide partibus:8f ipfe ocius redire credutur:cu fit illa femper utricp extre> mitas fumma.Hinc 8f ratio motuu couerfa intelligitur.Superiores enim celerrime ferunf in oc cafu uefpertino.-hae tardiflime.Illx a terra alrilfime abfunt: cu tardiffime mouentur:h£e cu oci£

SECVNDVS 4

fime. Quia (icat in illis propinquitas centri accelerat: ita in iis extremitas circuli. Illa» ab exortu matutino minuere celeritatem inripiunt:hae uero augere. 111 a: retro curium agunt a ftatione ma tutina ufque ad uefpertinam. Veneris a ueipertina ufque ad matutinam.Incipit autem ab exortu matutino latitudinem (candere. Alcitudinem uero ac (olem infequi a ftatione matutina ocifE- ma in occafu matutino 8C alriflima. Digredi autem latitudine: motumque minuere ab exortu matutino retro quidem ire: fimulque altitudine digredi a ftatione uefpertina. Mercurii rurfus ftelJa utroque modo (candere ab exortu matutino: digredi uero latitudine a uefpertino: confer cutoque fole ad.xv.partium interuallum confiftit quadriduo prope immobilis. Mox ab ait itu- ‘dine defcendit: retroque graditur ab occa(u uefpertino ufque ad exortum matutinum. Tatum- que ha»c 8C luna totidem diebus quot fubiere:de(cendunt.Veneris quindecies 8i pluribus fubit. Rurfas Saturni 8i Iouis duplicato digrediuntur.Martis etiam quadruplicato. Tanta eft naturae uarietas.Sed ratio euidens.Mam quae in uaporem Tolis nituntur: enam defcendunt aegre.Multa promi amplius circa haec poliunt fecreta naturae lege(que: quibus ipia feruiat: exempli gratiadn Martis fydere cuius eft maxime inobferuabilis curfus nunq id ftationem facere.Iouis (ydere tri¬ quetro raro admodum fexaginta partibus diicreto.Qui numerus (exangulas mundi efficit for- mas.Nec exortus nifi in duobus (ignis tantum cancri & leonis (imul edere.Mercurii uero (ydus in pi (cibus exortus uelpertinos raro facere : creberrime in uirgine.In libra matutinos. Item ma¬ tutinos in aquario:rarij(Iimos in leone. Retrogradum in tauro & in geminis nbn fieri.In cancro uero non citra.xxvtpartem.Luna bis coitum cum fole in nullo alio figno facere q geminis. Non coire aliquando in (agittario tantum. Nouiffimam uero pr.mamque eadem die uel node nullo alio in figno q ariete confpici : id quoque paucis mortalium contigit. Et inde fabula cernendi Iynceo.No comparere in caelo Saturni (ydus 8C Martis cum plurimum diebus.dxx.Iouis.xxxtri, aut cum minimum denis detradhs diebus. Veneris.lxix. aut cum minimum.lii. Mercurii,xiii. aut cum plurimum.xvii.

Quae ratio colores eorum muter. CA. X VIU.

Olores ratio altitudinem temperat: fiquidem earum dmilitudinem trahuntun qua^ aera uenere fubeundo:tingitque appropinquares utralibet alieni meatus circulus.Fri gidior in pallorem. Ardentior in ruborem: Ventofus in horrorem.Sol atque commif fiirae abfidum extrematque orbita; a terra in obfeurirate. Suus quide cuicp color eft, Saturno cadidus.Ioui darus.Marti igneus. Luci fero candens. Vefperi refulgens.Mercurio ra di* ans.Lunse blandus.Soli cum oritur ardens poftea radians. His caufis connexo uifu 8C earu quae caelo continentur.Nancp modo multitudo confertaineft circa dimidios orbes lunae: placida no de leniter illuftrante eas.Modo raritas ut fugifle miremur plenilunio ab(condente:aut cum fo^ lis (upraue didarum radii uifus perftrinxere noftros. Et ipfa autem luna ingruentium folis ra- diorum haud dubie differentias fentit:heberante caetera inflexos mundi conuexitate eos: prae^ terq ubi redi angulorum competunt idus.Itaqj in quadrato folis diuidua eft: in triquetro iemi ambitur orbe:impletur autem in aduerfo:rurfusque minuens eafdem effigies paribus edit inter uallis:fimili ratione qua fupra folem tria (ydera.

Solis motos Sf diernm inaequalitatis ratio. CA. XIX.

Ol autem ipfe quattuor differentias habet bis aequata node diei: uerno & autumno: 81 in centrum incidens terrae odauis in partibus arietis ac librae. Bis permutatis (pa> tiis in audum diei bruma odaua in parre capricorni. Nodis uero folftitio totidem in partibus cancri.Inaequalitatis cau!a obliquitas eft (igniferi:cum pars aequa mundi fuper fubterque terras omnibus fiat momentis. Sed quae reda in exortu fuo confurgunt: figna longiore tradu tenent lucem:quae uero obliqua ociore tranfeunt (patio.

Quare Ioui fulmina affignentur. CA. XX.

Atet plerolqj magna ce li affedatioe copertu a pricipibus dodrinae uiris fupno^e tri um fyderii ignes efle:qui deddui ad terras fulminu nome habeat. Sed maxime ex iis medio loco Gti:fortaffis quonia cotagiu nimii humoris ex fuperiore circulo: atqi ar-

_ doris ex fubiedo per hunc modum egerat.Ideocg didum Iouem fulmina iaculari.Er

go ut e flagrante ligno carbo cum crepitu:fic a fydere caeleftis ignis expuitur.prsefcita fecum a£- feresrne abdicata quide fui parte in diuinis ceflante operibus.Idq? maxima turbato fit aere:quia colledus humor abundantiam ftimulatiut quia turbatur quoda ceu grauidi iyderis parm.

Interualla (yderum CA. XXI,

aiiii

earum uel inerunt iis

LIBER

Nteraalla quocg fyderum a terra multi indagare tentauerunt.Et iolem abefle a luna I|jj9 jS!j unde uiginti partes:quatum lunam iplam a terra prodiderunt. Pythagoras uero uir JP &i\ fagacis animi a terra ad lunam. cxxv.milia ftadiorum efle collegit. Ab ea ulq? ad (ole fjggJ^S;, duplillnde ad duodeci figna triplicatu. In qua feteria Si Gallus Sulpitius nofter fuit.

De fyderum mufica. CA. XXII,

Ed Pythagoras interdu ex mufica ratioe appellat tonurquatu abfit a terra lua. Ab ea ad Mercuriu fpatii eius dimidiu:& ab eo ad Venere. A qua ad Iole fefquiplu. A fole K2S[j| ad Marte tonu.i.quatu ad luna a terra. Ab eo ad Ioue dimidiu:& ab eo ad Saturnu fojtem uel dimidiu.Et inde fefquiplu ad figniferu.Ita fepte tonos efFicirqua diapafon harmoni

fex am uocant:hoc eft uniuerfitatem cocentus Jn ea Saturnum Dorio moueri. Mercuriu Phtongo,

louem phrygio:& in reliquis fimilia iucunda magis q neceflaria lubtilitate.

De mundi geometria. CA. XXIII.

— |=i Tadiu.cxxy.nofiros effiat pafIus:hoc eft pedes fexcetos.xxy. Poffidoius normus.xl. H ftadioi^ a terra altitudine efle:in qua nubila ac ueti nubefqj pueniat.Inde puru liqui jgj ducp 8i impturbatae lucis aere.Sed a turbido ad luna uiries cetu ftadioi^.Inde ad fcv & le quinquies milies.Eo fpatio fieri ut ta linenfa eius magnitudo no exurat terras.Plu tes aut nubes noingetis ftadiis in altitudine fubire pdiderur.Incoperta haec Si iextricabilia: fed tapdendatq lunt pdita.In quis tame una ratio geometricae collediois nunq fallacis poflit no re pudiari:fi cui libeat altius ifta,pfequi.Nec ut mefurafid enim uelle pene demetis odi eft)fed ut ta tu coiedati animo confiet eftimatio. Na cii trecetis.lx.St fere lex partibus orbis Iblis ex drcuitu eius patere appareat circulu per que meatilempcy dimeties tertia parte ambitus: 8i tertiae paulo minus leptima colligatrapparet depta eius dimidiarquonia terra cetralis interueniat.Sexta uero parte huius immefi fpatii quod circa terra circuli folatis animo coprehedit inefle altitudinis fpa tio. Luna: uero duodecimarquonia tato breuiore q lol ambitu currit.ita ferri ea in medio folis acterrae.Mitfc» quo .pcedat improbitas cordis humani paruulo aliquo inuitata fucceflu.Sicut in fupradidis occafione impudetiat ratio largifraufiq; diuinare folis ad terra fpatia. Eade ad cselu agut:quonia fit medius fbl:ut .ptinus mudi quoq; ipfius mefura ueniat ad digitos.Quatas.n.di metiens habeat leptimas: tatas habere circulu duo 8i uicefimasrtanq plane a ppediculo mefura caeli cofiet. Aegyptia ratio qua Petofiris Si Neceplos oftedererfingulas partes i lunari rirculofut diduefi)mfnimo.xxxiii.fiadii's paulo amplius patere colligit.ln faturni ampliftimoduplu.In Co Iis quemediu efie diximus utriufq? menfura: dimidiu.Quae coputatio plurimu habet pudoris: quonia ad Saturni circulu addito figniferi ipfius interuallomec nuerabilis multiplicatio efficit.

De repentinis fyderibus. ^ CA. XXIIII.

x Efiant pauca de mudo.Nacjj 8i in ipfb caelo ftellae repete nafcunt plura ea^ genera.

______ De cometis Si cadeftibus ,pdigiis:namra:&: fitu:& generibus eoiy. CA. XXV.

rj^jwi Ometas graed uocatmoftri crinitas horretes crine fanguineo:& comare mo i uertice hifpidaslide pogoias:qbus inferiore ex parte in fpede barba: I5ge jamittit iuba: Aco ua£ i^culi mo uibranf ociffimo fignificatu.Haec fuit de qua qnto cofulatufuo Tybe nus impator Caefar pclaro carmine pfcripfit ad huc die nouiffime uifam.Eafde bre> uiores Si in mucrone faftigiatas xiphias uocauere:quse fune oium palidiffime:& quoda gladii ni toretac fine ullis radiis:quos chryfeus auro nomie fimilisxolore aut eledro raros e margie emit nt.Pithetes dolioi^ cernit figura i cocauo fumidae lucis. Cerarias cornus fpede habet:qlis fuit: cu graeda apud falamina depugnauit.Lapades ardetes imitant faces.Hippeus eqnas iubas celer> r imi motus:atq? in orbe circa fe eutis.Fit Si cadidus cometes argeteo crine ita refulgesrut uix co tueri liceat: Ipedecp huana dei effigie in fe oftedens.Fiut Si hirti uillo^d fpecie Si iuba aliqua cir> cudati. Semel adhuc iubae effigies mutata in hafia eft olympiade centefima odauarurbis anno, cccIxxxxviii.Breuiflimu quo cernerent fpatiu fepte die^e annotatu eftrlogiffimu odoginta.Mo uent aute alii erratiu modoralii imobiles hseret.Omnes ferme fub iplo feptentrione aliqua eius parte no certarfed maxime in cadidarquse ladei circuli nome accepit. Arifioteles tradit 8i fimul plures cerni nemini copertu alterirquod equide fdam. Ventos autem ab iis graues xfiufque fu gnificari.Fiunt 8i hybernis menfibus Si in auftrino polo: fed ibi dtra ullum iubar.Diracj coper> ta aethiopum 8i aegypti populis:cui nomen aeui eius rex dedit Typon: ignea fpecie:ac fpirae mo/ do intorta:uifu quoqg toruo: nec ftella uen us q quida igneus nodus.Spargunt aliquado 8i err &* tibus ftellis caeterifqp crines. Sed coetes nunq in occafura parte cadiefi. Terrificu magna expte

SECVNDVS *

fydusac no leuiter piatu:ut ciuili motu Oflauio cofule.Iterumcg Pompeii 8i caedris belloJn no ftro uero aeuo circa ueneficiu quo Claudius Caefartperiu reliquit Domitio Neroni:ac delde pri cipatu eius afliduu prope ac feuu.Referre arbitraf in quas partes fele iaculef:aut cuius ftellae ui res acdpiat:quafqj fimilitudines reddat: 8i qbus in locis emicet. Tibiali fpecie arti muficae por* tedere.Obfcenis aute moribus in ueredis ptibus.Signoru ingeniis di eruditioni fi triquetram fi* gura quadrataue paribus angulis ad aliquos perenniu ftella^ fitus edxnt.Venena fundere in ca* pite feptetrionalisrauftrinaeue ferpetis. Cometes in uno totius orbis loco colif in templo romae admodu fauftus Diuo Augufto iudicatus ab ipfo:qui icipiete eo appuit ludis:quos faciebat Ve neris genitricisrno multo poft obitu patris Caefaris in collegio ab eo inftituto.Naqj his uerbis id gaudiu prodidit.Iis ipfis ludoiji rneo^: diebus fydus crinitum per fepte dies in regione cadi fub leptetrionibus eft cofpe&u.Id oriebatur circa undecimam horam dieiiclarumq; & oibus terris confpicuu fuit-Eo figno fignificari uulgus credidit Caefaris anima inter deorum immortalium numina receptarquo nomine id infigne fimu aero capitis eius quod mox in foro cofecrauimus: adie&u eft.Efac ille in publicu.Interiore gaudio fibi illum natu fe fecg in eo nafci interprsetatus eft:& ut uese fateamur: falutare id terris fuit.Sunt qui 8i haec fydera ppetua efle credat: fuocp am bitu ire:fed no nifi relidta a fole cerni. Alii uero qui nafei huore fortuito 5d ignea uindeocg fblui.

Hipparchus de fyderibus per exempla hyftoricarfaces. lampades:trabes:bolides:&chafma caeli. CA. XXVI.

De Hipparchus nuq fatis laudatus:ut quo nemo magis approbauerit cognatione cu homine lyderu:animafcg noftras parte efle cadi noua ftella 8i aliam in aeuo fixo genita deprehed:t:eiufcp motu qua die fulfit ad dubitatione eft adduftus:an ne hoc faepius fieretfmouerenrurqj 8i eae quas putamus affixas.Ide que aufus re eria deo Iproba anu merare pofteris fteIIas:3C lydera ad norma expagere organis excogitatis:p quae lingula^: loca at* «5 magnitudies fignar t:ut facile difeerni poflet ex eo:no mo an obirerinafcerefqpftd an oino ali qua trafiret mouereturue.Ite an crefceret minuerentq? cado in haereditate cunctis relido: fi qfq qui ratione ea caperet inuentus efTet.Emicant 8i faces no nifi cum decidunt: uife. QualisGer* manico Caefare gladiatore fpectaculu edente praeter ora populi meridiano trafcurrit.Duo gene ra ea^e. Lampades uocat plane faces. Alteri bolidas:qua!e mutinenfibus malis uifum eft.Diftant Cf faces ueftigia loga faciut priore ardente pte.Bolis uero perpetua ardes longiore trahit limite. Emicant & trabes fimilimodo:quasdocosuocant:quales cu lacedemonii clafle ui<fti imperiu grxeiae amifere.Fit & caeli ipfius hiatus quem uocant chafma.

De caeli coloribus. ^ CA XXVII.

i* It & fanguinea fpe:quo nihil terribilius mortaliu timori eft.Incediu ad terras cadens | inde.Sicut olympiadis cetefimae feptimae anno tertio cu rex Philippus graeria quate* I ret. Atqui haec ego ratis teporibus naturae ut caetera arbitror exiftere:no ut plericf ua U r iis de caufis quas lgenio^: acume excogitat. Quippe igetiu maiore fuere pnutia.Sed ea aeddifle no qa haec fadta funt arbitror: ue^ haec ideo fadta qa icafura erat illa: raritate aute occulta eoise efle rationem *. ideo® non ficut exortus fupradidtos defe&ufqs 8i multa alia nofei.

- De flamma cadi. ^ CA.. XXVIII,

Ernunf 8i ftellae cu fole totis diebus pleru<$:& arca iolis orbe ceu fpe coronae: 8i uer ficoloris drculi:Qualiter Augufto Caelare in prima iuueta urbe intrate poft obitu pa tris ad nome ingens capeflendum. De coronis cadeftibus. CA. XXIX.

Xiftut eaede coronae circa luna & circa nobilia aftra caelo quocg inhaereria. Circa fo* lem arcus apparuit.L.Opimio.iii.Q-..Fabio.ii.confr.orbis.L.portio.M.Adlio.

De circulis repentinis. CA XXX.

Irculus rubri coloris .L.Iulio.P.Rutilio confTFiunt prodigiofi 8i longiores folis de* fedtus qualis occifb dieflatore Caefare: 8i Antoniano bello totius pene ani pallore co tinuo. Pluresfoles. CA. XXXI.

T rurfus plures foles cernunf :nec fupra ipfum nec infra:fed ex obliquomunq iuxta: nec cotra terra: nec noctu: fed aut oriete aut ocddente.SemeI in meridie confpedti ia bofphoro pdunf :qui a matutino tepore durauerut in occafum.Trinos foles antiqui faepius uidere.Sicut Sp.Poftumio.Q . Minutio.Q^ . Martio. M . Portio, M. Antonio.

P.Dolobella &.M. Lepido.L .Placo conffi5i noftra aetas uidit Diuo Claudio prindpe confulata cius Cornelio Qrfito collega.Plures firaul q tres uifi ad hoc acui nunq produntur.

normam expangere uel nome expongere

incafura

uelcafura

LIBER

Plures luna;. CA. XXXII,

I Vnae quoq; frinaemt Cn.Domirio.C.F. L. Annio confTapparuere:quos plericg appe!

lauerut (oles nodurnos. Dierum lux node. CA. XXXIII.

I Vme de caelo nodu uilum eft.C.Cecil io. Cn . Papirio coniTSi faepe alias ut diei fpea'

es nodu luceret. Clypei ardentes. CA, XXXIHI.

c Lypeus ardens aboccalu ad ortum icintillans tranfeurrit lolis occafum.L. Valerio.

Cn.MarioconfT Oftentum caeli. CA. XXXV.

t, i --i Intilla e ftella cadere:& augeri terrae appropinquaterac poftq in lunae magnitudine fa f da iit ili uxiiTe ceu nubilo die. Dein cu in caelu fe redpetrlapade fada femel uncypdL»

tur.Cn.Odauio.GScribonio coniT. Vidit hoc Licinius SyllanUsjpconful cu comita tu luo. De difeurfu ftellarum. CA. XXXVI.

t leri uidef & difcurfas ftella^e nunqua temere: ut non ex ea parte truces ueti coorian

' tur:& ex iis tuc pcellae in mari terrilqj. De ftellis catioribus. CA. XXXVII. ^ In nodurnis militu uigilus inhaerere pilis pro uallo fulgure effigies:eae & antenis nauigatiu aliifcp nauiu partibus ceu uocali quoda feno infiftuuut uolucres fede ex fe de mutates.Graues cu iolitariae uenerermergetefcg nauigia:& fi in carinae ima decide rint exuretes.Geminae aute falutares:& piperi curfus pnunriae:quara aduetu fugari dira illa ac minacem appellatamqj Helenam ferunt. Et ob id Polluci & Caftori id numen al E. gnanreofq? in mari deos inuocant.Hominum quoq? capita ueipertinis horis magno praefegio circunfii!gent.Omnia incerta ratione & in naturae maieftate abdita.

De aere. CA. XXX VIII.

Adenus de mudo iplo lyderibufqj.Nuc reliqua caeli memorabilia. Naq; 5^ hoc caelu 5 appellauere maiores:quod alio noie aera: omne quod inani fimileruitale huc fpiritum

g gj]?| fundit.Infra luna haec fedes:multoq? inferior. Vt animaduerto propemodu coftare: *. infinitu ex fuperiore natura aeris & terreni halitus mifcens utraq? forte cofunditun Hinc nubila:tonitrua:& alia fulmina.Hinc gradines:& prumae:imbres: procellae: turbines.Hinc plurima mortaliu mala:& repe natura pugna feaiTerrena in caelu tedetia deprimit lydege uis. Eademqs quae fponte no fubeat:ad fe trahunt.Decidut imbres. Nebulae fubeut.Siccatur amnes. Ruunt grandines. Torrent radii:8£ terram in medium undique Ipellunt.Iidc m infradi refiliut:& quae potueretauferunt fecu. Vapor ex alto cadir:rurlumcg in altu redit. Veri ingruat inanes.Iide que cu rapina remeant. T otanimalium hauftus Ipiritum e fublimi trahit. At ille contra nitif . Tei lufcg ut inani caelo Ipiritu in fu dit.Sicultro citro comeantenaturai ut tormeto aliquo mundi celeritate difeordia accedaf .Nec ftare pugnae licetrfed affidue rapta couoluitur.Et circa terram imenfo reije quali globo tendit fubinde per nubes caelu aliud obtexens. Ventorum hoc regnu. Itaque praecipua eo^e natura «bir&r ferme reliquas coplexa caulas-quoniam & tonitruu 8C fulmi* nu iadus horum uiolentiae pier qj alfignant.Quin 8i ideo lapidibus pluere interim q> uero fiht rapti:5f multa fimiliter.Quamobrem plura limul dicenda lunt.

De sefhatis tempeftatibus. CA. XXXIX.

■ Empeftatu rerumcp quafeia ftaras efle caulas: quafda uero fortuitas:aut adhuc ronis incopertae manifeftu eft. Quis enim aeftates & hyemes quaecj in teporibus annua ui ce intelligunf lyderu motu fieri dubitetf Ergo ut lolis natura teperado intelligitur ano:lic reliquo^ quocg lyderu prpia e qbufq? uis: & ad fua cmq; natura fertilis. Alia fut i liquore foluti huoris faecuda.Alia cocreti ! prufnas:aut coadi i niues:aut glaciati \ gradies. Alia flatus teporis. Alia uaporis.Alia roris. Alia rigoris.Nec uero haec tata debent exiftimari:qta cernunftcu efle eoij t nullu minus luna tam Imenfe altitudfs ro declarer.Igif in fuo quaeqj motu natura fua exercet:quod manifeftu Saturni maxie tranfitus imbribus faciunt.Nec meantiu mo do lyderu haec uis eft: fed multoru etiam adhaerentiu cado quotiens errantiu acceffu impulla: aut coiedu radiole exftimulata funt.Qualiter in luculis fentimus accidete:quas graeci ob id plu uio noie hyadas appellat.Quin 8i fua fpote quseda ftatilcp tpibus ut haedo^e exorrns arduri ue rolydus no ferme line procellola grandine emergit. De caniculae exortu. CA. XL.

— - - si Am caniculae exortu accedi lolis uapores qs ignoratfCuius lyderisefFedus a^mplifliV

* mi in terra fentiunf.Feruet maria exoriete eo.Fluduat in caelis uina.Mouef ftagna. 3 Orige appellat aegyptus fera:qua in exortu eius cotraftare:& cotueri tradit:ac uelut adorare cu ftexnueiit. Canes quide toto eo fpatio maxime in rabie agi no eft dubiu.

SECVNDVS 6

Vis temporum anni ftatua. CA. XLI.

Vin in partibus quoque lignorum quorundam fua uis inelbut autumnali aequino-* dio brumaque cum tempeftatibus confici (ydus intelligimus.

De incertis tempeftatibus. CA. XLII.

Ec hymbribus tantum tepeftatibu(c£ fed multis 8C corpo^ 8t ruris experimentis.Afr flantur alii (ydere. Alii comouentur ftatis temporibus:aIuo:neruis:capite:mete. Olea & populus alba Si (alices folia (blftitio circunagunt.Floret ipfo brumali die (ufpenfa in tedis arentis herba pulegii.Rumpuntur intentae (piritu membranae.Miretur hoc qui no ob (eruet quotidiano experimeto herbam una: quae uocaf haeliotropiu abeunte Iole in> tueri lempenoibulqj horis cu eo uerti:uel nubilo obubrante.Ia quide lunari poteftate oftreaifc: cochyliorucp Si concharu omniu corpora augeri:8i rurfus minui.Quin Si ioricu fibras relpode re numero lunse exgfiuere diligentiores.Minimuqj animal formica ientire uires lyderis interlu nio (emp cefiante.Quo turpior homini inlcitia eft:fatenri pcipue iumento^ quoruda in oculis morbos cu luna increlcere ac minui, Patrocinaf uaftitas caeli imenfa difcreta altitudine in duo atqj (eptuaginta ligna, Ha: funt re^ aut animatiu effigies:in quas digeflere caelu periti.In his qui da mille (excetas anotauere ftellas m (ignes uidelicet effedu uifuue. Exepli gratia in cauda tauri ieptem quas appellauere Vergilias.In fronte fiiculas.Booetem quae (equitur (eptentriones.

De imbribus. CA. XLIII.

■ Xtra has caulas no negauerim exiftere imbres uetofqyquonia humidam a terra alias uero ppter uapores fumida exhalare caligine certu e.Nubelq? liquore egreilo in (ub lime:aut ex aere coado in liquore egreffo in fublime: aut ex aere coado in Jiquore gigni.Defitas eape corpufcp haud dubio coiedaf argumetorcu (ole obumbret.Per(pi cuum alias etiam urinantibus in qualibet profundam aquarum altitudinem .

Quare lapides p uant. CA; XUm.

-t Gitur non eam infidas: pofle in has Si ignes fuperne ftellaije decidere: quales lereno

j demerfo:Si fumidum uorticem uoIui.Hinc na(d procellas.

De tonitruis Si fulguribus. CA. XLV.

i T fi in nube ludef flatus aut uapor toitrua edi:fi erupat ardes:fulmia.Si Imiore tra* j du nitaf : fulgetra.His findi nuberillis prapi. Et ede toitrua impado^t igniu plagas:

I ideoqjptinus corrulcare igneas nubiu rimas.Pofle Si repullu fydepz depre(Tum:qui 3

_ 1/ terra meauerit: (piritu nube cohibitu tonarematura ftragulate Ioni tu du rixef .-edito

fragore cu erupat:ut in mebrana fpiritu inteta.Pofle Si atritu du in praeceps feraf illu quilquis eft:ipiritu accedi.Pofle Si afflidu nubiu elidimt duo^e lapidu fintillantibus fuIgetris.Sed haec omnia ede fortuita.Hinc bruta fulmina 8i uana ut quae nulla ueniatratioe naturte.Is peuti mo/ tes:iis maria :om ne fc£ alios irritos iadus.Sla liero fatidica ex alto ftatifq? de caufis:8i ex iuis ue> nire (yderibus.Simili modo uentos uel potius flatus pofle ex arido ficcocg anhelitu terrae gigni no negaueri.Pofle 8i aquis aera expiratibus:qtli neq; in nebula defef :nec crafle(cat i nubes. Pof¬ le 8i (olis impulfii agi:quonia uetus no aliud intelligaf 5 fludus aeris:pluribu% etia modis. Na que Si fldinibus 8i niuibus Si e mari uidemus eqde traquillo:8i alios quos uocant altanos e ter ra confurgere.Qui quidem cum e mari redeunt tropei uocantur:fi pergunt apogei;

B Qua ratione echo reddatur. CA. XLVI.

Ontiu uero flexus crebricg uertices Sicoflexa cubito: autcofrada in huerosiuga: co caui ualliu finus (cindut insequal iter: inde relultate aera quae caula etia uoces multis in locis reciprocas fadt. Deuentis. CA, XLVII.

«ilne fine uetos generat ia quidaetia (pecus: qualis in dalmatiae ora uafto in pceps hia^

| tu:i que deiedo leui podere:quauis traquillo die turbini fimilis emicatpcella.Nome i [loco eft (entaqmn:Et in Cyrenaica puinria rupes quae di auftro tradif lacra:qua jpfa^ lentaqaia

_ i'nu fit attredari hoinis manu:c5feftim auftro iuoluete harenas.In doibus etia multis uel lenia

maufada inclula opacitate coceptacula auras fuas habet:adeo ca no deeft. Sed plurimu intereft quin Si flatus fit an uems:illos ftatos atq? p(pirares:quos no tradus aliquis ueji terrx (entiut:qui no au ra:no pcella maris:(ed appellatioe quocp ip(a ueti funt. Qui fiue afliduo mundi incitu Si contra rio (yderum occurfu nafcuntur: fiue hic eft ille generabilis rerum natura: Ipiritus huc illueque

LIBER

Hebetius uel hebeti mox iudi* catu confcifia uel codia

tang in utero aliquo uagustfiue diiparili errantium iyderu idu:radioruq; multiformi iadu fla* gellatus aer;flue a fuis fyderibus exeunt his propioribus: fiue ab illis caelo affixis cadunt: palam eft illos quocg legem habere naturae non ignotam:etiam fi nondum percognitam.

Naturae 8£obieruationesuentorum, CA. XLVIII.

HI Iginti & amplius audores graeci ueteres pdidere de his obieruationes:quo magis mi * ror orbe ta di(cordi:& in regna:hoc eft in mebra diuifo tot uiris curae fuifie ta ardua iuetu perquirere iter bella pfertim 8i infida hoipitia.Pyratis etia oium mortaliu ho*

— - -J fhbus trafitus fame tenetibus:ut hodie quaeda in fuo quifcp tractu ex eopz comenta*

riisrqui nunq eo acceflere:uerius nofcat q indigena^: icietia.Nuc uero pace ta fefta:ta gaudente prcuetu re^:arciuq; prindpe oino nihil adiici noua inquifitioe.imo ne ueteru quide inueta per difd.No erat maiora praemia in multos diiperia fortunae magnitudine: 8t ifta plures fine pmio alio q pofteros iuuadi eruerut.Naq? mores hominu fenuere no frudus.Et immenia multimdo apertu quodcuq; eft mare hofpitaikp littoru omniu appuliu nauigat: ied lucn no icienm gratia. Nec reputat caeca mens etia tantu auaritiae inteta:idipium fcieria pofie tutius fieri.Quaproptec fcrupulofius q inftituto fbrtalfis coueniat operi:tradabo uentos:tot milia nauigatium cernens.

Ventorum genera. CA. XLVIIII.

Eteres quattuor oino ieruauere p totide mudi partes: ideo nec Homerus plures no* minat.Hebetius mox iudicatu eft fecuta aetas odo addidit:ratioe nimis fubtili 8t co* fcifia. Proximis inter urracg media placuit ad breuenumeru additis quattuor. Sut er* go bini in quattuor caeli partibus. Ab oriete aequinodiali fubfolanus.Ab oriete bru* mali uulturnus.Illu apeliote:hunc graeci euru appellant. A meridie aufter.tr ab occafu brumali afncusrnoto 5£ liba nominat. Ab occafu aequinodiali fauonius.Ab occafu folftiriali chorus: ze* phyron & argeften uocat.A ieptetrionibus feptetrio.Intercg eu 8i exortu fblftinale aquilo. A par dias didi 8i boreas.Numerofior ratio quattuor iis iteriecerat trafceam media regioe inter iepte trione & occafum folftitiale. Itecp caecia media inter aquilone & exortu aequinodiale ab ortu foIftitiali:phaenica media regione inter ortu brumale & meridie. Ite inter liba 8£ noton cdpofi* tu ex utroque mediu .Inter meridie 8t hybernu occidetem Iibanoton.Nec finis, Alii quippe me fem nomine etianum addidere inter borea 8d caedam. Et inter eurum & noton euronoton, Sut etia quida peculiares quibufqj getibus uentirno ultra certu procederes tradu: ut Athenienfibus fcyron:paulo ab argefte deflexus reliquae graeaae ignoms. Aliubi elatior ide olympias uocat.Co fuetudo his oibus nominibus argefte intelligit & caecia. Aliqui uocant helleipontion: Et eoide alibi aliter.Item in narbonefi puincia clariffimus uecorum eft cirdus: nec ulli uioletia inferior. Oftia plerucp redo liguftico mari perferes.Idem no modo in reliquis partibus caeli ignotus eft: ied ne uienam quidem eiuiclem prouintiae urbem attingens : paucis ante limitibus iugi modiri occurlu tantus ille uentoru eft coercitus.Et auftros in aegyptu penetrare negat Fabianus. Quo fit manifefta lex naturae uentis etia 8C tempore & fine dido. Ver ergo aperit nauigatibus maria. Cuius in principio fauonii hybernu molliunt caelumiiole aquarii. xxv.optinete parre.Is dies fex tus eft ante februarias idus.Competit ferme & hoc omnibus:quos deinde pona per fingulas in* tercaIatioes:uno die anticipatibus rurfumq? luftro iequeti ordine feruatibus.Fauoniu quida ad yii.cal.martii chelidonia uocat:ab hirudinis uifix-jNonulli uero ornithiam uno & ieptuagefimo die poft bruma ab aduetu auium flarem per dies noue.Fauonio cotrarius eft: que fubfblanu ap pellauimus.Dams eft aute huic exortus uergiliaifc \ totide partibus tauri iex diebus ante maias idus-.quod tepus auftrinu eft huic ueto feptetrioe cotrario. Ardetiffimo aute aeftatis tepore exo nf caiculje iydus fole prima parte leois ingrediete.Qui dies.xv.ante augufti cale.eft.Huius exor tu diebus odo ferme aquiloes antecedut:quos pdromos appellat.Poft biduu aute exortus iide aquilones coftatius perflat diebus.xl.quos etefias uocant.Moliire eos credif folis uapor geina* tus ardore fyderis.Nec ulli ueto^ magis ftati iunt.Poft eos rurfus auftri frequetes ufqj ad iydus arduri:quod exorif.xi.diebus ante sequinodiu autuni.Cu hoc chorus incipitxhorus autunat. Huic eft cotrarius uuIturnus.Poft id sequinodiu diebus fere quattuor Si.xl. uergiliarum occa* fus hyemem inchoat.Quod tempus in tertio idus nouembris incidere coiueuit: hoc eft aquilo nis hyberni:multumque seftiuo ilii diffimilis:cuius ex aduerfb eft africus.Ante brumam autem ljeptem diebus totidemque poftea fternitur mare halcyonum foeturae:&: inde nomen ii dies tra xere.Reliquum tempus hyemat.Nec ramen feuitia tempeftatum cocludit mare. Pirata prima coegere moms periculo in mortem ruere:& hyberna experiri maria.Nunc idem auaritia cogit.

SECVNDVS 7

Ventorum etiam ffigidiffimi funtrquos a feptetrione diximus fpirare. Vicinus his chorus. Ii & reliquos copefcunt:& nubes abigunt. Humidi aufter africus:& praecipue aufter italiae.Narrat 2Z in poto ccecia in ie trahere nubes.Sicci chorus 8i uulturnus praetercj definentes, Niuales aquilo 6i feptetrio.Gradines feptetrio importat 8t chorus. Aeftuofus aufter.Tepidi uulturnus Si fauoi us.Iide fubfolano (lciores:3i in totu omnes a feptetrione 8i o ccidete ficciores:q meridie 8i orie> te.Salubemmus aute oium aquilo. Noxius aufter 8i magis liccus fortaflis quia humidus frigidi or eft.Minus efurire eo fpirate credunf animares. Etefiae nociu definut flare: Si a tertia diei ho^ ra ormnf.In hifpama Si afia ab oriete flatus eft eo^.In ponto ab aquilone.Reliquis in partibus a meridie.Spirat aute 8i a bruma qui uocanf ornithiae: fed leniores 8i paucis diebus. Permutat 8i duo natura cu litu. Aufter africae ferenus. Aquilo nubilus.Omnes ueci uicibus filis fpirant maio re ex parte. Aut ut cotrarius defineti incipiat cupxime cadetibus.Surgut a leuo latere in dextru: ut fol ambiut.De ratione eoi a menftrua quarta maxime luna decernit.Iifde aute uentis in cotra riu nauigaf prolatis pedibus:ut nodu pleruqj aduerfa uela concurrant.Auftro maiores fluftus edunt q aquilone:quonia ille infernus ex imo maris fpirat:hic fummo.Ideoq; poft auftros noxii praecipue terremotus.Noflu aufter interdiu aquilo uehementior.Et ab ortu flantes diuturnior res funt ab occafu flantibus.Septentriones in pari fere definunt numero.Quae obferuatio etiam in aliis multis rei^ naturae partibus ualet.Mares itaqj exiftimanf impares numeri.Sol & auget 8t coprimit flatus. Auget exories occidefcg.Coprimit meridianus aeftiuis temporibus. Itacg medio diei aut nodis pleruq? fopiunf:quia aut nimio frigore aut seftu foluunf .Et hymbribus ueti fo* piunf. Expedantur autem maxime unde nubes difcuflae adaperuere caelum. Omnium quidem fi libeat obleruare minimos ambitus redire eafdem uices quadrienio exado Eudoxus putat:no uentorum modoiuerum & reliquarum tempeftatum magna ex parte.Et eft principiu luftri eius femper intercalari anno caniculae ortu.De generalibus uentis haec.

De repentinis flatibus. CA. L»

Vnc de repentinis flatibus qui exhalante terra ut didum eft coorti rurfufqj deiedi exhalante interim obduda nubium cute multiformes exiftunt. Vagi quippe 8i ruentes torrem uel exhalat tium modo ut aliquibus placere offendimus: tonitrua 5 i fulgura edut. Maiore uero e terta illati podere incurfuqj fi late ficcam ruperint nubem: procellam gignuntjquse uocaf a grsecis ecnephias.Sin uero depreffo finu ardius rotati effregerint fine igne hoc eft fine fulraf- ne uorticem fadunt:qui typhon uocatur:ideft uibratus.Ecnephias defert.Hic fecum aliquid ab reptum e nube gelida conuoluens uerfanfqj: 8£ ruinam fuam illo pondere aggrauans: &t locum ex loco mutans rapida uertigine:praedpua nauigantium peftis:non antennas:modo uerum ipfa nauigia contorta frangens: tenui remedio aceti in aduenientem effufi: cui frigidiffima eft natu* ra.Idem illifu ipfo repercuflus correpta fecum in caelum refert:forbetque ki excelfum. Quod fi maiore depreffae nubiis eruperit (pecu: fed minus lato q procella: nec fine fragore: turbinem uo^ canr.proxima quaeq; profternentem.Idem arefen tior :accen fu (que dum fuerit praefter uocat atn burens contada pariter 5C proterens.

Alia prodigiofa genera tempeftatum. CA. LI;

On fit aute aquiloibus typhon nec niualis: aut niue iacete ecnephias. Quod fi fimuf aquilonf rupit nube:exarfitcj:&: igne habui t:aut poftea cocepit: fulmen eft.Diftat a pftere:quo bus uel aq flima ab igne. Hic late mndif flatu.Illud congloba f impetu. Vortex autem hic me.- loius mei- ando diftat a turbine quo ftridor a fragore.Procella latitudine ab utrocp difieda nu do uel re- be uerius q rupta.Fit di caligo beluae fimilis nube dira nauigatibus. Vocaf 8i coluna:cu fpiflatus meando humor rigenfqj ipfe fe fuftinet.Ex eode genere 3C in longa ueluti fiftulam nubes aquam trahit.

Quibus in terris fulmina non cadant. CA. LU.

Yeme 8C aeftate rara fulmla cotrariis de caufis: quonia hyeme defatus aer nubiu erat fiore corio fpiflaf 'omnifqj terra^j exhalatio riges ac gelida quicquid aedpie ignei ua porisextinguit.Quae ratio i mu ne fcythia 8i circa rigetia a fulminu cafii pftat:& e di uerfo nimius ardor aegyptu.Siqde calidi ficciq? halitus terra raras admodu tenuefq; di ifirmas defanf in nubes. Vere aute& autuno crebriora fulmia:corruptis i utroqj tepore afta tis hyemifqj caufis.Qua ratioe crebra f italia fulmfa:quia mobilior aer mitiore hyeme & aftate nimbofa:femp quodamodo uernat uel aututiat.Italiae quocg partibus iis: quae a feptetrioe defere duc ad tepore qualis e urbis capaiae tracfus:iuxta hyeme 8i xftate fulgurar.quod no in alio fitu».

Fulgurum genera 3i miracula. CA. LM.

LIBER

I==grij Viminum ipforum plura genera traduntur: Quae ficca ueniunt non aduruntifed diC fe fipant.Quae humida non urunt:fed infufcant. Tertium eft quod darum uocant:mv 3 R/Cjl ri^1C£e maxime naturae:quo dolia exhauriuntur intadis operimentis: nulloqj alio ue/ ftigio relido. Aurum & aes & argentum liquatur intus faeculis ipfis nullo modo atit/ buftis:ac ne confuio quidem figno caerae.Martia princeps romanarum ida grauida partu exani mato ipla citra ullum aliud incommodum uixit.In catilinianis prodigiis pompeiano ex munici pio.M.Herennius decurio iereno die fulmine idus eft.

De obferuationibus. CA. LIIII.

■ Hufco^e litterae noue deos emittere fulmina exiftimant:eacg efle undedm generu.Io ue enim trina iaculari.Romani duo tatu ex his feruauere: diurna attribueres Ioui:no/ durna Sumano.Rariora fane eade de ca frigidioris caeli. Hetruria rupere a terra quo que arbitraf:quae infera appellat brumali tepore fada fseua maxie a execrabilia:cum fint ota quae terrena exiftimat no illa generaliamec a lyderibus uenietiaded ex proxima atcg tur* bidiore natura. Argumctu euides eft:q> oia a fupiore caelo detidetia obliquos habeat idus: haec aute quae uocant terrena redos.Sed quia ex jppriore materia caduntndeo credunf e terra exire: quonia ex repul lu nulla ueftigia edant: cu fitilla ratio no inferni idus:fed aduer fi. Saturni ea a 1 y dere pfidfci fubtiliter ifta coftdati putat:ficut crematia a Martis. Qualiter cu uullcinii oppidu thufcoise opuletiffimu tora cocremaraeft fulmine. Vocat & familiaria in tota uita fatidica: qua: prima fiunt familia fiia cuiqj indepto.Caeteru exiftimat no ultra decem annos portendere priua ta:praeterq haec quae matrimonio primo fada aut natali die. Publica non ultra tricefimum aiv numipraeterq in dedudione oppidorum.

De fulminibus euoeandis. CA. LV.

Xtat annaliu memoria lacris quibufda & pcationibus uel cogi fulmina uel impetrari. Vetus fama eft hetruria: impetratu uulfinis & urbe 8C agris depopulatis: fubeute mo ftro:quoduocauere Olta: euoraru & a Porfena fiio rege :8i ante eum a Numa fiepius

_ hoc faditatu:in primo annaliu luo^i tradit.L.Pifo grauis audor.Quod imitatu para

rite T ullu Hoftiliu idu fulmine. Lucofq? & aras 8i facra habemus: iter qua: ftatores: SC tonates: & feretrios:eliciu quocj accepimus Ioue. Varia in hoc uitae fentetia:& pro cuiufiibet ammo.Im/ perari natura audads eft credere.Nec minus.hebetis beneficiis abrogare uires: quado in fulgu ru quoq interpretatioe eo profecit fcientia:ut uentura alia finito die prsecinat:&: an peremptu* ra fint fatum:aut apertura potius alia feta quae lateantunumerabiiibus in utro<$ publicis priua/ tifq3 experimentis.Quamobre fint iftafut rerum natur se libuit)aliis certa:aliis dubia:aliis proba ta:aliis damnanda.Nos cattera quae lunt in his memorabiliamon omittemus.

Catholica fulgurum, CA. ^ L VI.

Vlgetrum prius cerni q tonitrum audiri cum fimul fiant certum eft. Nec miru quo/ niam lux fonitu uelodor.Idum autem & fonitum congruere ita modulante natura. Sed fonitum profediefle fulminis:non illati:etiamnum fpiritum odorem fulmine. Ideo quati prius omne & afflari q percuti. Nec queq tangi qui prior uiderit fulmen: aut tonitma audierit.Leua pipera exiftimatunquonia leua parte mundi ortus eft.Nec ta aduen tus (pedatur q reditus:fiue ab idu refiliat ignis:fiue opere cofedo:aut igne cofumpto fpiritus re meet.In.xvi.partes caelum in eo refpedu diuifere tufci.Prima eft a feptetrionibus ad aequinodia le exorra.Secuda ad meridie.Tertia ad aequinodiale occafum. Quarta optinet quod reliquu eft ab occafu ad leptetriones.Has in quaternas iteru diuifere partes: ex quibus odo ab exortu fini/ ftras:totide e cotrario appellauere dextras.Ex iis maxime dirae quae per feptetriones occafum at tingut.Itaq? per plurimu refert: unde uenerint fulmina:& quo coceflerint.Optimu eft in exorti/ uas redire partes.Ideo cu a prima caeli parte uenerint:o£ in eande concefferint fumma foeliatas portenditur: Quale Syllae didatori oftentum datum accepimus.Caetera ipfius mundi portione minus profpera aut dira.Quaeda fulgura enuntiare no putant fes:nec audire: praeterq fi hofpiti indicenf aut parenti. Magna obferuationis huius uanitas: tada Iunonis sede romse depraehefa eft Scauro cofule:qui mox princeps fuit.Nodu magis q iterdiu fine toitribus fulgurat. Vnu ani mal homine no femp extiguit: ca: tera illicorhuc uidelicet natura tribuere honore:cu tot beluae confidunt u^r^us pftent.Omnia contrarias incubant partes. Homo nifi conuertat ui percuflus non exp i- uel conci/ fat.Supemeidi confidunt. Vigilans idus coniuentibus oculis:dormiens patentibus reperif.Ho dunt minem ita exanimatu cremari fas non eft:codi terra religio tradidit. Nullum animal nifi exani*

SECVNDVS S

matum fulmine accenditur. Vulnera fulminitorum frigidiora reliquo corpore lunt. fulmine

Quae non feriantur fulmine. CA. LVTI. Uel fulmri

X iis quae terra gignutur lauri:firutice no irit.Nec unq alnus quincg pedibus defcedit natorum i terra.Ideo pauidi altiores Ipecus tutiffimos putatraut tabernacula pellibus beluas^: quas uitulos marinos appellitrquonia hoc fblu animal ex marinis no percutiat: ficut nec e uolucribus aquila: qu ae ob hoc armiger huius teli fingit in italia Iter terradna

& aede Feroniae turres bellicis teporibus defiere fieri: quia no nullae earu (unt fulmine dirutae. De pdigiofis pluuiis lacie 8t fanguine carne ferro lana lateribus coctis. CA. L VIII.

I Raeter haec inferiore calo relatu in monumera eft lacte & fanguine pluuifle.M.Aci

f ius a parthis Itereptus effiomnefq; cu eo lucai milites: quo^ magnus numerus in ex ercitu erat.Effigies quae pluerat fpogia^e fere fimilis fuit.Aruipices caueda pmouerut fupna uul nera.L.aute Paulo.C.Marcello coiTlana pluit circa caftdlu carifianuuuxta quod poft aniiT.an nius Milo ocdfus eft. Eode caufam dicete lateribus codis pluifie in eius anni ada relatum eft.

De crepitu armorum 8C tubarum de caelo audito. CA, LIX. resjgfoai Rmoru crepitus 6C tubae fbnitus auditus e caelo cimbrids bellis accepimusxrebroq?

& prius SC poftea. Tertio uerocofulatu Marii ab amerims Si tudertibus Ipedataar.* ma caeleftia ab ortu occafucg inter le cocurretia:pulfi's quae ab occaiu erant. Iplum ar [gjraii-ai dere caelu minime mira eft.Et fepius uifiim maiore ui ignis nubibus correptis.

De lapidibus e caelo cadentibus. CA. LX.

BElebrat graeci Anaxagora clazomeriiu olympiadis feptuagefimae odauae lecudo anno predixifle caeleftiu litteraru fcientia: quibus diebus laxu caluru eflet e fole. Idcp fadu interdiu in thracte parte ad egos flume.Qui etia lapis nunc oftendif magnitudine ue hiculi colore aduftoxomete quocg illis nodibus flagrate. Quod fi quis praedidu cre> datdirnul fateaf necefle eft maioris miraculi diuinitate fuifie Anaxagorae:foIu!cg reru naturae in telledu 8i cofundi omnia:fi aut iple fol lapis efle:aut unq lapide in eo fuiffe credat. Deddere ta me crebro non erit dubiu.in abidi gymnafio ex ea caufa colif hodieq? modicus quida: led que in medio terra^c caluru ide Anaxagoras praedixifle narraf .Colitur 3C Cafandriae:quae potidea uocfi* tata eft:-ob ia deduda.Egoipfe uidi in uocontiorum agro pauloante delatum.

De arcu caelefti^ CA. LXI,

Reus uocamus extra miraculu frequeces:& extra oftetum. Na nec pluuios quide aut lerenos dies cu fide portendunt.Manifeftu eft radiii folis Imiffum cauae nubi repulfo ade I Iole refringixoloruq; uarietate mixtura nubiu aeris igniuqj fieri.Certe nili Iole aduerfo no fiutmet unq nifi dimidia Circuli fbratenec nodu. Quauis Ariftoteles p dat aliquado uilum:quod tame fatef ide no nifi tricefima luna pofle.Fiut aute hyeme maxle ab aequinodio autunali die decrefcete. Quo rurfus crelcere ab aeqnodio uerno no exiftutmec cir ca lolftitiu logiffimis diebus.Bruma uero hoc eft breuiffimis diebus frequeter.Ide fublimes hui li fole:humilefq5 fublimi:& minores occidete uel oricte:fed in latitudine diffulitmeridie exiles: ueru ambitus maioris. Aeftate uero per meridie no cernunf. Poft autuni aequinodiu quacunqj hora.Nec unq plures fimul q duo.Caetera eiufde naturae no’mulris dubia efle uideo.

Degrandine:niue:pruina:nebuIa:rore. CA. LXU.

p Randinem coglaciato bymbre gigni: 8i niuem eodem humore mollius coado.Pruri ! i na aute ex rore gelido. Per hyeme niues cadere no gradines: ipfalq; gradines inter diu | tepius q nodu:8i multo celerius relblui q niues.Nebulaneceftatemec maxlo frigo> j re exiftere. Rores necg gelurnecpardoribusmecp uetis:nec nifi ferena node.Gelado li quore minui: (olutaq? glacie no eude mueniri modu. De Nubiu Imaginibus. CA. LXIII.

u Arietates coloru figura ruqj in nubibus cerni prout admixtus ignis luget aut uincaf.

De Proprietatibus cadi in Locis. CA. LXIIII.

Rxterea qualHam proprietares cadi quibuldam lods efle.Rofcidas xftate africae no^ des:In italia locris & lacu uelino nullo non die apparere arquus. Rhodi & lyracufis nunq tanta nubila obduci : ut non aliqua hora fol cernatur: Qualia aptius fuis refe> rentur in lods. Haec fint dida de aere.

De Natura Terrae. CA. LXV.

LIBER

Equitur terra cui uni re^j naturae partiu eximia propter merita cognome indidimti? maternae ueneratois.Sic hominu il!a:ut caelu dei:quae nos nafcetes excipitmatos alit? femelcg editos fuftinet femper: nouiffime coplexa gremio:iam a reliqua natura abdi> catosttu maxfe ut mater operiesrnullo magis facramento:q quo nos quoqj facros fa-« cit:etia monumeta ac titulos geres-.nomeqj .progas noftru: & memoria extedes cotra breuitate uel nullis sui. Cuius nume ultimu iam nonullis lprecamur rati graue: tanq nefeiamus hac efle fola: quae nunq irafcaf homini. Aquae fubeut in hymbres : rigefcut ingradinesitumefcut in flucftus:praed/ pitatur i torretes. Aer defatur nubibus:furit jpcellis.At haec benigna:mitis: ldulgesmfufqj mor> taliu femp andlla:quae coada genera?quae fponte fundit? quos odores faporefq3?quos iuccos? quos tadtusvquos colores?q bona fide creditu reddit foemis?quaenoftri caufa alit? Peltifera eni animatia uitali fpiritu habete culpam necefle eft illi feminata exciperet genita fuftinere.Sed in malis generatiu noxa eft.Illa ierpete homine perculto no recipit ampliusrpcenaique etia inertius noine exigit. Illa medicas fundit haerbas:& femp homini parturit. Quin & uenea noftri miferta inftituiffe credi potefbne in tedio uitae dirae famis mors terrae meritis alieniffima leta nos colu meret tabe:ne lacera corpus abrupta difpergeret:ne laquei torqueret poena praepoftera: inclulo fpiritu cui quaereref exitusrNe in pfundo quaefita morte lepultura fabulo fieretrne ferri crucia tus {cideret corpus.Ita eft: miferta genuit id:Cuius facillimo hauftu illibato corpore:& cu toto fanguine extigueremur nullo labore fitietibus fimiles: Quo taliter defunctos no uolucres:non ferae attingeret : terraeq ue feruaref qui fibi ipfe periflet. Et ut uei£ fateamurtterra nobis maloru remediu geuit:nos illud uitae ferius uenenu. Nos enim & ferro quo carere no poffumus: fimili modo utimur. Nec tame quaereremur merito : etia fi malefirii caufa attuliflet. Aduerfus unam quippe naturae pte vgrati lumus:quafi quae no ad delinas quafque:n5 ad cotumelias feruiat ho/ miniJn maria iacif: ut freta admittamusreluif aquis: ferrodigno: igne:lapide:fruge.OIbus cru. ciaf horisrmultoque plus ut delitfis:q ut alimeus noftris famulef , Illa tamen quae fumma paria tur:atque extremaxute tolerabilia uideanf . Penetramus i uifeera:auri argeticp uenas: & aeris ac plubi metalla fodientes. Gemas etia & quofda paruulos quaerimus lapides ferobibus i ,pfundu adis. Vifeera eius extrahimus:ut dygito geftef gema:qua petimus.Quot manus atteruntur. Vt unus niteat articulus.Si ulli efient lferi: ia pfedo illos auaritiae atque luxuria: cuniculi refodit fent.Et miramur fi eade ad noxa geuit aliqua. Ferae enim credo cuftodiut illa:arcetcp facrilegas maus.None iter ferpetes fodimus?Et uenas auri tradamus cu uenei radicibus?Placatiore tame dea urimur ob hoc:q> omnes hi opuletiae exitus ad fcelera cedefque 8i bella tedut: quaeque fam guine noftro irrigamus i fepultis oftibus tegimus. Quibus tame uelut exprobato furore tadem ipfa fe obducit:& fcelera quoque mortaliu occultat. Inter crimina xgrati animi 8i hoc dixerim: 5 naturam eius ignoramus. De Forma Terrae. CA, LXVI.

St aute figura prima de qua cofenfus indicat. Orbe certe dicimus terrae globu:quem uerticibus icludi fatemur. Neque enim abfoluti orbis eft forma i tata moriu excelli tate rata capone planicie:fed cuius amplexus: fi cuda linearu coprehedanf ambitu:ft gura abfoluti orbis effiriat.Id quod ipfa ret^ naturae cogit ratio: no eifde caufis:quas attulimus in caelo. Naque in illo caua in fe couexitas uergit: 8C cardini fuo hoc eft te rrae undiqj incubit.Haec ut folida atque coferta affurgit intumefeeti fi'milis:extraque £ tendit. Mudus i ce* tru uergit. At terra exit a cetro:immefum eius globu i forma orbis affidua circa ea mudi uolu* bilitate cogente. De Antipodibus An Sint. CA. LXVII,

Nges hiepugna littera^ cotraque uulgi opimone circufundi terrae homines undicg conuerfifque iter fe pedibus ftare: 8C cudis fimile efle caeli uerticetac fimili modo ex quacucg parte media calcari.illo quaerete cur no decidat cotra fitir tanq non 8t ratio praefto fit:ut nos no decidere mirenf illi.Interuenit fentetia quis idocili,pbabilis tm> bse inaequali globo:8? fi fit figura pineae nucis nihilominus terra undicg incoli.Sed quid hoc re* fert:alio miraculo exoriete: Pedere ipfam ac no cadere nobifeu ceu fpiritus uis mundo plertim lclufi dubiu fit:an pollit cadere:natura repugnate:& quo cadat negate.Na ficut igniu fedes non eft nifi i ignibus: aquali nili in aquis: fpiritus nifi in fpiritujita terrae arcetibus cudis nili I fe lor¬ eus no e.Globu tame effici mi^e eft i tata plairie maris caporuq;:cui lentetis adeft Dicsarchus nir i primis eruditus regu cura pmefus motes:ex quibus altiffimu ,pdidit Pelion. M.cc.l.pafluu ratioe ppediculi nulla efle ea portione uniuerlae rotuditatis colliges. Mihi incerta haec coieda^ uel ignaro tio uidefYHaud ignoro quofda alpiu uertices logo tradu nec breuiore qulquaglta milibus pa £

SECVNDVS 9

fuum aflurgere:Sed uulgo maxime haec pugna elt:fi coadam in uerticeaqua^ quocg figura cre¬ dere cogaf.At qui no aliud in rei& narura afpedu manifefhus .Nacp depedetes ubicp guttae par- uis globantur orbibus.EtpuIuerx illatae frondiuqj lanugini impolitae abloluta rotunditate cer- huntur.Et in poculis repletis media maximae tument.Quapropter fubtilitate humoris mollitia q? in le refidete ratione facilius q uilu deprehendunt.Idc^ etiam magis mirum in poculis reple¬ tis addito humore minimo circumfluere quod luperfit-Contra euenire ponderibus additis ad uicenos faepe denarios.Scilicet quia intus recepta liquorem in uerticem attollat: ut cumulo emi nente infula dilabantur.Eadem efl: caufa propter quam e nauibus terra non cernatur;e nauium malis confpicua. At procul recidente nauigio:fi quid quod fulgeat religetur in mali cacumine: paulatim delcendere uideatur:& poftremo occulte tur.Deniqj oceanus quem fatemur ultimum qua non alia figura cohaereret:atcg non dedderetmullo ultra margine includente : iplum id ad miraculum redmquo nam modo etiam fi globetur extremum non decidat mare.Contra quod ut fint plana m3ria:& qua uidentur figura non polle id accidere magno fui gaudio magnaqj glo na inuentores graeci docent liibtilitate geometrica. Namcj cum e fublimi in inferiora aquae fe* aquae uef xantur:& fit haec natura earum confeffa:nec quifq dubitet in littore ullo accefiifle eas:q Iogifli- quar<j:& me deuexitas pafia fit:proculdubio apparere quo quid humilius fit propius cetro efle terraerom fit haec na- ne% lineas quae emittantur ex eo ad proximas aquas breuiores fieri q quae ad extremum mare tura ofefia: a primis aquisrErgo totas omnicg ex parte aquas uergere in centrumudeo^ no decideretquoni uelerat na am in interiore nitantur.Quod quidem & ita formafie artifex natura credi debet:ut cum terra turae colen arida 8i ficca conflare per fe ac fine humore non pofiet:nec rurfus flare aqua nili fuflinente terra lus mutuo amplexu iungerenf .Hac finus pandeterilla uero permanete tota intra:extra:lupra : uenis apparere ut uinculis difcurretibustatq; et in lummis iugis erumpete.Quo ipiritu ada & terra podere ex quo qd uel preffa fiphonum modo emicat: tantumcg a periculo decidendi abefbut in fumma quaecg 8i altif apget qcqd fima exiliat.Qua ratide manifeflum efl quare tot fiuminu quotidiano acceffu maria no crelcat.

Quomodo Aquas Sit Terra Innexa. CA. LXVIII;

St igitur in toto fuo globo tellus medio ambidu praecinda circufluo mariinec argui menris:hocinueftigandum:fediamexpt:rimentis cognitum.

De NauiganoneMaris:Et Fluminum. CA.LXIX.

- Gadibus columnifcg Herculis hifpaniae & gallia^» circuim totus hodie nauigatur oc

cides.Septetrionalis uero oceanus maiore ex parte nauigatus efl aulpiciis Diui Augu fli germania clafie drcuueda ad cimbro^ promontorium:^ inde immelb mari pro

_ fpedo:aut fama cognito:ad lythica plagam Si humore nimio rigentia.Propter quod

minime uerifimile efl illic maria deficereiubi uis humoris fuperet.Iuxta uero ab ortu ex indico mari fiib eode lydere pars tota uerges in calpiu mare pernauigata efl macedonu armis Seleucho atcg Antiocho regnantibus:quae leleuchida atq; anthiochida ab ipfis appellari uoluere. Circa ca Ipiu quoq? multa oceani littora explorata:paruoq; breuis q totus hinc aut illic leptetrio eremiga tus. Vt tn coniedurae locu fit quocg in non reliqua iages argumetu paludis maeoticae:fiue ea lL. lius oceani finus e:ut multos aduerto credidifTe:liuesaugufto finu dilcreti reflagnatio.Alio latere Gadiu ab eode ocddente magna pars meridiani finus ambitu mauritaniaefnauigatur hodie.Ma iore quide eius parte & orientis uidoriae magni Alexadn luflrauere u % in arabicu finu.In quo res gerente. C.Cariare Augulli filio figna nauium ex hilpanienfibus naufragiis ferunf agnita.Et Hano Carthaginis potentia florete arcuuedus a gradibus ad fine arabiae nauigationem ea pro didit icripto.Sicur ad extera Europae nofcenda miffiis eode tpe Hirailco.Pxaeterea Nepos Cor¬ nelius audor efl: Eudoxu quedam fua aetate cu Lathyrum regem fugeret arabico finu egreflum gades ulque peruedu.Multoque ante eu Caelius Antipater uidifie le qui nauigaliet ex hifpania in aethiopiam comertii gratia.Ide Nepos de feptetrionali circuitu tradit.Qu.Metello Celeri.C.

Afranii in conlulatu col!egae:led tum gallfae proconfuli indos a rege lueuorum dono datos:qui: ex india comertii caula nauigates tempellatibus eflent in germaniam abrepti,Sicmaria circufb Ia undique diuiduo globo parte orbis auferunt nobis:nec inde huc nec hinc illo peruio tradu.

Quae conteplatio apta deregedae mortalium uanitati polcere uidetur:ut totum hoc quicquid

Hefl in quo lingulis nihil fatis efl ceu fubiedum oculis quantum fit oftendam.

Quae Portio Terrae Habitetur. CA. LXX.

Am primu in dimidio coputari mihi uidef taq nulla portio ipfi decedat oceano:q to to rircudatus medio:3i oes exteras fundens recipienlque aqs :& quicquid exit in nu

LlBfeR

fees ac tydett ipfe tot & tatae magnitudis pafcens.Quo tattde amplitudis Ipatio terra credif ha* bitari.Improba & infinita debet ee ta uaftx molis pofleflio. Adde g>ex relido ipatio plus abftu lit coelum Na cu fint eius qufnqj partes: quas uocant zonasiinfefto rigore & aeterno premif gelu omne quicquid eft lubiedum duabus extremis utrinq; circa uertices:hunc qui ieptemtrion ilo- can£:euqp qui aduerfas illi auftrinus appellaf. Perpetua caligo utrobiqj 8i aliena molliore fydqp afpedu maligna ac pruina tantu albicans. Lux uero media terra^ qua iblis orbita eft exufta fla- mis & cremata quo minus uapore torret. Circa qua duae tarum inter (e exuftam & rigetes terni. peranf.Hxq* ipfe inter le no perufe propter incediu fyderis.Ita terrae tres partes abftulit coelu, Oceani rapina in icerto e.Sed & relicta nobis una portio haud Ido an et in maiore dano fit.Ide fiquide oceanus infufus in multosCut dicemus)(inus adeo uicino accefiu interna maria allatrat: ut centu quidecim millibus pafluu arabicus finus diftet ab xgyptio mari.Calpius uero.ccclxw. milibus a potico.lde interfulus ltrat per tot maria qbus africam europa afiamqj dilpartit.Qua tum terraiji occupet coputef etia nunc menfura tot fluminu tantarum palludium. Addantur 5i lacus & ftagna Iam elata in coelu & ardua afpedu quoqj iuga.Iam filux uallelq; prxruptx & ioli tudines & mille caulis delerta detrahanf.Hx tot portiones terrx immo uero utplures tradide. re mundi pundusmeqj.n. eft aliud terra unmerfa.hxc eft materia glorfe nrxrhxc ledes;hic ho nores gerimus: hic exercemus:imperia:bic opes cupimusihic tumultuat humanum genusrhic in ftauramus bella eriam ciuiliaimutuis txdibus laxiore facimus terra.Et ut publicos gentiu furo res tranlearhxc in qua coterminos pellimusrfurtocp uicini cefpite nro folo affodimusrut qui la- tiffime rura metatus fueritrultraq? fama exegerit accolas quota terrarum parte gaudeat : uel cu ad menfura auaritfe fux propagauerit quam tandem portionem defunctus eius oprinear.

B Mediam efle mundi terram. CA. LXXI.

Ediam efle mundi totius terram haud dubiis coftet argumentis: led clariflime xqtio <ftii paribus horis.Na fi in medio eflet:xquales diesmodeiq; habere non pofie depre henderunt.& Dioptrxrqux uel maxime id cofirmant:cum xquinodiali rempore ex eadem linea ortus occafulque cernatur:^ folftitialis exortus per fuam lineam brumalifque occa fus.Qux accidere nullo modo poflentmifi in centro fira efiet.

De fydepi inxqualitate:8£ de eclipfi:& ubi:& quare. CA.LXXI1.

Res aut circuli fupradidis zonis implexi inxqlitates tempora diftinguut. Solftitialis a pte figniferi excelfifiima nobis ad feptetrionale plaga uerfus.Cotracg ad aliu polum brumalis.Ite medio ambitu figniferi orbis incedes xquinodialis.Reiiquo^: quae mi ramur caula i ipfius terrx figura eft:qua globo firaile & cum ea aquas iifdem intelligif argume tis.Sic.n.fit haud dubiae ut nobis iepretnoabs plagx fydera nuq occidatxotra meridianae nuq orianf.Rurfufq? haec ab illis no cernanf attollete le cotra medios uilus terra^e globo.Septetrio nes no cernit troglodytice &T cofinis xgypus.Nec canopu italia:& qua uocat berenices crineJte qua lub Diuo Augufto cognomiauere Cx faris thrononrinfignis ibi ftellaiadeoq; maifefto affur gens faftigio incuruafiut canopus'quarta fere parte figni unius fupra terra eminere Alexandrfe intuetibas uideaf.Eade a rhodo terra quodamo ipfam ftrigere.In ponto orno no cernatur:ubi maxime fublimis feptetrio.Ide a rhodo abfcondif:magifq; alexadrix.In arabia nouembri mele priauigilia occultus:/ecuda le ondit.In meroe folftitio uefpi paulilp apparet:paucilqj ate exortu arduri diebus pariter cu die cernitur: Nauigatium hxc maxime curfus deprehenduc in alia ad> uerlorin alia ,pno maritfubitoqj colpicuisratcg ut e freto emergetibus-quae 1 anfratftu pilx latue re iyderibus.Necp.n.(ut dixere aliqui)mundus hic polo excelfiore fe attollinut undique non cer nanf hxc (ydera.Verum haec eade quibu% proximis fublimiora credunfieadecg demerla lon- ginquis.Vtcj nunc lublimis in deieclu politis uidef hic uertex:fic in illam terrx deuexitate traf greflis illa le artollut relidentibus qux hic excella fuerant:quod nili in figura pilx accidere non pofiet.Ideoq; defedlus folis ac Iunx ue/gtinos orietis incolx!no fentiuntmec matutinos ad oc¬ cato m habitates: meridianos uero fepius.Nobili apud arabia magni Alexandri uictoria luna de fecifTe nodis lecuda hora prodita eft.Eadet^ in Sicilia exories.Solis defedu Viplano 8i Foteio conlTqui fuere ante paucos annos fa&u pridie chalend.maias.capania hora diei inter leptimam 8i odauam lenfit.Corbulo dux in armenia inter horam diei decimam & undecimam prodidit uifum circuitu globi alia aliis detegente & occuItante.Quod fi plana efiet terra fimul omnia ap gerent cundismodefque non fierent inequales:neque aliis f in medio litis paria duodecim ho rarum incerualla cerneremuriquae nunc non in omni parte fimili modo congruunt.

SECVNDVS io

Quee ratio diurnae lucis in terris. CA. LXXIII.

Deo ne nox die% quamuis eade toto orbi fimul eft oppofitu globi node:aut ambi tu diem afferenre.Multis hoc cognitu experimentis.In africa hifpaniac^ turriu.Ham mbalis.In afia uero propter piraticos terrores fimili fpecula^e prariidio excitato: m as prsenuciatos ignes fexta hora diei accenfos fepe copertum eft: tertia nodis a tergo uL timis uifos.Eiufde Alexandri curfor Philonides ex ficyone ad elin mille & ducenta ftadia nouem diei cofecit horis. Indecp quis decliui ltlere tertia hora nodis remefus e fepius.Ca g> eunti cu l bs Ie iter erat:eundemq$ remeans obuiu contrario praeuertebat occurfu.Qua de caufa ad occafum nauigantes quauis breuiffimo die uincunt fpatia nodumae nauigatiois ut Iole ipfum comitates.

Gnomica de eadem re & horologio primo. CA. LXXHII.

Afaqj horofcopa non ubiqj eidem funt ului trecentis ftadiis aut longiflime etia quin geris mutatibus femet umbris.Solis itaq; umbilici que gnomonem appellat umbra in Egypto meridiano tempore equinodii die paulo plus qdimidiam gnomonis mefura efficit.In urbe Roa nona pars gnomonis deeft umbre.In oppido Ancona fupeft qnta xxx.In parte Italis que Venetia appellatur eifdem horis umbra gnomoni par fit. Vbi & quando nullae umbrae. CA: LXXV

Imili modo tradunt x iyene oppido quod e fupra alexandria quincg milibus ftadioxje folftitii die medio nulla umbra iaciiPuteumcg eius experimenti gratia fadu totu illu minari. Ex quo apparere fole illi loco fupra uertice effetquod etia in india fupra dume

_ _ hyfpafin fieri tepore eode Oneficritus fcripfit. Coftatcg in berenice urbe troglodyta^:

& inde ftadiis quattuor milibus odingentis.xx.eadem gente in Ptolemaide oppido quod in mar gine rubri maris ad primos elephanto^ uenatus conditu eft.Hoc idem ante fblftitiu quadrige^ nis quinis diebus totideq? poftea fierir&T per eos nonaginta dies in meridie umbras iaci. Rurfiis in meroe infula quae eft caput gentis aethiopu quinq? milibus ftadioijd 8£ fyene in amne nilo ha^ bitatur bis anno abfumi umbrastfole duodeuicefima tauri parte 8i quartadecima leonis obtine te.In india gete oretu mos eft maleus nomie:iuxta que umbrae aeftate in auftruthyeme ad fepten trione iaciunf .Quindecim tantu nodibus ibi apparet feptetrio.In eade india patalis celeberrfo portu fol dexter orif.Vmbrse in meridie cadunt.Septetrione ibi Alexandro morate anotara pri ma tantu nodis parte afpici Oneficritus dux eius fcripfit. Quibus i locis in die umbrae no fint fe ptetrione n5 confpici:& ea loca appellari afcia:nec horas dinumerari ibi. Vbi bis anno umbrae:

& ubi in contrarium. CA. LXXVI.

e T in tota troglodytice umbras bifquadragintaquicg diebus in anno Eratoftenes in cotrariu cadere pdidic Vbi longiffimus dies:& ubi breuiffimus. CA. LXXVII.

Ic fit ut uario luds incremeto in meroe logiffimus dies.xii,horas eqnodiales 8C octo ptes unius horae colligat.AIexandriae uero. xiui.horas.In Italia. xv.In britania.xvii.ubi seftate lucida nodes haud dubie repromittat idrquod cogit ro credi.Solftitialibus

_ _ , diebus accidente fole propius uertice mudi angufto luds abitu fubiedo terrse conti fubiedo

nuos dies haberi fenis menfibus-.nodefqj e diuerfo ad bruma remoto.Quod fieri in infula tyle uel fubie pythias maffilienfis fcripfit: fex die^e nauigatione in feptentrione a britania diftate.Quida uero da: in Mona quae diftat a Camalduno britanise oppido cirdter ducentis milibus affirmant

Itemdehorogolio. __ CA; LXXVIII.

Mbrarum hanc ratione & quam uocat gnomonice luenit Anaximenes milefius Ana^ ximadri de quo diximus SC Taletis difcipulus:primu% horologium quod appellant fdotericon lacedomone oftendit. Quomodo dies obferuenf. Ca. LXXIX. i Pfum diem alii aliter obferuauere.Babylonii inter duos folis exortus. Atheniefes Iter I duos occafus.Vmbri a meridie in meridie. Vulgus omne a luce ad tenebras. Sacer~

| dotes romani % qui die diffiniere ciuilerite aegyptii & Hipparchus a media node in

_ ; media.Minota aute interualla effe lucis inter ortus folis iuxta folftitia q eqnodia ap^

paret:quia pofitio figniferi circa media fili obliquior eft:iuxta folftitium uero redior.

Differentiae gentium & ratio. CA. LXXX.

Ontexenda funt his cadeftibus nexa caufis.Nacj} aethiopas uicini fyderis uapore torre ri-.aduftifq; fimiles gigni:barba & capillo mbratoro eft dubiu.Etaduerfa plaga mudi atqj glaciali cadida cute effe getes fiauis pmiflas crinibus.Truces uero ex cadi rigore has 5£ illas mobilitates habetes.Ipforuqj criniu argumeto illis in fupera fuccu reuoca^

b ii

pro imma nitate nel ^nunria tae

LIBER

ri natura uaporis.His in inferas ptes depelli humore deciduo.Hic graues feras :illic'uarias effigi es animalium prouenire:&: maxime alituri in multas figuras gigni uolueres.Corporu aute pce ritate utrobit£:illic igniu ni!u:hic humoris alimeto.Medio uero terras (alubris utrinq; mixtura: fertilis ad omnia tra<ftus:modicus corporum habitus.Magna &T in colore teperies.Ritus molles: fenfus liquidustingenia faecunda:totiufc$ naturae capaciaJifde imperia q' nunq extimis getibus ' fuerit: ficut ne ille qde his paruerint auulfe ac pro immanitate natura: urgetis illas folitariac.

Demotu terrae. C A. LXXXL

r~' 'ffiTl Abylonioiji placita motus terrae hiatu%:& caetera oia ui Cydegi exiftimant fieri.Sed illo^triu quibus fulmina aflignant.Fieri aute haec meantium cufole aut cogruetiu: II & niaxie circa quadrata mundi. Praeclara quaedam efle & imortalis in eo(fi credimus)

(jjUjnitas perhibetur Anaximadro milefio phylico:que ferunt lacedemoniis predixif fe:ut urbe ac tecta cuftodiret.Inftar .n.mora terrs.Et tu urbs tota eopt corruit.Et raygeti mons magna ps ad forma puppis emines abrupta clade infup ea ruina preffit.Perhibef & Pherecydis Pythagorae doctoris alia coniectano:fed & illa diuina.Hauftu aquae e puteo pfenfifle ac pdixifle ibi terrae motum.Quae fi uera funt qtum a deo tandem uideri poliunt tales diftare dum uiuatf £t haec quide arbitrio cuiufcg exiftimanda relinquantur. Ventos in caufa eife no dubium reor. Neq^.n.unq intreroifcunt terrae nili lopito mari:caeloc^ adeo tranquillo ut uolatus. auium non pendeant:fubtra<flo omni fpiritu qui uehit:nec unq nifi poft uentos coditos.f in uenastSi cauer nas eius occulto afflatu. Nec^ aliud eft in terra tremor q in nube tonitruum. Nec hiatus aliud:

% cum fulmen erumpit inclufo fpiritu luctante:^ ad libertatem exire nitente.

De terrae hiatibus. CA. LXXXII.

Arie itaqj quatiturrod mira edunf opera :alibi proftratis moenibusralibi hiatu pfum do hauftis:alibi egeftis molibustalibi emiffis amnibusrnonunq etia ignibus calidis ue fontibustalibi aduerfb fluminum cur fu. Praecedit uero comitature^ terribilis fonus: alias murmur fimilius mugitibusraut clamori humano:armo£> ue pullantiu fragori: pro qualitate materiae excipientis: formaqj uel cauerna^ uel cuniculirper que meat exilius graft fante in angufto:eode raucou recuruis refultateti duris ferueteu huidis fludluate 81 ftagnatibus. Ite feruente contra folida.Itaq; 8i fine motu faepe edif lonustnec fimplici modo quatit unq :fed tremit uibratcg.Hiatus uero alias remanet oftendens quae forbuit:alias occultat ore compreflo. , Rurfufcg ita indudto folo ut nulla ueftigia extet urbibus plerunq* deuoratis:agrorumq; tradlu , haufto.Maritima autem maxime quatiuntur.nec montofa tali modo carent.Exploratum eft mi hi alpes apenninas fepius tremuifle.Et autumno ac uere terrae crebrius mouenf: ficut fiunt fuL ttiina.Ideo gallise & aegyptus minime quatiunf rquoniam hic aeftatis caufa obftatullic hyemis.Ite noctu faepius q interdiu.Maximi autem futuri figna motus exiftat hi matutini uefpertinicg: fed propinqua luce crebri. In terdiu autem circa meridiem fiunt: Si folis Iunaeq? defedtu:quoniam te peftates tunc fbpiuntur.Praecipue uero cum fequitur imbrem aeftus imbrefue sftum.

Signa motus futuri. CA. LXXXIII.

Auigantes uero fentiunt non dubia coniedtura:fine flatu intumefeete Audio fubito: aut quatiente idli.Intremunt uero 8t in nauibus pofita aeque q in aedificiis: crepituqj prenutiat. Quin 8C uolucres no ipauidae fedent.Eft 81 in caelo fignutpraeceditqj mo tu futuro aut inteTdiu aut paulo poft occafum fereno ceu tenuis lineae nubis in Ion.- gum porredlae fpatium.Eft & in puteis turbidior aqua:nec fine odoris tedio.

Auxilia contra motus futuros. CA. LXXXIUI.

Iy Icut & iifdem eft remedium: quale cloacae 8i crebri fpecus praebent. Praeconceptum

enim fpiritum exhalant: quod in certis notatur oppidis:quae minus quatiuntur ere* j&vjjj ! bris ad purgandam eluuiem cuniculis cauata.Multocp funt tutiora in iifde illis quae pendent:ficut neapoli in italia intelligitur:parte eius quae folida eft ad tales cafus ob noxia.Tutiffmu funt aedificiorum fbrnices:anguli quoq; parietunrpontefq? alterno pulfii reni- tente.Et latere terreno facti parietes minore noxa quatiuntur. Magna differentia eft & in ipfo genere motus.Plurjbus fiquidem modis quatitur.Tutifiimum eft cum uibrat crifpante aedifi¬ ciorum crepitu:& cum intumefeit aflurgens:alternocp motu refidet innoxium:^ cum concurre tia tedta contrario idlu arietanttquoniam alter motus alteri renititur. Vndantis inclinatio 8i flu dius mors quaedam uolutario infeftaefbaut cum in unam partem totus fe motus impellit.De- finunt autem tiemores cum uentus emerfit.Sin uero durauere: no ante quadraginta dies liftuiv

SECVNDVS 1 1

tur.PIernncji &tardius:atpdte curo quidem annuo 8i bienni /patio durauerint.

■p. Portenta rerrarum femei ui/a. CA.LXXXV.

I* Adium eft & hoc femehquod equide in hetru/ic di/ciplinae uoluminibus inueni. in¬ gens terrarum portentum. L.Marrio.Sex.Iulio confT.m agro murinen/i.Namq; mon res duo inter fe concurrerunt crepitu maximo a fluitantes recedente/querinter eos fla «a fumoque in coelum exeunte interdiu /pedante e uia aemilia magna equitum Romanorum familiariuqy&uiatorum mulritudine.Eo concurlii uillae omnes elife. Animalia permulta quae intra fiierant:exanimata funtranno ante fociale belluiquod haud fcio an funeftius ipfi terrae ita- liae fuerit q ciuile.Non minus miru oftentum & noftra cognouit aetas anno Neronis principis fupremorficut in rebus eius expo fuimus praris olei/cg intercedente uia publica in cotrarias /edes tranfgreflis in agro marrucino praediis Vedii marcelli equitis Ro.res Neronis procurantis.

11 Miracula terraetrotus. ^ CA. LXXXVI.

Ium fimui cum terrtemotu & inundationes marisreode uidelicet fpu infufi:aut relide tis finu recepti. Maximis terrae memoria mortaliu extiritmotus Tyberii Cadaris prirr -icipatu.xii.urbibus aliae una node profrratis. Creberrimus punico bello itra eundem annum fepties atqs quinquagies nuntiatus Romam.Quo quidem anno ad thralimenum lacum dimicantes maximum motum necg poeni fenfere nec Romani.Nec uero fimplex malum aut in ipfo tantum motu penculu eft.Sed paraut maius oftentum nunq arbs Roma tremuitrut non futuri eueritus alicuius id praenuntiam eflet.

Quibus locis maria receflerint, CA. LXXXVH.

Adero nalcentium caufa terrarum efl- cum idem ille /piritus attolendo potes /clo rio ualet erumpere.Nafcuntur erriminec fluminum tantum inueelu ficut echinades infii _ lae ab acheloo amne conuedaermaior pars segypti a nilo.In quam a pharo infula no¬ dis Si diei curfum fuifle Homero credimus. Nec receflii maris fic ut ide drceis.Quod accidifle & in ambraciae porru decem millium pafinteruallo 8i achenienfiu quinque milhu ad pyraeneu; meroorarur.Et ephefi ubi quodam aedem Dianae alluebat.Herodoro quidemrfi credimustma- re fuit fupra memphin ufque ad ethiopu montes.Itemque a planis Arabiae mare circa ilium di tota teuthraniae quaque campos intulerit maeander.

IRario infularum enafcentium. CA 1 XXXVJIL

Afcuntur 8i alio modo terraerac repente in aliquo mari emergunt uelut paria fecum faciente natura rqueq? hauferit hiatus alio loco reddente.

Q ua & quibus temporibus enata? font. CA. LXXXIX.

\ Larae iampridem infulae delos & rhodos memoriae produntur enatae. Poftea mino- ! res ultra meloianapheiinter lemnum Si hellefponrum nearinter lebedu 8i rheon alo- I neiinter cycladas olympiadis.cxxxv.anno quarto thera & therafia.Inter eafdem poft j annos.cxxx.hiera eadecg automate. Er ab ea duobus fladiispofl annos.cx.in noftro seuo.M.Iunio Syllano &T.L. Balbo confTad.viii.idus iulii thia.

Quas terras interruperinr maria. CA XC.

Nte nos &C iuxta italia inter aeolias infulas.ite iuxta creta emerfite mari mille qngen tu pafluu una cu.Calidis fontibus altera olympiadis.cxliii.anno tertio in thufeo finu

_ flagras haec uioleto cu flatu. Prodif quoq; memorias magna arca illa multitudinem

pifciu fluitante confeftim expirafle qbusex iis dbus fuiffet.Sic 8! pythecufas in capano finu foe runt ortas.Mox m iis monte epopon cu repete flama ex eo emicuiflet capeftri aeqtu planitiar.ln eade & oppidu hauftu 4>fundo:aIioq* motu terra: ftarinaemerfifle.Et alio puolutis montibus infula extitifiepchyta.Naq? & hoc mo in/ulas re^; natura fedt. Auellit (Icilia italiaeicypni Cyrix, euboea boetiaeieuboeae Atalante Si macriarbelbicu bithynia: leucofia (yrenum promontorio.

Ossori Quae infulae conrinenti adiundse. CA. XCI.

$}>K!j| Vrfus abftuht infulas mari iunxirq? terris. Antiflam leiboizephiriu halicamafoiethu j /am mindordomtfton & pnene roiletoiarthemifia partheniopmotorioihybada qu5 gfrc: da i/ula ioniae.ce.nuc a mari abeff ftadiis.Syriten ephefus in mediterranea babet.De ■rafidas 6c lbphoniam Dionam ei magne fia.F pidaurus 8i oricon in fulte efle defierut.

Q uae terraemotu mari permutata:. C A. XCII.

* ^^|N totum abflrulitterras primu ofuro ubi atlaticu mare efl(fi Platoni credimus)iti me ^-^Ldio fpatio.fvlox Iternoiquae uidemus hodie merfam acarnaniam ambracio finuracha

b iii

ide ud ea¬ dem

ubtentrS*

ael ftagnu

quolibet

ipulfuul'

quolibet

impullae

LIBER

ia corithioieuropa afiaq? ppotide 8t poto. Ad hoc perrupit mare Ieucada anthirthiinheMefpotut: bofphoros duos. Qux terrx ipfe (e fbrbuerunt. CA. XCI1I.

iTqj ut finus 8C ftagna ptereaiipfe fe codens terra deuorauit.Cybotu altiffimu monte cu oppido curriterfiphvlu in magnefia.Et prius ! eode loco clariffima urbem quae ta talis uocabaf .Galanis 8C Gamales urbiu in phcenice agros Si cum ipfis phegiu aethio . piae iugu excelfiflimurtanq non infida grafiarentur 6i iittora. ii Quae urbes hauftte lint a mari. CA. XCHU.

I Yrrha Si atiftam circa meotin pontus abftulit.Elicen Si bura finus corinthiustqrutn | in alto ueftigia appent.Ex infula cxa amplius.xxx.mulia pafiuu abrupta fubito cum “ plurimis morraliu rapuit.Et in ficilia dimidia tyndarida urbeiac quicquid ab italia deeft.Similiter in boetia & eleufina. De Piaculis. CA. XCV.

IGrus.n.uero terrae fileant 8i qcqd eft:ubi falte bufta urbiu extat.SimuI ut terrae mu racula potius dicamus qua (celera naturae. Et hercule nocaeleftia enerraru difficilio ra fuerit.Metailo^ opuletia ta uaria:ta diuestra foecuda:tot feculis iubonesxu tatu quotidie orbe toto Populef ignes:rain3e:naufragia:beila:fraudes:tara uero luxuria.: & tot mortales conterat.Gemaji picfmra ta multiplex.Lapidu ta difcolores maculae.Intertg eos candor alicuius pter luce oia excIudes.Medicato^ fontiu uis.Igniu tot locis emicantiu ppetua tot feculis icedia.Spus fetales alibi.aut ferobibus emiffitaut ipo lori fi tu mortiferi. Alibi uoluv eribus tatu ut (brade uirino urbi traciu. Alibi pter hoiem exteris aiantibus.nonuq & hoi:ut iri finueflano agro & puteolano funtrq fpiracula alii charoneas fcrobes mortifeiy (piritu exhalares. Ite in hirpinis amfendh' ac mephitis eude locu:que qui ltrauere moriunf. Simili modo hierapo li in afia matris magnx tantu facerdoti innoxiu. Alibi fatidici fpecus:quope exhalatoe temuleri futura prxcinunt:ut delphis nobiliffirno oraculo. Quibus i rebus qd poffit aliud caufe afferre mortalium quifpia-q diffufe per omne naturae fubinde alirer arqg aliter nume erumpens.

ii De terris femper trementibus. CA. XCV!.

Vedam uero terrae ad ingrefius tremunt ficut i gabinefi agro no procul urbe Roma I iugera ferme ducenta equitantium curfu.

De infulis femper fluctuantibus. CA.XCVII.

Imiliter in reatino qda infulae femper fluduantificut in agro cecubo:& eode reatino mutinefi:ftationefi:in uadimonis lacu:6i ad cutiliasaqs opaca filuarq nunq die ac no <3u eode loco uifif.In lydia aq uocanf caIaminae:non uentis fblumrfed et contis uel quolibet ipulfu multoji ciuiu mithridarico bello felus.Sunt Si in nympheo puse fel tares di<ftx:qm in fymphonfe catu ad ictus modulatiu pedu mouef .In tarquinefi lacu magno Intaliae duo nemora circunferunturnunc.triquetra figuram edentesrnunc rotundam comple- xu uentis impellentibus:quadratam nunquam.

Quibus in terris no pluat :& aceruata terraji miracula &L exteroj* elemetoji. CA.XCVIII.

Elebre fanu het Veneris paphos:in cuius quada area no ipiuit.Ite in ea oppido troa , dis circa fimulacru Minerux in eode relidta facrifiria no putre fcut.Iuxta harpafa op pidu affe cautes (tat borreda uno digito mobilis.Eade fi toto corpe ipellaf refiftes. In tauroji poenifula in riuitatepafino terra eft q fanaf oia uuIneraAt circa afio troa dis lapis nafcif :quo cofumuf oia corpa:(arcophagus uocaf.Duo iimt motes iuxta flutne indu, alteri natura eft ut ferru oe teneatralceri ut reipuat.Itaq? fint claui in calciainetorueftigia auelli i altero no pofleri altero fifti. Locris 3L crotone peftiletia nuq tui(Te:nec ullo teroemotu labora^ tu anotatu e.In lycia uero !p a terrsemotu.xl.dies ferenos ee.In agro harpano frumetu iatu non nafcif .Ad aras murias i ueiete ST apcfrufculanu Si i filua ritninia loca fut i qbus i terra depafta n extrahuf.In cruftumino natu fbenu ibi noxiu.extra ialubre e.Et de aqua^ natura complura di dta funt. Qua ratione atftus maris accedant 5i recedant. CA. XCIX

aEd aeftus maris accedere 8i reciprocare maxie mi^ eft.Pluribus qde mbdis accidir. Ve^ ca in iole Iuna<^:Bis inter duos exortus Iunx affluunbifq? remeat uicenis qter nifcj ip horis.Et primu attolente fecu ea mundo intumefcetes.Mox a meridiano ccc li faftigio uergete i occalu refidetes.Ruriuiq? ab occafu /ubter coeli ima & meridiao atraria accedete inudates.Hic doec iteji exoriaf fe lbrbetes.Nec unq eode rpe quo pridie reflu it:ut ancilate (ydere trahetefqj fecu auido hauftu maria:& affidue aliude q pridie exoriete pari¬ bus tn lnteruallis reciprocidenif^ femper horis na cuiu% diei aut noctis aut loci:fed aeqnoctia ,

SECVNDVS

libus:ideoq; insqles uulgariu horaj*: Ipatio utcuncp plures in eas aut diei aut nodtis illa^j mefo rscadut:& aequinoctio tantu pares ubicg.Ingens argumentu plerucg Iuds ac uicis etia diurnae heberes efle q negent iubtermeare fydera:ac rurfas eade relurgere:fimileq? terris imo uero uni- uerfe naturae 3i inde facie in iifdem ortus occa fu fq? opibus non aliter fub terra manifolio fyde- ris curfu alioue effechracu pter oculos nros foratur.MultipIex et num lunaris difierenriarpri mumcg feptenis diebus.Quippe modici noua ad diuidua sftus.Pleniores ab ea exundat:plene q? maxime fuerunt.Inde mi tefcunt. Pares ad feptima primis.Iteruq; alio latere diuidua augenf. In coitu (olis pares.Plane eade aquilonia 2C a terris longius recedente mitiores q cum in aufiros digrefia ,ppriore nifu uim fua exercet. Per oCtonos quoc$ annos ad principia motus 81 paria in- cremeta cetefimo luna: reuocaf ambiru:augete ea cundta folis annuis caufis duobu s eqnodtiis maxie tumentes & autunali amplius q uemo.Inanes uero bruma & magis folfhrio.Nec tn in ip iisiqd' dixi:tepoiji articulis ied paucis poft diebusificuti ne<£ in plena aut nouilfima ftd poltea: nec ftatim ut luna mundus ondatroccultetue: aut media plaga declinet: ue$t fere duabus horis aequinoctialibus feruis:tardiore femp ad terras oium q gerunf in coelo effedtu cadete q uilu fi- cuti fulguris 8i tonitrui & fulminu.Oes em situs in oceano maiora itegunt fpatia inundatq? q in reliquo maridiue quia toru in uniuerfitate alofius elt q in parteifiue qa magnitudo aperta iy- deris uim laxe craffanris efficatius fentit eade angultiis arcentibus.Qua de ca nec lacus nec am¬ nes fimft mo ue nf .OCtogen i s cubitis iupra brirania intuefoere situs Pytheas malfilienfis auCtor elt.Interiora aut maria claudunf ut portu.Quibuldam tn in locis Ipatiofior laxitas ditioni pa- tet.utpote cum plura exempla lunt in traquillo mari:nulIocg uelorum impuliu tertio die ex ita- lia peruedtorum uricam situ feruente.Circa littora autem magis q in alto deprehenduntur hi motus:quoniam 8C in corpore extremo pullum uenarum idelt Ipiritus magis fentiunr.

Vbi situs extra rationem. CA. C.

SIN plerifcp tn sftuariis pp dilpares lyderum in quoq? tradtu exortus diuerfi exiltunt | situs tpe non rone difcordes.ficut in lyrtibus.Ex quorunda tn priuata natura elt:ue i^3|lut taurominirai euripi.Sspius & in euboea fepnes die ac nodte reciprocares. Aeltus

ide triduo in menle cofiltir feptima:Odtaua:nonac£ luna.Gadibus qeft delubro Herculis proxi mus: fons inclufus ad putei modu alias firnul cu oceano augef:minuif^:alias uero urruq; cotra riis tpibus.Eode in loco alter oceani motibus coienrit.In ripa beris oppidu elt: cuius putei ere- Icente situ minuunf :auge(cut decedente mediis temporum immobiles.Eade natura in hilpali oppido uni puteo:csteris uulgaris.Et pontus fomper extra meat mjppontidenntrorfus in pon- tu nunq refluo mari. Miracula maris. CA. CI.

ii Mnia plenilunio maria murganf:qdam 8i Itato tepore.Circa meffana 8i milas fimo j fimilia expuunf in littus purgaroera:unde fabula folis boues ibi Itabulari.His adde: J ut nihil qcf equide nouerim prsterea. Arifloteles nullu animal nili situ recedere ex- m pirare affirmat.Obleruatu id multu in gallico oceano:& duraxat in homle copertu.

Qus poteltas luns & terrena & marina. CA. CII.

Vouera coiedatio exiftit haud frultra fpum iydus lus exiltlari.Et hoc ee qcfterras J faturet:accedef(j corpa lpleat:ablcedelq? inaniat.ldeo cu Icreroeto eius augeri cochy » lia:Sd maxie Ipiriuifentire qbus fanguis no fit:led& {anguine hoiem etia cu lumine

eius augeri ac minui. Frodes quoq; ac pabula(ut fuo loco dicef(lentire n5 oia eade penetrate ui.

■ Qus folis & quare lallum mare. CA. CIII.

Taq$ folis ardore ficcaf liquor;& hoc ee malculn iydus accepius torres cudta forbeC •^•Sic mari late pateti fapore icoqui.lalisiaut qa exhaulto inde dulci tenuicg qd facili me trahat uis ignea:oe alperius cralTiul^ loquaf.Ideo fuma squo^ aqua dulciore ,p funda. Hac ee ueriore cam afperi (aporis:q q> mare terrs fodor fit sternusraut qa plurimum ex ^/( ; ^

arido mifceaf illi uapore:aut qa terrs natura medicatasaqs lnfidat.Elt in exeplis Dionyfio fici lis tyrano cu pulfos elt ea potetia:acddifle prodigiujufuno die in portu dulcefceret mare.-

Item de natura luns. CA. CHIIf

Ontrario ferunt luns fbemineuac molle lydus at<j nodturnu foluere humore:Sf tra I here no auferre.Id manifeftu elt q> feraj^joccifa corpa in tabe uifu fuo refoIuat:lom- noc^ fopitis torpore cotradtu in caput reuocet.Glacie refundatreundaej humifico

lpiritu Iaxet.Ita penlari naturs uicesilempercg fofBcere aliis lyderum elementa cogentibus:aliis

b • iiii

uel ueluto nios

a mari uel ameria

uel peneus

LIBER

Vbi altiflimum mare. CA . C\T.

Ltifiiroum mare.xv.ftadiorum Fabianus tradit. Alii in ponto ex aduerfo coraxorum gentis uocant bathea ponti.tricentis fere a continenti ftadiisin menfim altitudine maris tradunt uadis nunquam repertis.

Miracula aquarum fontium 8i fluminum. CA. CVI.

Irabilius id faciunt aquae dulces iuxta mare ut fiftulis emicates.Na nec aquaije nata ra a miraculis ceflat. Dulces mari iuehunf leuiores haud dubiejdeo 8i marinaerqua» ru narura grauior:magis inuecta fuftinet.Quaeda uero 8i dulces inter le fupermeant alias. Vt in fucino lacu inuedlus amnisun lario abdua:in uerbano ticinus:in benaco minrius:in feuinno ollius:in lemanno rbodanus.Hi trans alpes fupiores in italia multo^ militu trafitu ho fpitalestfuas tantu nec largiores q intulere aqs euehentes. Proditu hoc Si in oronte amne Cyrix: multifqj aliis.Quida uero odio maris ipa fubeunt uada:ficut Arethufi fons fyracufanus in quo reddunf iacla in alpheurqui per olympia fluens peloponnefiaco littori infundif.Subeunt terras rurfufcg reddunf. Lycus in afia.Erafinus in argolica.Tigris in meibpotamia.£t quae in Aefcula» pii fonte athenis irneria funt:in phalerico reddunf. Et in atinate campo fluuius merfus poft.xx. millia paffuu exit. Et in aquileiefi timauus. Nihil in afphakice iudxx lacu qui bitumen gignit mergi poteft.Nec in armemae maioris aretiffa.Is qdem Nitrofus pifces aht.In faletino iuxta op» pidu- maduriam lacus ad margines plenus : neqj exauftis aqs minuifinecg ffufis augef.In ciconu flumfe 8i in piceno:lacu uelinojjgnu drieSri. lapideo. cortice obducit . Et in furio colchidis fla mine adeo ut lapide plerucg durans adhuc integat cortex.Similiter in flumine filari ultra furre» tum n5 uirgulta mo imerfa:uei^ 8i folia Iapidefcut:alias (alubris potus eius aquae.In exitu pala dis rea tinae fixu crefcit.Et in rubro mari oleae uirentefqj fruices enafcunf :fed 8i fontium pluti mojc natura mira eft feruore.Idcp etia in iugis alpiu ipfoq? in mari:& inter italia Si enaria:ut in baiano finu: Si \ hri fluuio multifqj aliis. Na dulcis hauflus in mari plurimis locismt ad chelido nias infulas Si arabu:& in gaditano oceano. Patauino^» aqs calidis herbae uirentes innafcunfrpi finoije ranae. Ad uetulonios in hetruria no pcul a mari pifces.In cafinate fluuius appellaf fcate-- bra frigidus abundatior aeftate .In eo ut in archadiae ftymphali enafcunf aqriles mufcuIiJn do. done iouis fons:cu fit gelidus:&:imerfas faces extingua£:fi.exun<3^ admoueanf:acceodi,tJdem meridie lemper deficit:qua de ca anapauomenon uocant.Mox increfcens ad mediu nodis exa berar. Ab eo rurfus fenfim deficit.In lllyriis fupra fonte frigidu expanfae ueftes accenduntur.Io» uis Hammonis fons interdiu frigidusrnoclibus feruet:in troglodytis fons fblis appellaf:dulris 8i circa meridie maxime frigidusimox paulatim tepefcens ad nodis media feruore & amarita dine infeftaf. Padi fons mediis diebus aeftiuis uelutinterquiefcens femper aret.In tenedo infula fbnsfemper a tertia nodis hora in fexta ab aeftiuo fblftitio exudat.Et in delo infula inopus fons eode quo nilus morae pariter cu eo decrefcit augeturcp.Cotra timauum amnem infula parua in mari eft cu fontibus calidisrqui pariter cu aeftu maris crefcunt minuunfqj.In agro pitinate tras apenninu fluuius nouanus olbus folftitiis torrens bruma ficcaturrin falifeo Clitumni amnis aq potata cadidosbouesfacitrf boetia amnis melas oues nigrasXephifus ex eode lacupflues albas; rurfus nigras penitusreuftafq? iuxta ilium Xantusuinde Si nomen amnirin ponto fluuius aftaces irrigat camposrin qbus paftae oues nigro lacie aeque gentes alutrin reatino fons neminia appella tus alio atq$ alio loco exorif annonae mutatione fignificas.Brundufii in portu fons incorruptas prseftat aquas nauigantibus.Lynceftis aq quae uocaf acidula uini modo temulentos fadt.Ita in paphlagoni i Si in agro caleno.In andro infula templo Liberi patris fonte nonis ianuariis femg uini fipore fluere. Murianus ter conf credit.Dios techofia uocaf .Iuxta nonacrin archadiae ftix nec odore differens nec colore epora illico necat.Item in berofb tauro^e colle tres fontes fine re medio fine dolore mortiferi.In carrinenfi hifpaniae agro duo fotes iuxta fluur.alter oia refpues. alter abforbens.In eadem gente alius aurei coloris omnes ondit pifccs-nihil extra illa aquam cae teris differentes.ln comenfi iuxta lariumlacu fons largas horis fingulis lemper intumefeit ac re fidetrin cynonia infula ante lefbum fons calidus uere tantum fluit. Lacus finnanus in afia rircu nafcete abfynthio inficitur.CoIophone in Apollinis clarii fpecu lacuna cft:cuius potu mirared duntur oracula bibetium breuiore uita. Amnes retrofluere Si noftra uidit aetas.Neronis princi pis annis fupremis ficut in rebus eius retulimus.lam omnes fontes aeftate q hyeme gelidiores ef fe quem fallit^Sicut illa permira naturae opera aes 8i plumbum in mafla mergirdilatata fluitare. Eiufdemq; poderis alia federe:alia inaehi.Onera in aqua facilius moueri.Thyreum lapide qua»

SECVNDVS 13

uis grande innatare:eude<£cominitum mergi;Recentia cadaueraad uadu labidntumefeentia attoIli:inania uafa hgud faciliusrq plena exrrahi.Pluuia falinas aqua dulciores ee q reliquas.Nec fieri falem nifi ad mixtis duIdbus.Marinas tardius gelaret celerius accendi.Hyeme mare cali- dius eflerautuno falfius.Omne oleo tranquillari, Et ob id urinates ore fpargere:qifi miriget na- tura aiperamrlucemq? deporterNiues in alto marino cadere.Cum omnis aqua deorfum feraf exilire fantesratq; etiam in aetnaj radidbus flagrantis in tantum:ut quinquagena 8C cetena mil </